Το «σκοτεινό» εμπόρευμα που προκαλεί γεωπολιτικές εντάσεις στην Ευρώπη
Klaipeda, Λιθουανία – Για σχεδόν δύο δεκαετίες, τρένα κατευθύνονταν προς το βασικό λιμάνι της Λιθουανίας στη Βαλτική Θάλασσα, παρέχοντας ένα οικονομικό σωσίβιο στον Aleksandr G. Lukashenko, τον αυταρχικό πρόεδρο της γειτονικής Λευκορωσίας. Αυτό το σωσίβιο, ωστόσο, σταμάτησε να υπάρχει, μετά την απόφαση της λιθουανικής κυβέρνησης να εμποδίσει τα βαγόνια που μετέφεραν τη μεγαλύτερη πηγή μετρητών του Lukashenko: λιπάσματα ποτάσας, τα οποία εξάγονταν στην Ευρώπη και τον υπόλοιπο κόσμο.
Οι αντίπαλοι του Lukashenko επικροτούν αυτή την κίνηση, ενώ άλλοι ανησυχούν για μια ακούσια συνέπεια: Η Ρωσία, η οποία αναμένεται να αναλάβει τη μεταφορά της λευκορωσικής ποτάσας, θα μπορούσε να αποκομίσει ένα σημαντικό όφελος από την προμήθεια αυτού του εμπορεύματος.
Η τιμή της ποτάσας, η οποία θεωρείται ζωτικής σημασίας για την παγκόσμια επισιτιστική ασφάλεια, έχει υπερδιπλασιαστεί τον τελευταίο χρόνο, αποφέροντας δισεκατομμύρια δολάρια στους παραγωγούς. Το κλείσιμο του μοναδικού δρόμου εξαγωγής προς τη Βαλτική, θα οδηγήσει τις τιμές ακόμη υψηλότερα.
Ο κρατικός σιδηρόδρομος της Λιθουανίας και το λιμάνι της Klaipeda κερδίζουν μεγάλο μέρος των εσόδων τους από το εμπόριο ποτάσας. Οι διαφωνίες για τους περιορισμούς ήταν τόσο έντονες, ώστε η τοπική κυβέρνηση πρότεινε να παραιτηθεί, αφού ο πρόεδρος της Επιτροπής Εξωτερικών Υποθέσεων της Βουλής, Zygimantas Pavilionis, την κατηγόρησε ότι προδίδει τις ΗΠΑ -έναν βασικό σύμμαχο- και διευκολύνει έναν δικτάτορα. Σε πρόσφατη επιστολή προς τον σιδηρόδρομο της Λιθουανίας, το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ εξήγησε ότι οι αμερικανικές κυρώσεις στους παραγωγούς ποτάσας από τη Λευκορωσία δεν ισχύουν για ξένους οργανισμούς, αν και προέτρεψε να υπάρξει συμμόρφωση.
Η ηγέτιδα της αντιπολίτευσης της Λευκορωσίας, Svetlana Tikhanovskaya, η οποία ζει εξόριστη στη Λιθουανία, δήλωσε ότι είδε με χαρά το τέλος μιας «ανήθικης» επιχείρησης, της οποίας ο τερματισμός θα βοηθήσει να αδειάσει «η βαθιά τσέπη του δικτάτορα».
Αυτή η τσέπη είναι η Belaruskali, μια κρατική εταιρεία παραγωγής ποτάσας που λειτουργεί ως «αγελάδα» μετρητών για την κυβέρνηση του Lukashenko. Ο μεγαλύτερος φορολογούμενος και ο μεγαλύτερος εξαγωγέας της Λευκορωσίας, καθώς αντιπροσωπεύει περίπου το 20% των παγκόσμιων προμηθειών ποτάσας.
Αλλά η προσπάθεια να χρεοκοπήσει ο Lukashenko έχει προκαλέσει συναγερμό, σχετικά με τα απροσδόκητα κέρδη της Ρωσίας. Ο Καναδάς, ο μεγαλύτερος παραγωγός ποτάσας, θα κερδίσει επίσης από την άνοδο των τιμών, αλλά τα κέρδη της Ρωσίας ξεπερνούν κατά πολύ το χρηματικό επίπεδο.
Φωτ. Andrej Vasilenko για τους The New York Times
«Η Ρωσία χειροκροτεί», δήλωσε ο Algis Latakas, διευθυντής του λιμανιού της Klaipeda. Η Belaruskali, συνέχισε, πιθανότατα θα στραφεί στη χρήση ρωσικών τρένων και θα μεταφέρει το εμπόρευμα στο Ust-Luga, ένα ρωσικό λιμάνι κοντά στην Αγία Πετρούπολη. Ο Latakas σημείωσε ότι κατανοεί την επιθυμία της κυβέρνησής να «πολεμήσει τις μη δημοκρατικές δυνάμεις», αλλά προειδοποίησε ότι το τελικό αποτέλεσμα σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε κάλλιστα να είναι το εξής: «Η Ρωσία αποκτά ένα μεγάλο οικονομικό πλεονέκτημα. Τη δύναμη να ελέγχει τις τιμές των τροφίμων».
Το αν οι κυρώσεις λειτουργούν είναι εδώ και καιρό θέμα συζήτησης, αλλά στην περίπτωση της Λευκορωσίας, τα αποτελέσματα ήταν μέχρι στιγμής πενιχρά. Τον περασμένο χρόνο, κατά τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση και οι Ηνωμένες Πολιτείες επέβαλαν πολλαπλούς γύρους οικονομικών περιορισμών στη Λευκορωσία, ο τζίρος του εμπορίου μεταξύ της Ευρώπης και του ανατολικο-ευρωπαϊκού έθνους σχεδόν διπλασιάστηκε, κυρίως λόγω των αλματωδών αυξήσεων στις τιμές της ποτάσας και του λαδιού.
Αντί να πειστεί και να απελευθερώσει τους πολιτικούς κρατούμενους, ο Lukashenko έχει συλλάβει περισσότερα άτομα, με περίπου 980 να βρίσκονται τώρα στη φυλακή, σύμφωνα με τη Viasna, μια ομάδα που παρακολουθεί τα ανθρώπινα δικαιώματα στη Λευκορωσία. Αυτός ο αριθμός είναι υπερδιπλάσιος από τον αντίστοιχο του περασμένου Ιουνίου, όταν ξεκίνησε ο τελευταίος γύρος κυρώσεων μετά την αναγκαστική προσγείωση στο Μινσκ, την πρωτεύουσα της Λευκορωσίας, ενός επιβατικού αεροσκάφους που μετέφερε αντιφρονούντα δημοσιογράφο.
Η Tikhanovskaya υποστήριξε ότι η πίεση στον Lukashenko έπρεπε να αυξηθεί, ώστε να νιώσει «αφόρητη πίεση».
Ρωσία και Λευκορωσία παράγουν μαζί περίπου το 40% της παγκόσμιας προσφοράς ποτάσας. Οι δύο χώρες ανταγωνίζονται εδώ και χρόνια, αλλά, με την Belaruskali να εξαρτάται πλέον από τους ρωσικούς σιδηρόδρομους και τα ρωσικά λιμάνια, η Μόσχα θα αποκτήσει ισχυρή επιρροή. Αυτό θα την καθιστούσε σε θέση να χρησιμοποιεί την ποτάσα με τον ίδιο τρόπο που χρησιμοποιεί τα τεράστια αποθέματα φυσικού αερίου. Για να παραμορφώσει την αγορά και να ασκήσει πίεση στην Ευρώπη.
«Πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί στην επιβολή κυρώσεων για να μην δημιουργήσουμε ευκαιρίες για άλλους», δήλωσε ο Laurynas Kasciunas, πρόεδρος της Επιτροπής Εθνικής Ασφάλειας και Άμυνας του κοινοβουλίου της Λιθουανίας. Ως σταθερός σύμμαχος των ΗΠΑ, πρόσθεσε, η Λιθουανία έχει καθήκον να υποστηρίξει τις κυρώσεις που επιβλήθηκαν από το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ, αλλά η χώρα έχει επίσης άλλες ανησυχίες, συγκεκριμένα τη Ρωσία.
«Κανείς εδώ δεν είναι υπέρ του Lukashenko, αλλά όλοι ανησυχούν περισσότερο για τη Ρωσία». «Υπάρχουν πολύ περίπλοκες γεωπολιτικές σχέσεις στο παιχνίδι με την ποτάσα».
*Ο Tomas Dapkus συνέβαλε στο παραπάνω άρθρο.
Copyright:
2021 The New York Times
Διαβάστε επίσης:
Γιατί η οικονομία ανησυχεί για μία ουσία που βρίσκεται στα ούρα μας
Γιατί η Ευρώπη σταματά την εισαγωγή ποτάσας αξίας 2,4 δισ. ευρώ
Ρωσία – Ουκρανία: Μπορεί μια σύγκρουση να πλήξει ενεργειακά την Ευρώπη
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
