Το μεγάλο πρόβλημα του χρέους: Ένα απαρχαιωμένο σύστημα επίλυσης κρίσεων
Χρεοκοπία, διαδηλώσεις και ύφεση ήταν το αποτέλεσμα της κρίσης χρέους στην Αργεντινή το 2001, όταν ο Martin Guzman ήταν στο πρώτο έτος του πανεπιστημίου. Όσο το ΔΝΤ επέμενε ότι η κυβέρνηση πρέπει να προβεί σε περικοπές με αντάλλαγμα το bailout, η μεσαία τάξη υπέφερε.
Σχεδόν δύο δεκαετίες μετά, όταν η κυβέρνηση χρεοκόπησε ξανά, ο κ. Guzman ως υπουργός Οικονομικών πια, διαπραγματεύτηκε με το ΔΝΤ για αναδιάρθρωση χρέους 44 δισ. δολαρίων, το αποτέλεσμα ενός παλαιότερου κακοσχεδιασμένου σχεδίου διάσωσης.
Σήμερα συγκαταλέγεται μεταξύ πολλών εμβληματικών οικονομολόγων και παγκόσμιων ηγετών που υποστηρίζουν ότι το φιλόδοξο πλαίσιο που δημιουργήθηκε στο τέλος του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου για τη διασφάλιση της οικονομικής ανάπτυξης και σταθερότητας -με πυλώνες το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα- αποτυγχάνει.
Το τρέχον σύστημα «συμβάλλει σε μία πιο άδικη και ασταθή παγκόσμια οικονομία», δήλωσε ο κ. Guzman, ο οποίος παραιτήθηκε το 2022, έπειτα από ρήξη εντός της κυβέρνησης.
Η αποπληρωμή που διαπραγματεύτηκε ο κ. Guzman ήταν ο 22ος διακανονισμός Αργεντινής-ΔΝΤ. Κι όμως, η διολίσθηση της χώρας επιταχύνθηκε, με τον πληθωρισμό να αγγίζει το 140%, τις ουρές στα συσσίτια να μεγαλώνουν και την ανάδειξη ενός νέου, αυτοαποκαλούμενου «αναρχοκαπιταλιστή» προέδρου, του Javier Milei, ο οποίος πρόσφατα προχώρησε σε υποτίμηση του νομίσματος κατά 50%.
Το ΔΝΤ θεσπίστηκε το 1944 για να στηρίξει τις χώρες σε οικονομικό στρες, ενώ στόχος της Παγκόσμιας Τράπεζας ήταν να μειώσει τη φτώχεια να να επενδύσει στην κοινωνική πρόοδο. Η οικονομική υπερδύναμη που ξεχώριζε ήταν οι ΗΠΑ. Σύμφωνα με τη θεμελιώδη ιδεολογία – το Washington Consensus- η ευημερία στηριζόταν στο απρόσκοπτο εμπόριο, την αποκανονικοποίηση και τις ιδιωτικές επενδύσεις.
«Σχεδόν 80 χρόνια μετά, η διεθνής χρηματοοικονομική αρχιτεκτονική είναι απαρχαιωμένη, δυσλειτουργική και άδικη», δήλωσε τον Ιούνιο ο António Guterres, γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών.
Λόγω πανδημίας, εκτίναξης του κόστους τροφίμων και ενέργειας και υψηλότερων επιτοκίων δανεισμού, οι χώρες με χαμηλό και μέσο εισόδημα κολυμπούν στα χρέη και αναπτύσσονται με αργό ρυθμό. Τα προβλήματα πλήθυναν σημαντικά, αλλά η χρηματοδότηση από το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα δεν αυξήθηκε αναλογικά.
Επίσης, η επίλυση των κρίσεων χρέους είναι πολύ διαφορετική τώρα που εμπλέκονται η Κίνα και ιδιώτες πιστωτές αντί μόνο μια χούφτα τραπεζών της Δύσης. Ο κ. Guzman και άλλοι οικονομολόγοι ζητούν διεθνή διαιτητή, ο οποίος θα διευθετεί υποθέσεις γύρω από το κρατικό χρέος.
Αναλύσεις της ίδιας της Παγκόσμιας Τράπεζας δείχνουν το μέγεθος των προβλημάτων. «Για τις φτωχότερες χώρες, το χρέος έχει καταστεί ένα βάρος που σχεδόν τις παραλύει», αναφέρεται σε πρόσφατη ανάρτηση, Οι χώρες καταβάλλουν χρήματα σε τόκους αντί για τη δημόσια υγεία, την εκπαίδευση και το περιβάλλον.
Και το χρέος αυτό δεν περιλαμβάνει καν τα τρισεκατομμύρια δολάρια που απαιτούνται στις αναπτυσσόμενες χώρες για τη μείωση των καταστροφών από την κλιματική αλλαγή.
Επιπλέον, υπάρχουν εντάσεις μεταξύ ΗΠΑ-Κίνας και ανάμεσα στη Ρωσία με την Ευρώπη και τους εταίρους της. Γίνεται όλο και δυσκολότερη η επίλυση των κρίσεων χρέους ή της χρηματοδότησης βασικών υποδομών χωρίς να ανακύπτουν ανησυχίες ασφαλείας.
Το ΔΝΤ έχει αμβλύνει την προσέγγισή του στα προγράμματα διάσωσης, αντικαθιστώντας τη λιτότητα με την ιδέα του βιώσιμου χρέους. Πέρυσι, η Παγκόσμια Τράπεζα αύξησε σημαντικά τα κονδύλια για περιβαλλοντικά προγράμματα. Ωστόσο, οι επικριτές υποστηρίζουν ότι οι διορθωτικές κινήσεις μέχρι στιγμής είναι ανεπαρκείς.
Τα αναδυόμενα έθνη έχουν υψηλά κόστη δανεισμού λόγω της -συχνά υπερβολικής- αντίληψης του κινδύνου που ενέχουν. Και επειδή υποχρεώνονται συνήθως να δανείζονται σε δολάρια ή ευρώ, οι πληρωμές εκτινάσσονται εάν η Fed ή άλλες κεντρικές τράπεζες ανεβάσουν τα επιτόκια δανεισμού, όπως έκαναν μετά την πανδημία.
Η εσχάτη λύση των δανείων από το ΔΝΤ μπορεί επίσης να υποσκάψει μια οικονομική ανάκαμψη, διότι τα επιτόκια δανεισμού είναι πλέον τόσο υψηλά και οι δανειστές πρέπει να καταβάλουν υψηλούς τόκους.
Όσοι ζητούν αλλαγή, υποστηρίζουν ότι οι χώρες με υψηλό χρέος χρειάζονται πολύ περισσότερες επιχορηγήσεις και δάνεια χαμηλών επιτοκίων με μεγάλες περιόδους αποπληρωμής, σε συνδυασμό με άλλες μεταρρυθμίσεις.
«Οι προκλήσεις είναι διαφορετικές σήμερα», δήλωσε ο κ. Guzman. «Οι πολιτικές πρέπει να προσαρμόζονται καλύτερα στον στόχο».
Copyright:
2024 The New York Times
Διαβάστε επίσης:
JP Morgan: Το χρέος των 34 τρισ. δολαρίων και το βατράχι που βράζει
Η μοναδική φορά που οι ΗΠΑ αποπλήρωσαν το χρέος τους – Και έπεσαν σε μεγάλη κρίση
Οι τρεις στόχοι της διαχείρισης του δημοσίου χρέους το 2024
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
