Στρατηγική και διακυβέρνηση για την επόμενη ημέρα
Η πανδημία της COVID-19 έχει δημιουργήσει διεθνώς σοβαρά προβλήματα στους περισσότερους κλάδους της οικονομίας και σημαντικές προκλήσεις στο σύστημα διακυβέρνησης σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Για τον προσδιορισμό της νέας πλέον κανονικότητας και με στόχο την επιτυχή έξοδο από τα αρνητικά αποτελέσματα της πανδημίας, απαιτείται η από κοινού συνεργασία μεταξύ πολιτείας και επιχειρήσεων-οργανισμών. Για να επιτευχθεί αυτό, προτείνονται σειρά από μέτρα και προτάσεις προς τα εμπλεκόμενα μέρη που αφορούν τη βιομηχανία στο πλαίσιο της τέταρτης βιομηχανικής επανάστασης, την εφοδιαστική αλυσίδα στη διακίνηση αγαθών σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, τη λειτουργία του λιανεμπορίου στη διατήρηση της κοινωνικής απόστασης, αλλά και στις αλλαγές της καταναλωτικής συμπεριφοράς, τη δημόσια διακυβέρνηση στην υλοποίηση ευέλικτων και αποτελεσματικών πολιτικών αντιμετώπισης των κρίσεων.
Βιομηχανία
Η πλειονότητα των βιομηχανικών μονάδων σε παγκόσμιο επίπεδο δέχθηκε ισχυρό πλήγμα με την έλευση της πανδημίας, που οδήγησε στην ανάγκη για επαναπροσδιορισμό των πρακτικών που ακολουθούνται μέχρι στιγμής. Το κλείσιμο των εργοστασίων και η μερική κατάρρευση των παγκόσμιων δικτύων προμηθειών και διανομής οδήγησαν σε ύφεση ή και παύση των δυνατοτήτων παραγωγής και διάθεσης, διάρκειας μηνών. Επιπροσθέτως και επί του σταδιακού ανοίγματος, παρατηρούνται ακόμη προβλήματα στην παραγωγή. Στη βιομηχανία πλέον απαιτούνται ευελιξία και ταχύτητα στην αντιμετώπιση μεγάλων διακυμάνσεων στη ζήτηση, άρα αναγκαία είναι τα on-time μοντέλα πρόβλεψης πολλαπλών μεταβλητών και προγραμματισμού παραγωγής. Για την κάλυψη ξαφνικών υψηλών ζητήσεων απαιτούνται συνεργασιακά μοντέλα παραγωγής εντός των ομίλων ή/και με προμηθευτές ημι-έτοιμων προϊόντων, ώστε να μεταφερθεί η παραγωγή σε πιο ολοκληρωμένες και ελεγχόμενες εφοδιαστικές αλυσίδες. Παράλληλα, η βιομηχανία θα πρέπει να διερευνήσει εναλλακτικές πηγές πρώτων υλών και πολλαπλούς προμηθευτές. Η αξιοποίηση όλων των αναγκαίων πόρων, όταν χρειάζεται, πλέον προδιαγράφει την παραγωγή ακρίβειας (precision production) όπου μέσω τεχνολογιών IoT και AI έχουμε online γνώση όλων των δεδομένων και συνθηκών παραγωγής. Επίσης για την παραγωγή εναλλακτικών προϊόντων, σε περίπτωση που μειωθεί ξαφνικά η ζήτηση των εξειδικευμένων προϊόντων που παράγονται, απαιτείται οι γραμμές παραγωγής να γίνουν πιο γενικές (category production) για την κάλυψη πλέον κατηγοριών προϊόντων με κάποια κοινά χαρακτηριστικά στις διαδικασίες εφοδιασμού ή παραγωγής και όχι κατ’ ανάγκη στη χρήση τους.
Εφοδιαστική αλυσίδα
Η πανδημία διατάραξε όλες τις δραστηριότητες των εφοδιαστικών αλυσίδων που είναι παγκόσμιες, με επιχειρήσεις σε διαφορετικές ηπείρους και χώρες. Η μεταφορά της παραγωγής σε περιοχές χαμηλού κόστους έχει ενισχύσει την εξάρτηση των επιχειρήσεων από τα παγκόσμια δίκτυα εφοδιασμού και η διακοπή της παραγωγής και οι περιορισμοί στις μεταφορές προκάλεσαν ελλείψεις στις προμήθειες, εξάντληση των αποθεμάτων και αδυναμία ικανοποίησης της απρόσμενης ζήτησης. Για να υλοποιηθεί η απρόσκοπτη λειτουργία των αλυσίδων εφοδιασμού και των χώρων αποθήκευσης και διανομής των προϊόντων, χρειάζονται εναλλακτικοί τρόποι διανομής κρίσιμων προϊόντων και υψηλή παραγωγικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας με αυτοματισμούς και ρομποτική στην παραγωγική λειτουργία των αποθηκών και κέντρων διανομής. Επίσης, θα πρέπει να επανασχεδιαστούν οι παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού με τη διαφοροποίηση και αύξηση των πηγών προμηθειών, τη μοντελοποίηση στη λήψη αποφάσεων λαμβάνοντας υπόψη δυναμικές μεταβλητές, όπως απόσταση και τρόπος μεταφοράς, την αξιοποίηση τοπικών πηγών προμήθειας, την παραγωγή στον τόπο κατανάλωσης περιορισμένων ποσοτήτων που είναι σε ζήτηση μέσω ρομποτικής και νέων τεχνικών (3D εκτύπωση).
Λιανεμπόριο
Η πανδημία επιβάλλει την αλλαγή του τρόπου λειτουργίας των καταστημάτων λιανεμπορίου, με έμφαση στη διατήρηση κοινωνικής απόστασης, στους κανόνες υγιεινής, στην προστασία της υγείας υπαλλήλων και πελατών, στην αλλαγή επικοινωνίας με τον πελάτη και στη διατήρηση της ποιότητας των προϊόντων. Ταυτόχρονα, οι σύγχρονες προκλήσεις του λιανεμπορίου μπορούν να αντιμετωπιστούν από ένα προτεινόμενο πλαίσιο ψηφιακού μετασχηματισμού με πυλώνες παρέμβασης στον μετασχηματισμό των διαδικασιών, των σχέσεων με τους πελάτες και του επιχειρηματικού μοντέλου. Για την υποστήριξη της πελατοκεντρικής στρατηγικής πρέπει να προσφέρεται το πλεονέκτημα της ταχύτητας και ευκολίας στις αγορές εντός του καταστήματος, καθώς και υποδομές για υγιεινή και ασφάλεια. Παράλληλα, απαιτείται η αναβάθμιση της εμπειρίας των καταναλωτών με εξατομικευμένες ψηφιακές υπηρεσίες, που είναι δυνατό όταν το κανάλι διάδρασης είναι ψηφιακό. Ως επιστέγασμα, η πολυκαναλική υποδομή (συνδυάζοντας φυσικό και ψηφιακό κανάλι) είναι το ολοκληρωμένο περιβάλλον υποστήριξης των καταναλωτών σε όλο τον κύκλο ζωής τους που αφορά τη σχέση με τη λιανεμπορική εταιρεία.
Δημόσια διακυβέρνηση
Η πανδημία προκάλεσε μια απρόβλεπτων διαστάσεων παγκόσμια πολυδιάστατη κρίση, υποχρεώνοντας τις κυβερνήσεις να αποδεχτούν τη λήψη ακραίων μέτρων για τον περιορισμό των συνεπειών σε απώλειες ανθρώπινων ζωών και τη διαχείριση του μεγέθους των οικονομικών επιπτώσεων. Πρόκειται για ένα σύνολο δράσεων δημόσιας πολιτικής και μαζικής αλλαγής συμπεριφοράς, που είναι αποτέλεσμα απρόβλεπτων γεγονότων, που έχουν πολύ μεγάλες επιπτώσεις όταν συμβαίνουν π.χ. στην καθημερινότητα του ανθρώπου λόγω της συγκεκριμένης πανδημίας. Ενα βασικό ερώτημα που ανέδειξε η κρίση είναι πώς οι κυβερνήσεις μπορούν να δομήσουν τη λήψη αποφάσεών τους για να αντιμετωπίσουν προκλήσεις όπως η COVID-19, τις αλλαγές και συνέπειες που επιφέρουν και πώς θα διασφαλιστεί ότι μπορούν να περάσουν από ad hoc λύσεις σε πιο ανθεκτικές, ευέλικτες, αποτελεσματικές δράσεις στο μέλλον; Η απάντηση προτείνεται στις δυνατότητες ευέλικτων (agile) μεθοδολογιών δημόσιας διακυβέρνησης, και συγκεκριμένα στην αξιοποίησή τους για σχεδίαση νέων υπηρεσιών, στην ανάπτυξη καινοτομιών (διαδικασίες και υπηρεσίες) και στη διαχείριση έργων/πρωτοβουλιών.
Για την υλοποίησή τους απαιτείται η σωστή οργανωσιακή κουλτούρα αλλαγής στον δημόσιο τομέα, εντός ενός ψηφιακού περιβάλλοντος (digital government) που θα υποστηρίζει η πολιτική ηγεσία και διοικητικά στελέχη να ερμηνεύουν σωστά κάθε πληροφορία και να λαμβάνουν έγκαιρα τις βέλτιστες αποφάσεις. Οι αλλαγές αφορούν επίσης την αυτοματοποίηση και αναδιοργάνωση των διαδικασιών (business process re-engineering), που έχει ως αποτέλεσμα τη μείωση κόστους, την αύξηση της παραγωγικότητας και, βεβαίως, την άμεση εξυπηρέτηση των πολιτών. Τα παραπάνω έχουν ως αποτέλεσμα το φιλικό και προδραστικό Δημόσιο μέσω υποδομών one-stop shop για ολοκληρωμένες υπηρεσίες 1:1 από απόσταση και ψηφιακή ολοκλήρωση των διαφόρων συστημάτων. Για όλα τα παραπάνω είναι αναγκαίες οι ψηφιακές δεξιότητες για όλο το προσωπικό και οι ασφαλείς υποδομές ώστε να υλοποιηθεί η εργασία και εξυπηρέτηση από απόσταση.
* Ο κ. Γεώργιος Ι. Δουκίδης είναι καθηγητής στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών. Το άρθρο είναι περίληψη του πρόσφατου εκδοθέντος βιβλίου «Στρατηγική και διακυβέρνηση για την επόμενη ημέρα», επιμέλεια Γ. Δουκίδης και Κ. Μπαρδάκη (εκδόσεις Ι. Σιδέρη). Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
