Μήπως ήρθε η ώρα να αναθεωρήσουμε την διαχείριση κλιματικών κρίσεων;
Για ένα ακόμα καλοκαίρι, η Ελλάδα βρίσκεται σε έναν πύρινο κλοιό. Η περίοδος των πυρκαγιών ξεκίνησε με δυναμισμό, αφανίζοντας ακόμα περισσότερες εκτάσεις πράσινου και προκαλώντας ακόμα περισσότερες καταστροφές στο ήδη αδύναμο φυσικό περιβάλλον. Η διαχείριση φυσικών και κλιματικών καταστροφών αποτελεί πλέον ένα κεντρικό ζήτημα, το οποίο οφείλει να αναθεωρηθεί.
Όπως αναφέρει και η κα. Ξένια Λοιζίδου, πρόεδρος του ερευνητικού κέντρου ΑΚΤΗ, διανύουμε μια περίοδο κλιματικού χάους. Τα δεδομένα έχουν αλλάξει, μιας και η κλιματική αλλαγή δεν αποτελεί πλέον μονάχα ένα επικίνδυνο σενάριο, αλλά είναι η καθημερινότητά μας. Το φυσικό περιβάλλον απειλείται από ανθρωπογενείς παράγοντες και την ανθρώπινη καθημερινότητα. Ακόμα και αν ο Οργανισμός Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ), η επιστημονική κοινότητα και η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Αλλαγή ΤΟΥ Κλίματος (IPCC) έχουν αναγνωρίσει την ανάγκη για ριζικές αλλαγές στον τρόπο διακυβέρνησης του πλανήτη, οι αλλαγές αυτές θα πάρουν χρόνια – ακόμα και δεκαετίες – προτού σημειώσουν θετικές αλλαγές.
Οι πυρκαγιές οι οποίες έχουν κυριεύσει την χώρα υπογραμμίζουν επίσης την ανάγκη διαμόρφωσης του κρατικού μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων. Σαφώς και οι αδυναμίες δεν έχουν προέλθει μονάχα τα τελευταία 4 χρόνια, είναι γεγονός το οποίο έχει αποτυπωθεί βαθιά στο ελληνικό θεσμικό πλαίσιο. Σε ό,τι έχει να κάνει με την αντιμετώπιση αιφνίδιων γεγονότων, σημειώνεται μια αδυναμία γρήγορης αντίδρασης, το οποίο οφείλεται σε μια έλλειψη έγκαιρης προετοιμασίας. Το γεγονός αυτό αποδίδεται στο ότι για πρώτη φορά, ο πλανήτης βρίσκεται αντιμέτωπος με φαινόμενα τέτοιας κλίμακας. Ποτέ άλλοτε δεν έχουμε έρθει αντιμέτωποι με φυσικά φαινόμενα τα οποία τα έχουμε προκαλέσει εμείς οι ίδιοι και έχουν άμεσο αντίκτυπο στην δική μας επιβίωση. Καθώς αυτό είναι πρωτόγνωρο γεγονός, και μιας και δεν έχει αντιμετωπίσει κανείς μια γενική περιβαλλοντική αποσύνθεση σαν και αυτή που αντιμετωπίζουμε τώρα, οι υφιστάμενοι μηχανισμοί και λύσεις αδυνατούν να ανταποκριθούν στο μέγεθος της περιβαλλοντικής αυτής κρίσης.
Πως μπορούμε επομένως να ανταπεξέλθουμε στις συνθήκες αυτές, και πως μπορούμε να δημιουργήσουμε ανθεκτικούς μηχανισμούς αντιμετώπισης κρίσεων;
Ένας μηχανισμός ο οποίος έχει αποδειχθεί ιδιαίτερα σημαντικός και αποτελεσματικός είναι ο μηχανισμός Copernicus της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στην ομπρέλα αυτού του συστήματος ανήκει και το EFFIS, το Ευρωπαϊκό Σύστημα Πληροφοριών για τις Δασικές Πυρκαγιές. Μέσω πληροφοριών που λαμβάνονται από δορυφόρους, συγκεκριμένα τον δορυφόρο Sentinel 2 και σένσορες όπως ο MODIS, μπορεί κανείς να παρατηρεί τις ενεργές πυρκαγιές ή να εντοπίσει τις καμένες εκτάσεις. Αν και υπάρχουν διαφορετικά είδη δορυφόρων, τα οποία περιστρέφονται γύρω από τη γη σε διαφορετικά χρονικά διαστήματα και προσφέρουν διαφορετικές πληροφορίες, η εφαρμογή EFFIS δίνει την δυνατότητα στην επιστημονική κοινότητα να συνεργαστεί με την τοπική και κεντρική κυβέρνηση και να λάβει αποφάσεις με μεγαλύτερη ταχύτητα.
Εκτός από το EFFIS, υπάρχει και η εφαρμογή Sentinel Hub, η οποία επιτρέπει την απεικόνιση περιοχών με τα διαφορετικά χαρακτηριστικά τους. Επί παραδείγματι, μπορεί να εντοπίσει την ατμοσφαιρική ρύπανση η οποία προκλήθηκε πέρσι από τις πυρκαγιές στην Εύβοια, ή την καμένη έκταση στην Πεντέλη. Μέσω του EO Browser, πολύ γρήγορα μπορεί κανείς να επιβεβαιώσει την φράση «μια εικόνα, χίλιες λέξεις», και πρακτικά να αντιληφθεί το μέγεθος φυσικών καταστροφών. Φυσικά, υπάρχει η δυσκολία του χρόνου, μιας και οι δορυφόροι περιστρέφονται γύρω από την γη και περνούν από σημεία σε διαφορετικές χρονικές στιγμές, και ίσως αδυνατούν να απεικονίσουν γεγονότα την στιγμή που κανείς χρειάζεται αυτές τις πληροφορίες. Δεν παύει, όμως, να είναι ένα σημαντικό εργαλείο, το οποίο μπορεί να συνεισφέρει στην λήψη ταχειών αποφάσεων και ορθού σχεδιασμού αντιμετώπισης κρίσεων.
Ο τομέας ο οποίος θα υποστεί ίσως της σημαντικότερες αλλαγές και έχει τη μεγαλύτερη ανάγκη ανασχεδιασμού είναι ο οικονομικός τομέας. Μιας και οι κοινωνίες μας είναι κατασκευασμένες και ανεπτυγμένες γύρω από συγκεκριμένα οικονομικά μοντέλα, η ύπαρξη ανάγκης ταχύτερης αντίδρασης σημαίνει ότι πρέπει να λειτουργήσουμε με διαφορετικούς τρόπους – οριζοντίως. Θα πρέπει να θέσουμε διαφορετικές προτεραιότητες και να επανεξετάσουμε τον τρόπο με τον οποίο έχουν οργανωθεί οι κοινωνίες μας. Ίσως αυτό είναι αδύνατο, αλλά πρέπει να γίνει εφικτό, ειδάλλως τα οικονομικά συστήματα δεν θα μπορέσουν να αντιμετωπίσουν τις περιβαλλοντικές κρίσεις που βιώνουμε.
Η επιστημονική κοινότητα οφείλει να δημιουργήσει στενότερους δεσμούς με τους τομείς λήψης αποφάσεων, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να δημιουργηθεί μια σχέση εξάρτησης μεταξύ τους. Οι αρμόδιοι επίσης οφείλουν να λαμβάνουν υπόψιν τους τις δυνατότητες των εκάστοτε συστημάτων, και να εφαρμόζουν κατάλληλες λύσεις και πρακτικές. Η περίοδος που διανύουμε είναι κρίσιμη, μιας και η περιβαλλοντική κρίση παύει πλέον να είναι ένα θεωρητικό σενάριο, αλλά αποτελεί την πραγματικότητά μας. Για να αντιμετωπίσουμε την τρέχουσα κατάσταση με τον βέλτιστο δυνατό τρόπο, οφείλουμε να θέσουμε διαφορετικές προτεραιότητες και να στρέψουμε την προσοχή σε διαφορετικούς τομείς.
Διαβάστε επίσης:
«Καμπανάκι» IEA για Ελλάδα: Η κλιματική αλλαγή απειλεί τις ενεργειακές υποδομές
Έρευνα: Η καταστροφή του περιβάλλοντος στα μεγαλύτερα προβλήματα του πλανήτη κατά τους Έλληνες
Κλιματικά stress test: Αντιμέτωπες με ζημιές 70 δισ. ευρώ οι ευρωπαϊκές τράπεζες
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
