Για το πετρέλαιο, δεν είναι επανάληψη του 1973 – Μπορεί όμως να έχουμε και χειρότερα

Η ιστορία δεν επαναλαμβάνεται, αλλά συχνά κάνει ομοιοκαταληξία. Την παραμονή της 50ης επετείου της πρώτης πετρελαϊκής κρίσης στον κόσμο, οι παραλληλισμοί μεταξύ Οκτωβρίου 2023 και Οκτωβρίου 1973 είναι εύκολο να γίνουν: Μια αιφνιδιαστική επίθεση στο Ισραήλ και οι τιμές του πετρελαίου αυξάνονται. Όμως η ομοιότητα τελειώνει εκεί.

Η παγκόσμια οικονομία δεν πρόκειται να υποστεί άλλο ένα αραβικό εμπάργκο πετρελαίου που θα τριπλασίαζε την τιμή ενός βαρελιού αργού. Ωστόσο, θα ήταν λάθος να υποβαθμίσουμε τις πιθανότητες να αντιμετωπίσει ο κόσμος υψηλότερες για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα τιμές πετρελαίου.

Το κόστος του αργού Arab Light, με βάση τον πληθωρισμό, απέχει πολύ από την κορύφωσή του. Η κατάσταση είναι ρευστή και για την αγορά πετρελαίου, τα πάντα εξαρτώνται από το πώς θα απαντήσει το Ισραήλ στη Χαμάς, που ξεκίνησε την επίθεση, και στο Ιράν, που συνήθως τραβάει τα νήματα της παλαιστινιακής ομάδας. Ωστόσο, μπορούμε να βγάλουμε μερικά ενδεικτικά συμπεράσματα:

1) Η κρίση δεν είναι επανάληψη του Οκτωβρίου του 1973. Οι αραβικές χώρες δεν επιτίθενται από κοινού στο Ισραήλ. Η Αίγυπτος, η Ιορδανία, η Συρία, η Σαουδική Αραβία και ο υπόλοιπος αραβικός κόσμος παρακολουθούν τα γεγονότα από το περιθώριο και δεν τα διαμορφώνουν.

2) Η ίδια η αγορά πετρελαίου δεν έχει κανένα από τα προ-Οκτωβρίου 1973 χαρακτηριστικά. Τότε, η ζήτηση πετρελαίου αυξανόταν και ο κόσμος είχε εξαντλήσει όλη την πλεονάζουσα παραγωγική του ικανότητα. Σήμερα, η αύξηση της κατανάλωσης έχει μετριαστεί και είναι πιθανό να επιβραδυνθεί περαιτέρω καθώς τα ηλεκτρικά οχήματα γίνονται πραγματικότητα. Επιπλέον, η Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα έχουν σημαντική πλεονάζουσα χωρητικότητα που χρησιμοποιούν για να περιορίσουν τις τιμές, εάν βεβαίως το επιλέξουν.

3) Εξίσου σημαντικό, σήμερα, τα κράτη του ΟΠΕΚ δεν προσπαθούν να αυξήσουν τις τιμές πέρα από μερικά επιπλέον δολάρια. Το Ριάντ θα ήταν ικανοποιημένο με την αύξηση των τιμών του πετρελαίου κατά 10-20% υψηλότερα, λίγο πάνω από τα 100 δολάρια το βαρέλι από τα 85 δολάρια που είναι σήμερα, αντί να τις ωθήσει περισσότερο από 100% υψηλότερα στα 200 δολάρια το βαρέλι. Λίγο πριν από το εμπάργκο πετρελαίου του Οκτωβρίου 1973, τα κράτη του ΟΠΕΚ αύξησαν μονομερώς τις επίσημες τιμές του πετρελαίου κατά περίπου 70%. 

4) Οι επιπτώσεις θα μπορούσαν ακόμη να έχουν αντίκτυπο στις αγορές πετρελαίου το 2023 και το 2024. Ο πιο άμεσος αντίκτυπος θα μπορούσε να συμβεί εάν το Ισραήλ καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η Χαμάς ενήργησε σύμφωνα με τις οδηγίες της Τεχεράνης. Σε αυτό το σενάριο, οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν σε πολύ μεγάλο βαθμό. Το 2019, το Ιράν έδειξε, μέσω αντιπροσώπων της Υεμένης, ότι είναι σε θέση να πλήξει ένα σημαντικό κομμάτι της ικανότητας παραγωγής πετρελαίου της Σαουδικής Αραβίας. Θα μπορούσε να κάνει το ίδιο με τα αντίποινα εάν βρεθεί υπό την επίθεση του Ισραήλ ή των Αμερικανών.

5) Ακόμα κι αν το Ισραήλ δεν απαντήσει αμέσως στο Ιράν, οι επιπτώσεις πιθανότατα θα επηρεάσουν την παραγωγή ιρανικού πετρελαίου. Από τα τέλη του 2022, η Ουάσιγκτον έχει κάνει τα στραβά μάτια στην αύξηση των ιρανικών εξαγωγών πετρελαίου, παρακάμπτοντας τις αμερικανικές κυρώσεις. Η προτεραιότητα στην Ουάσιγκτον ήταν μια άτυπη ύφεση με την Τεχεράνη. Ως αποτέλεσμα, η ιρανική παραγωγή πετρελαίου έχει αυξηθεί σχεδόν κατά 700.000 βαρέλια ημερησίως φέτος – η δεύτερη μεγαλύτερη πηγή εφοδιασμού το 2023, πίσω μόνο από τον αμερικανικό σχιστόλιθο. Ο Λευκός Οίκος είναι πλέον πιθανό να επιβάλει τις κυρώσεις. Αυτό θα μπορούσε να είναι αρκετό για να ωθήσει τις τιμές του πετρελαίου στα 100 δολάρια το βαρέλι, και ενδεχομένως ακόμη υψηλότερα. 

6) Η Ρωσία θα ωφεληθεί από οποιαδήποτε πετρελαϊκή κρίση στη Μέση Ανατολή. Εάν η Ουάσιγκτον επιβάλει κυρώσεις κατά του Ιράν, θα μπορούσε να δημιουργήσει χώρο για τα βαρέλια ρωσικού πετρελαίου, ώστε να κερδίσουν μερίδιο αγοράς και να επιτύχουν υψηλότερες τιμές. Ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Λευκός Οίκος έκλεισε τα μάτια στις εξαγωγές ιρανικού πετρελαίου είναι επειδή αυτό «πλήγωσε» τη Ρωσία. Με τη σειρά της, η Βενεζουέλα θα μπορούσε επίσης να επωφεληθεί, με τον Λευκό Οίκο να χαλαρώνει τις κυρώσεις για να μειώσει την πίεση της αγοράς.

7) Η διπλωματική συμφωνία Σαουδικής Αραβίας-Ισραήλ, την οποία πολλοί είχαν τοποθετήσει στις αρχές έως τα μέσα του 2024, είναι ένα «θύμα». Ακόμα κι αν το Ριάντ είναι πιθανότατα έξαλλο με τη Χαμάς, είναι δύσκολο να δούμε πώς ο πρίγκιπας διάδοχος Μοχάμεντ μπιν Σαλμάν θα μπορούσε να προωθήσει τη συμφωνία στο εσωτερικό. Αυτό, με τη σειρά του, αφαιρεί τη δυνατότητα της Σαουδικής Αραβίας να αντλεί περισσότερο πετρέλαιο για να βοηθήσει στην ψήφιση της συμφωνίας στην Ουάσιγκτον. Το άλλο «θύμα» του πολέμου Χαμάς-Ισαέλι είναι η επαναπροσέγγιση Σαουδικής Αραβίας-Ιράν, η οποία από μόνη της ήταν ένα άλλο πτωτικό στοιχείο για το πετρέλαιο.

8) Τέλος, μια βασική διαφορά από το 1973, η Ουάσιγκτον μπορεί να αξιοποιήσει το Στρατηγικό της Απόθεμα Πετρελαίου για να περιορίσει τον αντίκτυπο στις τιμές της βενζίνης – και στα ποσοστά δημοτικότητας του προέδρου Τζο Μπάιντεν. Εάν οι τιμές του πετρελαίου αυξηθούν λόγω της έντασης στη Μέση Ανατολή, ο Λευκός Οίκος είναι βέβαιο ότι θα αξιοποιήσει τα στρατηγικά του αποθέματα. Αν και βρίσκονται στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων 40 ετών, τα στρατηγικά αποθέματα εξακολουθούν να έχουν αρκετό πετρέλαιο για να αντιμετωπίσει μια άλλη κρίση.

moneyreview.gr με πληροφορίες από Bloomberg

Διαβάστε επίσης:

Γιατί η Γάζα είναι στο επίκεντρο της σύγκρουσης Ισραήλ – Παλαιστίνης

Νετανιάχου: Ορκίζεται «εκδίκηση» για την πρωτόγνωρη επίθεση της Χαμάς

Ισραήλ: Αντεπίθεση στο Λίβανο και στη Χεζμπολάχ

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News