Κεντρικές τράπεζες: Το ακριβό χρήμα και οι κίνδυνοι για καταναλωτές και επιχειρήσεις

Oι κεντρικές τράπεζες και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού έχουν εγκαινιάσει τον επιθετικότερο κύκλο επιτοκιακών αυξήσεων εδώ και πολλές δεκαετίες, σε μια συντονισμένη προσπάθεια να «δαμάσουν» τον πληθωρισμό, που έχει εκτοξευθεί στα ύψη. Στην Ευρωζώνη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στη συνεδρίαση του Φεβρουαρίου αύξησε το κόστος δανεισμού κατά 50 μονάδες βάσης στο 2,5%, ενώ είχαν προηγηθεί τέσσερις επιτοκιακές αυξήσεις στη διάρκεια του 2022, επαναφέροντας το κόστος δανεισμού σε θετικό έδαφος, για πρώτη φορά από το 2014.

Οι αναλυτές προβλέπουν μία ακόμη επιτοκιακή αύξηση 50 μονάδων βάσης στη συνεδρίαση τoυ Μαρτίου και συνολικά κατά 150 μονάδες βάσης έως τον Ιούνιο, με το βασικό επιτόκιο να κυμαίνεται μεταξύ 3,5% και 4% στα μέσα του έτους.

Τι σημαίνουν όμως τα υψηλότερα επιτόκια για τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις; Ποιους κινδύνους συνεπάγονται οι συνθήκες αυξημένου κόστους δανεισμού;

Το ισχυρότερο όπλο που έχουν στη διάθεσή τους οι κεντρικές τράπεζες για τη συγκράτηση των τιμών είναι η άσκηση αυστηρότερης νομισματικής πολιτικής. Ιστορικά, όταν αυξάνονται τα επιτόκια, τότε αυξάνεται και το κόστος δανεισμού, με αποτέλεσμα επενδυτές, καταναλωτές και επιχειρήσεις «παγώνουν» αγορές και επενδύσεις μέσω πίστωσης, μετριάζοντας έτσι την οικονομική ζήτηση, αποκλιμακώνοντας τις τιμές και αποκαθιστώντας τις ισορροπίες μεταξύ προσφοράς και ζήτησης.

Μόνο που αυτή τη φορά οι προκλήσεις που καλούνται να αντιμετωπίσουν οι κεντρικές τράπεζες (Φέντεραλ Ριζέρβ στις ΗΠΑ και Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα στην Ευρωζώνη) είναι εντελώς διαφορετικές σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες. Ο πληθωρισμός σε ΗΠΑ και Ευρωζώνη παραμένει υψηλός για λόγους όπως ο πόλεμος στην Ουκρανία, οι ανισορροπίες που δημιούργησε η πανδημία στην προσφορά και τη ζήτηση και τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα.

Οι συνέπειες για τους καταναλωτές

Σε έναν κόσμο υψηλών επιτοκίων, είναι πιο ακριβή η αγορά αγαθών (όπως για παράδειγμα ένα καινούριο αυτοκίνητο ή ένα σπίτι) μέσω δανείου, καθώς είναι υψηλότερος ο τόκος που θα πρέπει να καταβληθεί. Παράλληλα, είναι πιο ακριβή η αναχρηματοδότηση του ενυπόθηκου δανείου ή των φοιτητικών δανείων. Υψηλότερο είναι και το επιτόκιο στις πιστωτικές κάρτες.

Σε περιόδους υψηλών επιτοκίων, η πιο συνετή επιλογή είναι τα δάνεια σταθερού επιτοκίου και με μεγάλη διάρκεια ωρίμανσης.

Από την άλλη πλευρά, τα υψηλότερα επιτόκια ευνοούν άλλου είδους επενδύσεις, όπως τα μετρητά, καθώς συνεπάγονται υψηλότερη απόδοση(τόκο) στους λογαριασμούς καταθέσεων, καθώς και οι τοποθετήσεις σε ομόλογα.

Ο κίνδυνος ενός «ντόμινο» εταιρικών πτωχεύσεων

Το υψηλότερο κόστος δανεισμού «στραγγαλίζει» τις επιχειρήσεις τις Ευρώπης, καθώς καθιστά ακριβότερη την αποπληρωμή των χρεών τους, ειδικά για τις επιχειρήσεις με δάνεια κυμαινομένου επιτοκίου ή με δάνεια μικρής διάρκειας.

Σύμφωνα με πρόσφατη ανάλυση του EIU που επικαλείται στοιχεία της Κεντρικής Τράπεζας της Γαλλίας, οι επιχειρήσεις σε Ιταλία και Ισπανία είναι περισσότερο ευάλωτες, καθώς έχουν μεγαλύτερη έκθεση σε βραχυπρόθεσμο χρέος κυμαινόμενου και βραχυπρόθεσμου επιτοκίου σε σύγκριση με τις επιχειρήσεις σε Γαλλία και Γερμανία. Συγκεκριμένα, μόλις το 47% του εταιρικού χρέους σε Ιταλία και 62% στην Ισπανία ήταν με σταθερό επιτόκιο στα τέλη του 2021, με τα αντίστοιχα ποσοστά σε Γερμανία και Γαλλία να ανέρχονται σε 80% και 83% αντιστοίχως.

Παράλληλα, σε Γαλλία και Γερμανία, η μέση διάρκεια του εταιρικού χρέους είναι μεγαλύτερη (3,5 χρόνια στη Γαλλία και 3,4% στη Γερμανία, έναντι μόλις 2,1 χρόνια στην Ιταλία και 2,6 στην Ισπανία).

Η Κεντρική Τράπεζα της Γαλλίας κρούει τον κώδωνα κινδύνου για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις, κρίνοντας ότι είναι ευάλωτες μπροστά στον κίνδυνο χρεοκοπίας.

Στο τρίτο τρίμηνο του 2022, ο αριθμός εταιρικών χρεοκοπιών στην Ευρωζώνη αυξήθηκε κατά 19,2%, σκαρφαλώνοντας στα υψηλότερα επίπεδα από το τέταρτο τρίμηνο του 2017.

Η σταδιακή απόσυρση των μέτρων στήριξης των κυβερνήσεων, το αυξημένο κόστος πρώτων υλών και ενέργειας και οι προβλέψεις για  επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας προοιωνίζονται αύξηση των εταιρικών χρεοκοπιών το 2023.

Διαβάστε επίσης: 

Πληθωρισμός: Αναμένεται πάνω από τον στόχο της ΕΚΤ για 2% έως και το 2025

Πόσο θα αυξηθούν οι δόσεις των στεγαστικών δανείων το 2023

Επιτόκια: Πού θα φτάσουν το 2023 – Πόσο θα επιβαρυνθούν τα δάνεια

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News