Ποιους αφορά τελικά η 4η Βιομηχανική Επανάσταση;
Η συζήτηση για τη λεγόμενη 4η Βιομηχανική Επανάσταση (Industry 4.0), συμπυκνώνει ίσως σε έναν ελκυστικό όρο ένα σύνολο τεχνολογικών μετασχηματισμών που συμβαίνουν με εξαιρετική ταχύτητα τα τελευταία 15 χρόνια τουλάχιστον.
Ουσιαστικά, η αύξηση των τεχνικών δυνατοτήτων των υπολογιστών, η συγκέντρωση πολλών δεδομένων μέσω και της αξιοποίησης του internet και των τεχνολογιών πληροφορικής και επικοινωνιών, αλλά και οι νέες τεχνικές επεξεργασίας αυτών των δεδομένων που συνδέονται με αλγόριθμους και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης, δίνουν νέες δυνατότητες στην παραγωγική διαδικασία σε πλήθος κλάδων και δραστηριοτήτων.
Αυτοματισμοί και αναδιοργάνωση τμημάτων της παραγωγής όπως και η σταδιακή αυτόματη επικοινωνία των επιμέρους μηχανών, επιτρέπουν ταχύτερη απόδοση και κατά κανόνα οικονομικότερο αποτέλεσμα για μια επιχείρηση. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα σιγά – σιγά να προτυποποιούνται νέες λειτουργικές διαδικασίες, να συντελείται ένας ψηφιακός μετασχηματισμός που προκαλεί σημαντικές αλλαγές στα υφιστάμενα επιχειρησιακά μοντέλα, ορίζοντας τελικά ένα νέο επιχειρηματικό περιβάλλον.
Ωστόσο, όπως έδειξαν τα αποτελέσματα μια πρόσφατης έρευνας που διεξήγαγε το ΙΟΒΕ και το ΕΒΕΟ, για λογαριασμό του ΣΕΒ, σε περίπου 1.000 βιομηχανικές επιχειρήσεις της χώρας, μόλις το 12,3% των επιχειρήσεων αξιοποιούν ήδη τις τεχνολογίες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης με σημαντικό όφελος. Το ανησυχητικό είναι ότι ένα 34% των επιχειρήσεων δηλώνει ότι δεν είναι καν ενημερωμένο για το τι σημαίνει Industry 4.0 , ενώ ένα 9,8% δηλώνει ότι είναι ενημερωμένο, αλλά δεν σκοπεύει να συμμετάσχει σε αυτή τη διαδικασία. Το ενθαρρυντικό είναι ότι καταγράφεται και ένα 36% των επιχειρήσεων που σκοπεύει να επενδύσει, αν και ακόμα δεν έχει διαμορφώσει σχετικό επενδυτικό σχέδιο. Συνεπώς, διαπιστώνεται μια ανισοβαρής τριχοτόμηση της βιομηχανικής βάσης της χώρας: α) ένα πολύ μικρό τμήμα – κυρίως οι μεγαλύτερες επιχειρήσεις – που έχει επενδύσει και συνεχίζει να επενδύει σε αυτές τις τεχνολογίες, β) ένα μεγαλύτερο τμήμα με διστακτικές ή/και μη επαρκώς ενημερωμένες επιχειρήσεις και τέλος γ) ένα μικρότερο τμήμα, μάλλον «αρνητών», που δύσκολα θα προσελκυστεί σε αυτή την κατεύθυνση. Ενδιαφέρον έχει το γεγονός ότι η κυρίαρχη αντίληψη στους πιο διστακτικούς είναι αφενός ότι η παραγωγική τους λειτουργία δεν επιδέχεται αυτοματισμών, κάτι το οποίο μάλλον δεν είναι τόσο πιθανό, αφετέρου ότι το κόστος προσαρμογής είναι πολύ μεγάλο.
Συνεπώς, φαίνεται ότι αυτό το οποίο ορίζουμε ως 4η Βιομηχανική Επανάσταση κινδυνεύει να γίνει ένα αφήγημα που δεν αφορά τη μεγάλη μάζα των επιχειρήσεων της χώρας. Αυτή η απόσταση μεταξύ της πραγματικής λειτουργίας της βιομηχανίας, με την ευρεία έννοια, με αυτά τα οποία ευαγγελίζεται η 4η Βιομηχανική Επανάσταση πρέπει να καλυφθεί, όχι προς τέρψη κάποιων τεχνοφανατικών που αρέσκονται απλώς σε κάθε τι καινούριο που εμφανίζεται στο προσκήνιο και να σπεύδουν να το υιοθετήσουν, αλλά γιατί σε διαφορετική περίπτωση κινδυνεύουμε να μείνουμε πίσω σε σχέση με τους ανταγωνιστές μας σε παγκόσμιο επίπεδο.
Είναι ζήτημα της δημόσιας πολιτικής να δημιουργήσει εκείνες τις συνθήκες ενός εύληπτου μηνύματος, τουλάχιστον για τη μεσαία επιχειρηματική βάση της χώρας, που φαίνεται να δηλώνει έλλειψη ενημέρωσης, αλλά και τη χρηματοδότηση μέρους του κόστους προσαρμογής. Μάλιστα αυτή την περίοδο διαμορφώνεται ο τελικός χαρακτήρας των χρηματοδοτικών εργαλείων που δημιουργήθηκαν για τη αντιμετώπιση της πανδημικής κρίσης (ταμείο ανάκαμψης, κτλ). Επομένως είναι ευκαιρία τώρα ώριμες και στοχευμένες παρεμβάσεις ψηφιακού μετασχηματισμού, διαστασιολογημένες όμως στις πραγματικές λειτουργικές ανάγκες των μικρομεσαίων επιχειρήσεων της χώρας, να προωθηθούν προς υλοποίηση.
Όμως ίσως, είναι κρίσιμος και ο ρόλος των μεγάλων επιχειρήσεων της χώρας – που έχουν προχωρήσει με πιο γρήγορα βήματα είναι αλήθεια – να συνεισφέρουν σε αυτή την κατεύθυνση. Καθώς γύρω από αυτές αναπτύσσεται και λειτουργεί δορυφορικά ένα ευρύ οικοσύστημα μικρότερων επιχειρήσεων (υπεργολάβοι, προμηθευτές πρώτων και ενδιάμεσων αγαθών, κτλ. ), αυτές μπορούν να «πιεστούν» στην υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών και τεχνολογιών της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης.
Οι απαραίτητες επενδύσεις σε αυτές τις τεχνολογίες και η μετάβαση σε νέους «αυτοματισμούς» είναι σίγουρα πιο ελκυστικές όταν είναι σε θέση να εξασφαλίζουν έναν μεγάλο πελάτη σε μια μεσαία ελληνική επιχείρηση και τελικά να αποσβέσουν το κόστος προσαρμογής, το οποίο είναι πράγματι σημαντικό. Άρα ο συνδυασμός της δημόσιας παρέμβασης αλλά και της επιχειρηματικής πρωτοβουλίας μπορεί να βελτιώσει αυτή τη διαδικασία μετασχηματισμού και η 4η Βιομηχανική Επανάσταση να αποκτήσει ουσιαστικό περιεχόμενο και στην εγχώρια παραγωγική βάση.
*Ο Άγγελος Τσακανίκας είναι Αναπληρωτής Καθηγητής ΕΜΠ, Διευθυντής Εργαστηρίου Βιομηχανικής και Ενεργειακής Οικονομίας (ΕΒΕΟ).
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
