Alpha Bank: Πώς η πανδημία «ανέστησε» τις αποταμιεύσεις

Το «πανδημικό» φαινόμενο της κατακόρυφης πτώσης της καταναλωτικής δαπάνης και της ταυτόχρονης ραγδαίας αύξησης των αποταμιεύσεων επιχειρεί να εξηγήσει η Alpha Bank, στο εβδομαδιαίο δελτίο για την πορεία της ελληνικής οικονομίας

Το πρώτο 9μηνο του 2020, το ακαθάριστο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών και των ιδιωτικών μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων συρρικνώθηκε κατά 1,1%, ενώ το αντίστοιχο διάστημα του 2019 είχε σημειώσει ετήσια αύξηση ύψους 3,8%.

Παράλληλα, τους πρώτους εννέα μήνες του 2020, η τελική καταναλωτική δαπάνη των νοικοκυριών (σε τρέχουσες τιμές) περιορίστηκε κατά 5,4%, με αποτέλεσμα η ακαθάριστη αποταμίευση, η οποία αποτελεί το μέρος του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος που δεν καταναλώνεται, να διαμορφωθεί στο +2,3% του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος.

Τι ίσχυε μέχρι τον κορωνοϊό

Κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στη χώρα, δηλαδή από το 2010 έως και το 2016, τόσο το διαθέσιμο εισόδημα όσο και η ιδιωτική κατανάλωση ακολούθησαν έντονα πτωτική πορεία, ενώ η αποταμίευση πέρασε σε αρνητικό έδαφος το 2012. Από το 2017, παράλληλα με την άνοδο της οικονομικής δραστηριότητας και την αύξηση της απασχόλησης, η τελική καταναλωτική δαπάνη και το διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών άρχισαν, σταδιακά, να ανακάμπτουν.

Η αποταμίευση, ωστόσο, παρέμενε αρνητική μέχρι και το 2019, γεγονός που συνεπάγεται ότι, την οκταετία 2012 – 2019, τα νοικοκυριά χρησιμοποίησαν αποταμιεύσεις προηγούμενων ετών, προκειμένου να καλύψουν μέρος των καταναλωτικών αναγκών τους αλλά και τις φορολογικές και λοιπές υποχρεώσεις τους. Η συνολική μείωση του αποθέματος των αποταμιεύσεων των νοικοκυριών, κατά το εν λόγω χρονικό διάστημα, διαμορφώθηκε σε 39,8 δισ. ευρώ.

Τι άλλαξε εν μέσω πανδημίας

Ο εντονότερος ετήσιος ρυθμός μείωσης της ιδιωτικής κατανάλωσης, κατά το α 9μηνο του 2020, εξαιτίας της πανδημικής κρίσης, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο ρυθμό μείωσης του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών, είχε ως αποτέλεσμα το διαθέσιμο εισόδημα να υπερβεί την τελική ιδιωτική καταναλωτική δαπάνη και ως εκ τούτου η αποταμίευση των νοικοκυριών να λάβει θετικό πρόσημο, για πρώτη φορά από το 2011.

Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι αυτό ήταν αποτέλεσμα έντονων διακυμάνσεων, καθώς η αποταμίευση ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος διαμορφώθηκε σε -3% το πρώτο τρίμηνο του 2020, σε 8,8% το δεύτερο τρίμηνο -κατά τη διάρκεια του πρώτου lockdown- και σε 0,9%, το τρίτο τρίμηνο.

Εξαιτίας της υγειονομικής φύσης της κρίσης και της επιβεβλημένης κοινωνικής αποστασιοποίησης, η μείωση της καταναλωτικής δαπάνης, όπως ήταν αναμενόμενο, ήταν μεγαλύτερη σε συγκεκριμένες υπηρεσίες, όπως στις μεταφορές, στα ταξίδια, στις διακοπές και στις δραστηριότητες ψυχαγωγίας και μικρότερη στα διαρκή καταναλωτικά αγαθά. Στη συγκράτηση της πτώσης στα διαρκή καταναλωτικά αγαθά συνέβαλε η αύξηση του ηλεκτρονικού εμπορίου που αντιστάθμισε, εν μέρει, την αρνητική επίπτωση της τρέχουσας κρίσης.

Ποιοι είδαν αύξηση στις αποταμιεύσεις

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες, η αποταμίευση των νοικοκυριών χαμηλού εισοδηματικού κλιμακίου και ιδιαίτερα εκείνων που επλήγησαν περισσότερο από την πανδημική κρίση (περιλαμβάνουν ανέργους, εργαζομένους με μειωμένες ώρες απασχόλησης, ασθενείς κ.ά.) παρουσίασε πτώση, αφού ένα μεγάλο μέρος του οικογενειακού προϋπολογισμού αφορά ανελαστικές δαπάνες και είδη πρώτης ανάγκης (τρόφιμα, θέρμανση κ.λπ.).

Αντίθετα, τα νοικοκυριά υψηλότερου εισοδηματικού κλιμακίου, όπως ήταν αναμενόμενο, ήταν εκείνα που συσσώρευσαν αποταμιεύσεις, διότι μείωσαν, σε μεγάλο βαθμό, τις δαπάνες για διακοπές, ταξίδια, ψυχαγωγία -υπηρεσίες δηλαδή που αντιπροσωπεύουν σημαντικό τμήμα του διαθέσιμου εισοδήματός τους.

Πώς διαμορφώθηκε το εισόδημα

Η πτώση του διαθέσιμου εισοδήματος, κατά το α’ 9μηνο του 2020, οφείλεται στη σημαντική μείωση του β’ τριμήνου (5,6%), καθώς το α’ και το γ’ τρίμηνο καταγράφηκαν αυξήσεις κατά 1,1% και 1,6%, αντίστοιχα. Είναι ωστόσο, σημαντικό να διερευνηθεί, επιπλέον, η χρηματοοικονομική σύνθεση της αύξησης του ακαθάριστου διαθέσιμου εισοδήματος.

Οι επιμέρους συνιστώσες από την πλευρά των εσόδων (πηγές) είναι το εισόδημα από εξαρτημένη μισθωτή εργασία, το λειτουργικό πλεόνασμα/μικτό εισόδημα (το οποίο περιλαμβάνει τα κέρδη των ατομικών επιχειρήσεων, τις αμοιβές των αυτοαπασχολούμενων και τα εισοδήματα από ενοίκια), οι κοινωνικές παροχές εκτός από τις κοινωνικές μεταβιβάσεις σε είδος (συντάξεις και επιδόματα) και το εισόδημα περιουσίας (τόκοι, μερίσματα, ενοίκια από χρήση γης).

Από την έναρξη της πανδημικής κρίσης, δηλαδή κατά τη διάρκεια του β’ και γ’ τριμήνου του προηγούμενου έτους, αρνητικές στο διαθέσιμο εισόδημα ήταν οι συμβολές των αμοιβών της εξαρτημένης μισθωτής εργασίας, του λειτουργικού πλεονάσματος/μικτού εισοδήματος αλλά και του εισοδήματος περιουσίας (συνολικά, -7,7 και -4,3 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα).

Από την άλλη πλευρά, τη μεγαλύτερη θετική συμβολή στη διαμόρφωση του διαθέσιμου εισοδήματος είχε η μείωση της φορολογίας (1,3 και 5,9 ποσοστιαίες μονάδες, αντίστοιχα). Στο β’ τρίμηνο του 2020, σημαντική ήταν, επίσης, η θετική συνεισφορά των λοιπών τρεχουσών μεταβιβάσεων (0,9 ποσοστιαίες μονάδες).

Ως εκ τούτου, συμπεραίνεται ότι τα έκτακτα δημοσιονομικά μέτρα που υιοθετήθηκαν για τη στήριξη των επιχειρήσεων και των εργαζομένων, κατά τη διάρκεια του β’ και γ τριμήνου του 2020, αντιστάθμισαν, εν μέρει, τις αρνητικές συνέπειες της πανδημίας στο εισόδημα από εργασία και τα έσοδα των επιχειρήσεων και, κατά συνέπεια, λειτούργησαν ως ισχυροί πρόσθετοι σταθεροποιητές της οικονομίας.

moneyreview.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News