​ΕΕΣ: Χωρίς σημαντικό σφάλμα τα έσοδα της ΕΕ το 2022 – Σημαντική η αύξηση των σφαλμάτων στις δαπάνες

Τα σφάλματα στις δαπάνες από τον προϋπολογισμό της ΕΕ παρουσίασαν σημαντική αύξηση το 2022, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ) που είδε το φως της δημοσιότητας σήμερα. Το ΕΕΣ κρούει επίσης τον κώδωνα για τον αυξανόμενο κίνδυνο που γεννά ο δανεισμός που απαιτείται για να καλυφθούν πρόσθετες ανάγκες πληρωμών, όπως αυτές που ανέκυψαν από την απόκριση στην πανδημία και τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας. Πέραν αυτών, συνιστά τη λήψη μέτρων για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του υψηλού πληθωρισμού στον προϋπολογισμό της ΕΕ.

Το ΕΕΣ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι οι λογαριασμοί της ΕΕ για το οικονομικό έτος 2022 απεικονίζουν εύλογα την οικονομική κατάστασή της και ότι μπορεί να θεωρηθεί ότι οι πράξεις εσόδων δεν περιέχουν σφάλμα. Ωστόσο, τα 196 δισεκατομμύρια ευρώ των δαπανών που πραγματοποιήθηκαν από τον προϋπολογισμό της ΕΕ χαρακτηρίζονται από σημαντική αύξηση του ποσοστού σφάλματος, που αυτή τη φορά ανέρχεται σε 4,2 % (έναντι 3 % το 2021). Το ΕΕΣ θεωρεί υψηλού κινδύνου τα δύο τρίτα (66 %) των δαπανών που έλεγξε. Οι κανόνες και τα κριτήρια επιλεξιμότητας που διέπουν τις δαπάνες αυτού του είδους είναι συχνά πολύπλοκοι, γεγονός που αυξάνει την πιθανότητα σφάλματος. Το ΕΕΣ διαπίστωσε επίσης ότι τα προβλήματα κανονικότητας και οι αδυναμίες που εντοπίστηκαν στα συστήματα δικλίδων των κρατών μελών δεν αφήνουν ανεπηρέαστα ούτε τα 46,9 δισεκατομμύρια ευρώ που δαπανήθηκαν στο πλαίσιο του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας.

«Αρνητική» γνώμη σχετικά με τις δαπάνες από τον προϋπολογισμό της ΕΕ

Όπως και την προηγούμενη τριετία, το ΕΕΣ καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το σφάλμα ήταν σημαντικό και διάχυτο και, για τον λόγο αυτό, διατυπώνει αρνητική γνώμη σχετικά με τις δαπάνες της ΕΕ το 2022.

Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος δεν υποδηλώνει το μέγεθος της απάτης, της μη αποδοτικότητας των δαπανών ή της διασπάθισης πόρων: αποτελεί εκτίμηση των ποσών που δεν χρησιμοποιήθηκαν σύμφωνα με τους ισχύοντες ενωσιακούς και εθνικούς κανόνες. Ωστόσο, στο πλαίσιο των εργασιών του, το ΕΕΣ εντόπισε επίσης 14 περιπτώσεις εικαζόμενης απάτης, τις οποίες παρέπεμψε στην Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF). Η τελευταία έχει ήδη κινήσει δύο σχετικές έρευνες. Έξι από τις περιπτώσεις αυτές παραπέμφθηκαν συγχρόνως και στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία (EPPO), η οποία κίνησε τρεις σχετικές έρευνες.

«Η ΕΕ έχει αποδείξει ότι μπορεί να ανταποκρίνεται ταχύτατα σε πληθώρα πρωτοφανών κρίσεων με εξίσου πρωτοφανείς τρόπους. Ωστόσο, τα διόλου ευκαταφρόνητα ποσά που διατίθενται υπό τέτοιες συνθήκες γεννούν αυξημένους κινδύνους για τον προϋπολογισμό. Από τα ευρήματά μας προκύπτει ότι πρέπει να βελτιωθεί η διαχείριση του κινδύνου, καθώς εξακολουθούμε να εντοπίζουμε σφάλματα στο πλαίσιο των εργασιών μας, με συνέπεια να μιλάμε για σημαντική αύξηση των δαπανών που περιέχουν σφάλμα». Αυτές ήταν οι δηλώσεις του Tony Murphy, Προέδρου του ΕΕΣ.

Γνώμη «με επιφύλαξη» σχετικά με τις δαπάνες του ΜΑΑ

Το 2022 ήταν το δεύτερο έτος εφαρμογής του ΜΑΑ, της κύριας συνιστώσας της δέσμης μέτρων «NextGenerationEU» (NGEU) της ΕΕ, αξίας 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, που αποσκοπεί στην άμβλυνση των οικονομικών επιπτώσεων της πανδημίας. Στο πλαίσιο του ΜΑΑ, οι χώρες της ΕΕ λαμβάνουν χρηματοδότηση εφόσον επιτύχουν προκαθορισμένα ορόσημα και τιμές-στόχο.​

Το 2022, καταβλήθηκαν 13 επιχορηγήσεις, αξίας 46,9 δισεκατομμυρίων ευρώ, προς 11 κράτη μέλη.

Το ΕΕΣ διαπίστωσε ότι 11 από αυτές τις 13 πληρωμές από τον ΜΑΑ παρουσίαζαν προβλήματα κανονικότητας, καθώς 15 από τα 281 ορόσημα και τιμές-στόχο που εξετάσαμε είτε δεν είχαν επιτευχθεί ικανοποιητικά είτε δεν πληρούσαν τους όρους επιλεξιμότητας. Συνεπεία αυτού, έξι πληρωμές περιείχαν σημαντικό σφάλμα. Το ΕΕΣ εντόπισε επίσης περιπτώσεις αδυναμιών στον σχεδιασμό των μέτρων και των υποκείμενων ορόσημων ή τιμών-στόχου, καθώς και προβλήματα με την αξιοπιστία των πληροφοριών που περιλαμβάνονταν στις διαχειριστικές δηλώσεις των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, διατύπωσε γνώμη με επιφύλαξη σχετικά με τις δαπάνες στο πλαίσιο του ΜΑΑ.

Το χρέος, ο πληθωρισμός και ο πόλεμος στην Ουκρανία επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό της ΕΕ
Το 2022, το χρέος της ΕΕ εκτινάχθηκε στα 344,3 δισεκατομμύρια ευρώ (έναντι 236,7 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2021), κυρίως λόγω του νέου δανεισμού 96,9 δισεκατομμυρίων ευρώ για το NGEU. Μόνο το χρέος του NGEU δημιουργεί κίνδυνο επιτοκίου για τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Το σχετικό κόστος του δανεισμού αυξήθηκε σημαντικά το 2022, λόγω της ανόδου των επιτοκίων. Το ΕΕΣ τονίζει επίσης ότι η επάνοδος των υψηλών ποσοστών πληθωρισμού έχει σοβαρές επιπτώσεις στον προϋπολογισμό. Βάσει των σχετικών προβλέψεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εκτιμάται ότι, μέχρι το 2023, ο προϋπολογισμός της ΕΕ θα μπορούσε να χάσει σχεδόν το 10 % της αγοραστικής του δύναμης.

Στο τέλος του 2022, το συνολικό άνοιγμα του προϋπολογισμού της ΕΕ σε πιθανές μελλοντικές υποχρεώσεις ανερχόταν σε 248,3 δισεκατομμύρια ευρώ (έναντι 204,9 δισεκατομμυρίων ευρώ το 2021). Η αύξηση αυτή ανάγεται εν μέρει στη χρηματοδοτική συνδρομή που παρείχε η ΕΕ στην Ουκρανία και η οποία υπερδιπλασιάστηκε το 2022 σε σχέση με το 2021 (16 δισεκατομμύρια ευρώ έναντι 7 δισεκατομμυρίων ευρώ). Το ΕΕΣ επισημαίνει ότι η έγκριση πρόσθετου ποσού 18 δισεκατομμυρίων ευρώ στο τέλος του 2022 θα αυξήσει σημαντικά το εν λόγω άνοιγμα για τους μελλοντικούς προϋπολογισμούς της ΕΕ.

Γενικές πληροφορίες

Το 2022, οι δαπάνες του προϋπολογισμού της ΕΕ ανήλθαν συνολικά σε 196 δισεκατομμύρια ευρώ, ποσό που αντιστοιχούσε στο 2,5 % των συνολικών δημόσιων δαπανών των κρατών μελών της και στο 1,3 % του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματός τους. Εάν ληφθούν υπόψη οι δαπάνες του ΜΑΑ, το 2022 οι πληρωμές της ΕΕ ανήλθαν συνολικά σε 243,3 δισεκατομμύρια ευρώ. Περί τα τρία τέταρτα του προϋπολογισμού της ΕΕ δαπανήθηκαν στο πλαίσιο του συστήματος της επιμερισμένης διαχείρισης, βάσει του οποίου κάθε κράτος μέλος κατανέμει τα διαθέσιμα κονδύλια, επιλέγει έργα και διαχειρίζεται τις ενωσιακές δαπάνες.

Κάθε χρόνο, το ΕΕΣ ελέγχει τα έσοδα και τις δαπάνες της ΕΕ, εξετάζοντας αν οι ετήσιοι λογαριασμοί είναι αξιόπιστοι και κατά πόσον οι πράξεις εσόδων και δαπανών συμμορφώνονται με τους ισχύοντες κανόνες. Για τον σκοπό αυτό, υποβάλλει σε ελεγκτικές δοκιμασίες δείγματα πράξεων, προκειμένου να εκτιμήσει κατά πόσον οι δαπάνες περιέχουν σφάλμα. Το εκτιμώμενο επίπεδο σφάλματος στις εν λόγω δαπάνες αντιπαραβάλλεται με το όριο του 2 %, που έχει οριστεί ως το ποσοστό σφάλματος πάνω από το οποίο οι παράτυπες δαπάνες θεωρούνται σημαντικές. «Αρνητική» γνώμη σημαίνει ότι το ΕΕΣ εντόπισε γενικευμένα προβλήματα. Γνώμη «με επιφύλαξη» σημαίνει ότι έχουν εντοπιστεί προβλήματα που όμως δεν είναι διάχυτα.

Murphy: Πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση, ώστε να εξακριβώνεται πώς δαπανώνται οι πόροι της ΕΕ

Ο πρόεδρος του ΕΕΣ, Tony Murphy στον πρόλογο της έκθεσης αναφέρει ότι:

Η ετήσια έκθεση αποτελεί το βασικό προϊόν του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου (ΕΕΣ). Η δημοσίευσή της συνιστά καρπό συντονισμένης προσπάθειας και προϋποθέτει μεγάλο όγκο ελεγκτικών και υποστηρικτικών εργασιών. Φέτος, όπως και τα προηγούμενα χρόνια, καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι οι λογαριασμοί της ΕΕ απεικονίζουν εύλογα τη χρηματοοικονομική κατάστασή της.
Διατυπώνουμε καθαρή γνώμη σχετικά με την αξιοπιστία των λογαριασμών για το 2022. Τα έσοδα για το 2022 ήταν νόμιμα και κανονικά και δεν περιείχαν σημαντικό σφάλμα.

Ο μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ περιλαμβάνει το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο (ΠΔΠ) 2021-2027 και το μέσο NextGenerationEU (NGEU), μια προσωρινή δέσμη μέτρων ανάκαμψης με πρόσθετα κονδύλια χρηματοδοτούμενα μέσω της έκδοσης ομολόγων. Ο μηχανισμός ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (ΜΑΑ) αντιπροσωπεύει το 90 % περίπου της χρηματοδότησης που διαθέτει το NGEU. Για δεύτερη συνεχή χρονιά, διατυπώνουμε δύο χωριστές γνώμες σχετικά με τη νομιμότητα και την κανονικότητα των δαπανών για το 2022: μία για τον παραδοσιακό προϋπολογισμό της ΕΕ και μια δεύτερη για τον ΜΑΑ.

Για το 2022, το κατά την εκτίμησή μας συνολικό επίπεδο σφάλματος στις δαπάνες του προϋπολογισμού της ΕΕ αυξήθηκε σε 4,2 % (έναντι 3,0 % το 2021). Ως εκ τούτου, διατυπώνουμε αρνητική γνώμη σχετικά με τις δαπάνες. Στους κύριους τομείς δαπανών της ΕΕ για τους οποίους προβαίνουμε σε ειδική εκτίμηση, το επίπεδο σφάλματος είναι σημαντικό. Η αύξησή του είναι ιδιαίτερα αισθητή (6,4 %) στον τομέα «Συνοχή, ανθεκτικότητα και αξίες» (έναντι 3,6 % το 2021). Το επίπεδο σφάλματος στον τομέα «Φυσικοί πόροι και περιβάλλον» είναι 2,2 % (έναντι 1,8 % το 2021).

Το 2022, δεύτερο έτος εφαρμογής του ΜΑΑ, έφερε την αύξηση του επιπέδου των πληρωμών, αναδεικνύοντας ακόμη πιο παραστατικά τον τρόπο εφαρμογής του μηχανισμού. Αν και η πρόοδος δεν ήταν τόσο γρήγορη όσο αναμενόταν, 11 κράτη μέλη εισέπραξαν 13 πληρωμές επιχορηγήσεων, συνολικής αξίας 46,9 δισεκατομμυρίων ευρώ. Επιπλέον, εκκαθαρίστηκε προχρηματοδότηση ύψους 6,8 δισεκατομμυρίων ευρώ. Για τους σκοπούς του ελέγχου μας, εξετάσαμε 244 από τα 274 ορόσημα και το σύνολο των 37 τιμών-στόχου που συνδέονται με τις 13 πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν
το 2022.

Η αξιολόγησή μας βασίστηκε κυρίως στην προηγούμενη ικανοποιητική εκπλήρωση ορόσημων και τιμών-στόχου, προϋπόθεση που θέτει ο κανονισμός του ΜΑΑ για την πραγματοποίηση των πληρωμών. Πέραν αυτού, αξιολογήσαμε και τη συμμόρφωση με βασικούς όρους επιλεξιμότητας που θέτει ο κανονισμός. Καταλήξαμε στο συμπέρασμα ότι 15 από τα 281 ορόσημα και τιμές-στόχο που εξετάσαμε είχαν προβλήματα με την κανονικότητα, καθώς είτε τα ίδια τα ορόσημα και οι τιμές-στόχος δεν είχαν εκπληρωθεί ικανοποιητικά είτε τα συναφή μέτρα δεν ήταν επιλέξιμα. Επιπλέον, στο πλαίσιο της αξιολόγησής μας, εξετάζονται η επίπτωση των ποιοτικών ευρημάτων, όπως οι περιπτώσεις ελλιπούς σχεδιασμού των μέτρων και των υποκείμενων ορόσημων και τιμών-στόχου, καθώς και οι αδυναμίες στα συστήματα αναφοράς και δικλίδων των κρατών μελών. Ως εκ τούτου, βάσει ποσοτικών και ποιοτικών κριτηρίων, διατυπώνουμε γνώμη με επιφύλαξη σχετικά με τις δαπάνες του ΜΑΑ για το 2022.

Αυτή η γνώμη με επιφύλαξη είναι το αποτέλεσμα του ετήσιου ελέγχου συμμόρφωσης που διενεργούμε σχετικά με την κανονικότητα των δαπανών του ΜΑΑ. Η αξιολόγηση της κανονικότητας εξακολουθεί να προβληματίζει, καθώς η εκτίμηση των ποιοτικών επιτευγμάτων απαιτεί πολλές φορές την άσκηση κρίσης, με αποτέλεσμα οι ερμηνείες που προκύπτουν να είναι ποικίλες. Επιπλέον, κατά τις ελεγκτικές εργασίες μας συναντάμε επανειλημμένα ασαφή ορόσημα ή τιμές-στόχο, των οποίων η επίτευξη είναι δύσκολο να αξιολογηθεί.

Στο σημείο αυτό είναι σημαντικό να επισημάνουμε ότι ο έλεγχος συμμόρφωσης που αφορά την κανονικότητα των δαπανών του ΜΑΑ είναι μία μόνο πτυχή των πολλών και διαφόρων εργασιών που έχουμε αναλάβει για την αξιολόγηση αυτού του νέου μέσου. Κατ’ αρχάς, έχουμε ήδη δημοσιεύσει σειρά εκθέσεων ελέγχου που αναδεικνύουν τις σοβαρές ελλείψεις και τους προβληματισμούς που συνδέονται με τον σχεδιασμό και την εφαρμογή του ΜΑΑ. Οι εκθέσεις αυτές θα συμπληρωθούν και από άλλους ελέγχους, από τους οποίους κάποιοι είναι ήδη σε εξέλιξη και κάποιοι αναμένουν τη σειρά τους και οι οποίοι αφορούν θέματα όπως η απορρόφηση, τα συστήματα δικλίδων, η ψηφιακή μετάβαση και ο πράσινος μετασχηματισμός. Μόνο με τον συνδυασμό των αποτελεσμάτων όλων αυτών των ελεγκτικών εργασιών θα μπορέσουμε να αξιολογήσουμε τις συνολικές επιδόσεις του ΜΑΑ.

Καθώς αρχίζουμε να αφήνουμε πίσω μας αυτό που ενίοτε φαινόταν ως μια διαρκής κρίση, αξίζει να αναφερθούμε στην πρωτοφανή απόκριση της ΕΕ από την άποψη των μέσων και των πρωτοβουλιών που ανέπτυξε σε όλους τους τομείς του προϋπολογισμού. Επί του παρόντος, τα κράτη μέλη αντλούν ταυτόχρονα κονδύλια από διάφορα μέσα. Και ενώ κλείνουν τα προγράμματα της περιόδου 2014-2020, οφείλουν επίσης να αρχίσουν, έστω και καθυστερημένα, με το έργο της εφαρμογής του
ΠΔΠ 2021-2027. Τα περισσότερα κράτη μέλη εκτελούν πλέον τη χρηματοδότηση που παρέχει το NGEU, από το οποίο σημαντικά είναι ακόμη τα προς εκταμίευση ποσά.

Η πίεση για εκτέλεση των δαπανών επιτείνει την πίεση που ασκείται στους διοικητικούς πόρους και, κατ’ επέκταση, τον κίνδυνο σφάλματος. Επιπρόσθετα, εάν η εκτέλεση των υπό επιμερισμένη διαχείριση ταμείων δεν επιταχυνθεί σημαντικά το 2024 και το 2025, ο κίνδυνος αποδεσμεύσεων αργότερα κατά τη διάρκεια του κύκλου του ΠΔΠ θα αυξηθεί εκθετικά.

Τα ευρήματά μας για το 2022 δείχνουν ότι πρέπει να παραμείνουμε σε εγρήγορση και ότι χρειάζονται αποτελεσματικοί έλεγχοι σε όλα τα επίπεδα, ώστε να εξακριβώνεται πώς δαπανώνται οι πόροι της ΕΕ και κατά πόσον επιτυγχάνονται τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα. Θα συνεχίσουμε τη συνεργασία μας με τα άλλα θεσμικά όργανα και τα κράτη μέλη της ΕΕ με στόχο τη βελτίωση της διαχείρισης και της εποπτείας των οικονομικών πόρων της. Όπως πάντα, αποστολή μας είναι η ενίσχυση της εμπιστοσύνης των πολιτών μέσω της βελτίωσης της λογοδοσίας και της διαφάνειας σε όλους τους τομείς εργασιών της ΕΕ, ώστε αυτή να μπορεί να ανταποκρίνεται αποτελεσματικά στις τρέχουσες και τις μελλοντικές προκλήσεις.

Τέλος, θα ήθελα να εξάρω την αφοσίωση και την ικανότητα των υπαλλήλων του ΕΕΣ. Η προσήλωση και ο επαγγελματισμός τους έχουν καθοριστική σημασία για την κατάρτιση της ετήσιας έκθεσή μας και την πρόοδο του οργάνου μας.

Moneyreview.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News