Νέο(Ν) Καπνεργοστάσιο με «Πύλη» στον πολιτισμό

Η γειτονιά του παλιού Καπνεργοστασίου επί της οδού Λένορμαν, κοντά στα σύνορα του Δήμου Αθηναίων με το Περιστέρι, δεν είναι ακριβώς μοντέρνα ή τουριστική. Μάλλον υποβαθμισμένη θα την έλεγε κανείς τις τελευταίες δεκαετίες, όπως και αυτή της γειτονικής Ακαδημίας Πλάτωνος, η οποία πάντως πήρε τα πάνω της με την διαμόρφωση του πάρκου. Για αυτόν τον λόγο ίσως ήταν και τόσο μικρή η επισκεψιμότητα -ακόμα και η γνώση για την ύπαρξή της- της Βιβλιοθήκης της Βουλής, η οποία φιλοξενείται εδώ και περισσότερο από μια δεκαετία στο πρώην Δημόσιο Καπνεργοστάσιο.

Αυτή την ελαφρώς θλιβερή εικόνα επιχειρεί τώρα να αλλάξει ο Οργανισμός Πολιτισμού και Ανάπτυξης ΝΕΟΝ, σε συνεργασία με την Βουλή των Ελλήνων, υλοποιώντας το Πολιτιστικό Πρόγραμμα Σύγχρονης Τέχνης 2021 κατά το διάστημα Ιουνίου-Δεκεμβρίου 2021. Οι σχετικές ανακοινώσεις έγιναν τον περασμένο Δεκέμβρη και όπως μαθαίνουμε, οι εργασίες διαμόρφωσης της δυτικής πτέρυγας του Καπνεργοστασίου, εν πολλοίς εγκαταλελειμμένης ως σήμερα, βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Το σχέδιο είναι φιλόδοξο, για αυτό άλλωστε χρηματοδοτείται από τον ΝΕΟΝ και τον ιδρυτή του, Δημήτρη Δασκαλόπουλο, με ένα ποσό που θα ανέλθει περίπου στο 1 εκατομμύριο ευρώ, με τελικό στόχο την δημιουργία ενός χώρου-σημείου αναφοράς για τον πολιτισμό, τις τέχνες αλλά και την ίδια την περιοχή.

Σε αυτό το πλαίσιο προγραμματίζεται από τον Ιούνιο να φιλοξενηθεί στο ανακαινισμένο κτίριο η έκθεση σύγχρονης τέχνης με τίτλο «Πύλη/Portals», σε επιμέλεια της διευθύντριας του ΝΕΟΝ, Ελίνας Κουντούρη και της Μαντλίν Γκρίνσταϊν του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης του Σικάγο. Με αφορμή τα 200 χρόνια από την ελληνική Επανάσταση αλλά και τις σύγχρονες εξελίξεις που ζει ο πλανήτης, σαράντα καλλιτέχνες από την Ελλάδα και το εξωτερικό θα αναπτύξουν μηνύματα, ιδέες και προβληματισμούς γύρω από την εκάστοτε νέα πραγματικότητα που διαμορφώνεται μέσα από την επανάσταση και την ανατροπή.

Οπως είπαμε βέβαια, σκοπός του ΝΕΟΝ δεν είναι να δημιουργηθεί ένας «ελιτίστικος» χώρος τέχνης, στα πρότυπα μιας συμβατικής γκαλερί. Αντιθέτως, όπως επισημαίνουν οι υπεύθυνοί του, αυτό που χρειαζόμαστε είναι ένας τόπος πολιτισμού, που θα προσελκύσει το κοινό, είτε πρόκειται για λάτρεις της τέχνης είτε όχι. Σε αυτό θα συμβάλουν καθοριστικά τα παράλληλα προγράμματα, εκπαιδευτικά και άλλα, που θα τρέξουν ταυτόχρονα με την εικαστική έκθεση, αναδεικνύοντας τόσο τις δικές της πτυχές, όσο και του ξεχωριστού χώρου στον οποίο φιλοξενείται. Ο τελευταίος μπορεί να μην βρίσκεται ακριβώς στο κέντρο της πόλης ωστόσο είναι εύκολα προσβάσιμος, τόσο από τον σταθμό του Μετρό «Σεπόλια», όσο και με τις αρκετές λεωφορειακές γραμμές που διασχίζουν την οδό Λένορμαν.

Εργάτες, στρατιωτικοί, φυλακισμένοι, πρόσφυγες: μια ιστορία 90 ετών

Για να καταλάβει πάντως κανείς περισσότερα για το Καπνεργοστάσιο και τις μνήμες που αυτό κουβαλά, αξίζει να ρίξει μια ματιά στην ιστορία του. Χτισμένο το 1930, σε εποχές που η βιομηχανία κατασκευής τσιγάρων ανθούσε, το κτίριο δημιουργήθηκε από το Ελληνικό Δημόσιο προκειμένου να στεγάσει τις σχετικές επιχειρήσεις, αλλά κυρίως για να εξασφαλίσει τον έλεγχο της φορολογίας του καπνού. Ως καθαρά χρηστικό κτίσμα, ο διάκοσμός του ήταν λιτός, αποπνέοντας ωστόσο ένα μοντέρνο πνεύμα που «στέκεται» καλά στο αστικό περιβάλλον έως και σήμερα.

Η σταδιακή επικράτηση ωστόσο των ιδιωτικών καπνεργοστασίων μείωσε την ζήτηση, με αποτέλεσμα οι πελώριοι χώροι του κτιρίου της οδού Λένορμαν να αποκτήσουν και άλλες χρήσεις. Από το 1938 μέρος του παραχωρείται στην Στρατιωτική Υπηρεσία Αθηνών, ενώ το διάστημα 1945-6 εκεί στεγάζονται και στρατιωτικές φυλακές. Το 1952 τέλος το Καπνεργοστάσιο λειτούργησε μέχρι και ως χώρος φιλοξενίας προσφύγων που είχαν έρθει από την Ρουμανία. Στις αρχές του 21ου αιώνα «υιοθετήθηκε» από την Βουλή των Ελλήνων, η οποία πραγματοποίησε την σταδιακή του ανακαίνιση και στέγασε εκεί την Βιβλιοθήκη της. Η τελευταία διαθέτει πλήθος τόμων, αρχείων και άλλου υλικού και αξίζει την επίσκεψη οποιουδήποτε ερευνητή ή βιβλιόφιλου.

Περισσότερες λεπτομέρειες για το πρότζεκτ του ΝΕΟΝ αναμένεται να μάθουμε προς τα τέλη Φεβρουαρίου.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News