BoE και Fed στη σωστή κατεύθυνση

Ο Πάτρικ Τζένκινς αναρωτιέται αν οι κεντρικές τράπεζες όπως η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, η Τράπεζα της Αγγλίας (ΒοΕ) και η Τράπεζα της Ιαπωνίας (BoJ) έχουν ξεπεράσει τη γραμμή που διαχωρίζει την πολιτική από τη νομισματική πολιτική («Τα οικονομικά βάρη εγκυμονούν κινδύνους για τις κεντρικές τράπεζες», Άποψη, 21 Δεκεμβρίου).

Είναι αλήθεια ότι η ανεξαρτησία της κεντρικής τράπεζας υπήρξε κινητήριος δύναμη στην ιστορία της κεντρικής τραπεζικής. Ωστόσο, όπως υποστηρίζει ο Μάικλ Μπόρντο σε μελέτη του για την Fed του Κλίβελαντ με τίτλο «Μια Σύντομη Ιστορία των Κεντρικών Τραπεζών», η ανεξαρτησία αυτή δεν είναι απόλυτη. 

Η Fed επανέκτησε την ανεξαρτησία της μετά το 1951, εντούτοις πρέπει να αναφέρεται στο Κογκρέσο, κάτι που όπως λέει ο Μπόρντο «τελικά έχει την εξουσία να τροποποιεί τον νόμο για την Ομοσπονδιακή Τράπεζα».

Σύμφωνα με μελέτη του 2010 από τον Τσαρλς Γκούντχαρτ για την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (BIS), οι κεντρικές τράπεζες γενικά έχουν τρεις κύριους στόχους ή λειτουργικούς ρόλους: να διατηρούν τη σταθερότητα των τιμών, στο πλαίσιο του τρέχοντος νομισματικού καθεστώτος (regime) που αυτές λειτουργούν, να διατηρούν τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τελευταίο αλλά όχι λιγότερο σημαντικό, να στηρίζουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες του κράτους σε περιόδους κρίσεων, αλλά και να περιορίζουν την κατάχρηση της κρατικής χρηματοοικονομικής εξουσίας σε κανονικές περιόδους.

Ωστόσο, έχει περάσει περισσότερο από μία δεκαετία από τότε που οι εποχές μπορούσαν να χαρακτηρισθούν ως «κανονικές». Πρώτον, στον απόηχο της μεγάλης χρηματοπιστωτικής κρίσης, όπως υποστήριξε ο Μοχάμεντ Ελ-Εριάν, οι κεντρικοί τραπεζίτες ασκούσαν περισσότερη εξουσία στη μοίρα των πολιτικών, των επενδυτών και των πολιτών από ποτέ. Με την κυβερνητική δράση να απουσιάζει, οι κεντρικές τράπεζες με τις αγορές ομολόγων και τις άλλες αντισυμβατικές νομισματικές πολιτικές σήκωναν το περισσότερο βάρος της στήριξης της οικονομικής ανάκαμψης σε ΗΠΑ και Ευρώπη. 

Δεύτερον, κατά τη διάρκεια της κρίσης της πανδημίας, ο μέσος όρος των επιτοκίων των κεντρικών τραπεζών στις ανεπτυγμένες οικονομίες βρίσκεται ήδη λιγότερο από 1% υψηλότερα από το ελάχιστο μηδενικό επίπεδο και το «τζίνι της ποσοτικής χαλάρωσης» έχει ήδη εξέλθει από το λυχνάρι. Καθίσταται επομένως δυσκολότερο, σύμφωνα με τα λόγια του Μάικλ Μπόρντο της BIS, να αυξηθούν τα επιτόκια δίχως να προκληθεί μια οικονομική ζημία η οποία θα οφείλεται στα υψηλά επίπεδα χρέους και στις διαταραχές στην πραγματική οικονομία.  

Υπό αυτή την προοπτική, εκτιμώ πως είναι μάλλον πρώιμο να θεωρούμε ότι οι αποφάσεις των κεντρικών τραπεζών έχουν υπερβεί τη διαχωριστική γραμμή μεταξύ της πολιτικής και της νομισματικής πολιτικής. 

Άλλωστε, λάθη νομισματικής πολιτικής συνέβαιναν ανέκαθεν. Το κρίσιμο ζήτημα είναι να διορθώνονται εγκαίρως. Η πρόσφατη αύξηση των επιτοκίων από την BoE και το πιο τολμηρό tapering της Fed θα πρέπει να θεωρηθεί ότι κινούνται προς αυτήν την κατεύθυνση. 

* Το άρθρο αυτό είναι η μετάφραση επιστολής του κ. Γκράβα όπως την δημοσίευσαν οι Financial Times.

* Ο Κωνσταντίνος Γκράβας είναι διδάκτωρ του Τμήματος Ιστορίας και Φιλοσοφίας της Επιστήμης του Πανεπιστημίου Αθηνών. Διδάσκει στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς. Το νέο βιβλίο του «Κεντρικές Τράπεζες» (με τον Σπύρο Βλιάμο) κυκλοφορεί από τις εκδόσεις «Παπαδόπουλος». 

moneyreview.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News