Ποιο είναι το πιο πιθανό σενάριο ανάκαμψης το 2021;
Με τις δύο περίπου εβδομάδες που απομένουν για να κλείσει το 2020 η προσοχή είναι πια στραμμένη στην προσδοκόμενη έξοδο απο την υγειονομική και οικονομική κριση. Ποιες είναι οι προοπτικές για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας μετά την δραματική υφεση που θα αγγίξει το 10% το 2020;
Όσο ταχύτερα υποχωρήσει η πανδημια, τόσο γρηγορότερα θα αρθούν οι περιορισμοί, θα αποκατασταθεί η εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών, και θα ανακάμψει η παγκόσμια οικονομια και η ελληνική οικονομια παράλληλα. Ομως η ελληνική οικονομια έχει ιδιαιτερότητες, που οφείλονται στην εξάρτηση της απο τον τουρισμό και τις υπηρεσίες, που εχουν τρωθεί σημαντικότατα απο την πανδημια. Η έλλειψη επαρκους εξωστρέφειας την εμποδίζει επίσης να επωφεληθεί άμεσα απο την αναμενόμενη ανάκαμψη του διεθνούς εμπορίου.
Οι ιδιαιτερότητες αυτές δημιουργουν αβεβαιοτητα στις προβλέψεις για την ανάπτυξη το 2021. Ενα πρώτο σενάριο είναι αισιόδοξο και προβλέπει ταχεία ανάκαμψη «σε σχήμα V». Το εναλλακτικό σενάριο είναι μάλλον απαισιόδοξο και προβλέπει μακρόσυρτη ανάκαμψη «σε σχήμα U».
Τα σενάρια αυτά αντανακλώνται στις προβλέψεις δυο εκ των σημαντικότερων διεθνών οργανισμών. Το Δ.Ν.Τ είναι αισιόδοξο, προβλέποντας στην έκθεση του Νοεμβρίου αύξηση 5,7% του ΑΕΠ το 2021, που θα συνεχιστεί με 5,6% το 2022 και σταδιακή επιβράδυνση στη συνέχεια («σενάριο V»). Αντίθετα, ο Ο.Ο.Σ.Α είναι απαισιόδοξος, αναμένοντας βραδεία ανάκαμψη της τάξεως του 0,9%, με επιτάχυνση στο 6,6% το 2022 («σενάριο U»). Οι προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής συγκλίνουν με αυτές του Δ.Ν.Τ.
Η κυβερνηση επιλέγει επισης το αισιόδοξο σενάριο, με αναμενόμενη ανάπτυξη 4,8% στον προϋπολογισμό για το 2021 που κατατέθηκε προς έγκριση στην Βουλή, που αναθεωρήθηκε ομως δραστικά, λόγω του δεύτερου κύματος της πανδημίας, απο το προβλεπόμενο 7,5% στο προσχέδιο του Οκτωβρίου.
Πού οφείλονται οι αποκλείσεις των δυο σεναρίων; Πρώτα στην ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης (σύνολο ιδιωτικής κατανάλωσης, δημόσιας δαπάνης και επενδύσεων), που το Δ.Ν.Τ την τοποθετεί στο 3,1% το 2021, με περαιτέρω ενίσχυση στο 4,5% το 2022. Ο Ο.Ο.Σ.Α προβλέπει αντίθετα βραδύτερη ανάκαμψη της εγχώριας ζήτησης, με ρυθμο 1,4% το 2021, και επιτάχυνση στο 3,6% το 2022.
Δεύτερο, στην συνεισφορά των καθαρών εξαγωγών (εξαγωγές μείον εισαγωγές) στην ανάπτυξη, που το Δ.Ν.Τ προβλέπει οτι το 2021 θα ξαναγίνει θετική, αντιστοιχώντας στο 2,4% του ΑΕΠ. Αντίθετα ο Ο.Ο.Σ.Α εκτιμά οτι οι καθαρές εξαγωγές θα εξακολουθήσουν να φρενάρουν την ανάπτυξη, με συνεισφορά -0,5% στην αυξηση του ΑΕΠ.
Η διαφορά στις προβλέψεις οφείλεται εν μέρει στην πιο αισιόδοξη εκτίμηση του Δ.Ν.Τ, σε σχεση με τον Ο.Ο.Σ.Α, για την ανάκαμψη το 2021 της διεθνούς οικονομίας και του εμπορίου. H αβεβαιότητα για την εξέλιξη της πανδημίας και την άρση των περιορισμών, παρά τα καλά νέα για το εμβόλιο, αντανακλάται σε μεγάλο βαθμό και στις προβλέψεις.
Είναι ακομα αβέβαιη η αποτελεσματικότητα του εμβολίου για την επίτευξη ομαδικής ανοσίας, καθως και η δυνατότητα ταχείας οργάνωσης μαζικού εμβολιασμού. Χαρακτηριστικό της αβεβαιότητας είναι οτι, σύμφωνα με έρευνες στην Βρετανία, την πρώτη χώρα που ξεκινησε μαζικό εμβολιασμό, το 45% των επιχειρήσεων αναμένει έξοδο απο την υγειονομική κριση στο πρώτο εξάμηνο του 2021, ενώ το 55% αναμένει έξοδο στο τέλος του 2021 η και αργότερα.
Η αβεβαιότητα είναι ιδιαίτερα έντονη στον τομέα του τουρισμού που είναι κρισιμος για την ταχεια ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας. Σύμφωνα με το βαρόμετρο του Παγκόσμιου Οργανισμού Τουρισμού, το 60% των ειδικών του κλάδου αναμένει ανάκαμψη του διεθνούς τουρισμού το 2ο και κυρίως το 3ο τρίμηνο του 2021. Αυτο είναι καλό νέο για την ελληνική οικονομια καθως το 3ο τρίμηνο είναι κρίσιμο για τον τουρισμό. Ομως το 35% βλέπει την ανάκαμψη αργότερα, στο 4ο τρίμηνο η το 2022. Η αισιοδοξία μετριάζεται επισης απο τον σταδιακό χαρακτήρα της αναμενόμενης ανάκαμψης. Το 70% των ερωτηθέντων αναμένει επιστροφή του τουρισμού στο προ πανδημίας επίπεδο μονο το 2023, το 2024, η και αργότερα.
Η αβεβαιότητα τροφοδοτεί, ως επι το πλείστον, την αναμονή και την περιστολή της δαπάνης. Η εμπιστοσύνη των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών παραμένει ετσι σε χαμηλά επίπεδα, φρενάροντας τις επενδύσεις και την καταναλωτική δαπάνη που θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν μια ισχυρή ανάκαμψη. Αν και το «σενάριο V» της ανάκαμψης είναι σαφώς το επιθυμητό, ίσως θα πρεπει να θεωρηθεί σαν μια ευχάριστη έκπληξη σε σχεση με το «σενάριο U» που φαίνεται για την ώρα επικρατέστερο.
* Ο Αριστομένης Βαρουδακης είναι Οικονομολόγος, Πρώην Καθηγητής Πανεπιστημίου του Στρασβουργου, πρώην ανώτερο στέλεχος της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Ο.Ο.Σ.Α
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
