Δεκαπέντε λεπτά μακριά

Μια γειτονιά, δεν είναι μόνο τα κτίρια και οι δρόμοι. Είναι οι κοινωνικοί δεσμοί, οι σχέσεις και τα δίκτυα που αναπτύσσουν οι άνθρωποι. Τις τελευταίες δεκαετίες η έννοια της γειτονιάς χάθηκε. Με τα χρόνια, οι άνθρωποι απώλεσαν το νήμα της επαφής τους και τα οικοδομικά «τετράγωνα» έχασαν κάθε κοινωνική σύνδεση. Δύσκολα πια ξέρει κανείς ακόμη και τους ενοίκους της ίδιας του της πολυκατοικίας. Kι’ υπάρχει εξήγηση γι’ αυτό.

Όλες οι κοινωνικές αφορμές, που άλλοτε σφυρηλατούσαν την επαφή και βελτίωναν την ποιότητα ζωής, χάθηκαν. Ψωνίζουμε από μεγάλα σούπερ μάρκετ σε εμπορικά κέντρα και όχι από συνοικιακά μαγαζιά. Διασκεδάζουμε σε περιοχές που δημιουργήθηκαν γι’ αυτό το σκοπό, συχνά χιλιόμετρα από το σπίτι μας, ενώ ακόμα και για χαλάρωση επιλέγουμε πάρκα και πλατείες, μακριά από την εστία μας. Δεν ξέρουμε ποιος είναι -και μάθαμε να μη μας ενδιαφέρει- ο διπλανός μας.

Παραδόξως, η πανδημία ανέδειξε για πρώτη φορά την ανάγκη προστασίας της υγείας των ανθρώπων, όχι μόνο μέσα από την ιατρική φροντίδα, αλλά και από ένα διαφορετικό ρυθμό ζωής. Μέσα από μια διαφορετική καθημερινότητα, με περισσότερη έμφαση στο δημόσιο χώρο, μειωμένους χρόνους μετακινήσεων και λιγότερους ρύπους. Όλα πρέπει να είναι κοντά, για να μπορούμε να αφιερώνουμε περισσότερο χρόνο στον εαυτό μας και στα αγαπημένα μας πρόσωπα.

Από τις «γειτονιές των 20 λεπτών» της Μελβούρνης, τα «σούπερμπλοκς» της Βαρκελώνης και «το Παρίσι των 15 λεπτών» έως τις «αξιοβίωτες γειτονιές» της Μπογκοτά και την «ανθρώπινη πόλη» του Μπουένος Άιρες, οι πόλεις προσπαθούν να επανεφεύρουν τον εαυτό τους, κερδίζοντας μέτρα εις βάρος των αυτοκινήτων. Τα σχέδια περιλαμβάνουν ολόκληρες γειτονιές χωρίς οχήματα, περιορισμό των χώρων στάθμευσης, παιδικές χαρές στη θέση πολυσύχναστων δρόμων, ποδηλατοδρόμους, περισσότερα τραπεζάκια έξω και μόνιμες λαϊκές αγορές. Τα πάντα δηλαδή πιο κοντά, με λιγότερη κίνηση, χωρίς καυσαέρια, ζέστη ή θόρυβο.

Κυρίαρχο ρόλο σ’ αυτή τη μετάβαση έχουν οι μετακινήσεις. Η διεύρυνση των επιλογών κινητικότητας αποτελεί κρίσιμο κρίκο στο σχεδιασμό μιας σύγχρονης γειτονιάς. Μπροστά σ’ αυτή την πραγματικότητα, οι ψηφιακές πλατφόρμες μπορούν να προσφέρουν σημαντικά δεδομένα στις πόλεις και να αναπτύξουν συνδυαστικές επιλογές  για την κίνηση των πολιτών στους δρόμους, ενισχύοντας τη συμπερίληψη. Το ΙΧ σταδιακά παύει να είναι μέσο κοινωνικού στάτους και αντικαθίσταται από την επιλογή της on-demand μεταφοράς, με το κόστος να αφορά μόνο τη χρήση και όχι την ιδιοκτησία ενός οχήματος, ενός ποδηλάτου ή ενός e-scooter. Κι’ όλα αυτά με Μέσα μηδενικών ρύπων, συμπληρωματικά των δημόσιων Μεταφορών. 

Σήμερα, η Αθήνα, αλλά και η Ελλάδα γενικότερα, υποφέρουν από την κίνηση και τους ρύπους. Ενδεικτικά, μόνο ο εξηλεκτρισμός των ταξί είναι ικανός να προσφέρει όφελος σε ρύπους ίσο με τη δεντροφύτευση μιας περιοχής αντίστοιχης με έκταση 1,5 φορά τον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας. Μπροστά σ’ αυτή την πραγματικότητα, ο νέος Κλιματικός Νόμος πρέπει να είναι τολμηρός. Να μην περιοριστεί μόνο σε κίνητρα, εθνικούς στόχους ρύπων ή φορτιστών, αλλά να επηρεάσει μια σειρά πολιτικές, που συνδέονται άμεσα με τη βελτίωση της καθημερινότητας και την απελευθέρωση δημοσίου χώρου, εξαλείφοντας νομοθετικά εμπόδια που δυσχεραίνουν τη μετάβαση στους καθαρούς μηδενικούς ρύπους. Από τις μεταφορές μέχρι την αστική δόμηση. 

* Ο Νίκος Λυσιγάκης είναι Public Affairs Manager της FREE NOW και της Beat.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News