369η ημέρα του έτους 2020
Παρά τα πυροτεχνήματα, την αντίστροφη μέτρηση, τις ευχές, τη βασιλόπιτα και σε πλήρη αντίφαση με κάθε ημερολόγιο, το 2020 παραμένει μαζί μας. Έστω και νοητά, πιθανότατα θα μας στοιχειώνει για πολλά χρόνια ακόμη και μάλλον θα είναι το έτος που οι ιστορικοί του μέλλοντος θα θέσουν ως απαρχή μιας νέας εποχής για την ανθρωπότητα.
Συνήθως τα ιστορικά σημεία καμπής σηματοδοτούνται από τα αποτελέσματα πολιτικών ή στρατιωτικών γεγονότων, επιστημονικών ανακαλύψεων, επιχειρηματικών ιδεών ή φυσικών καταστροφών. Το 2020 όμως θα είναι ένα διαφορετικό σημείο καμπής γιατί η ιστορική στροφή δεν προέρχεται τόσο από τον ιό, όσο από την μεταστροφή της ψυχολογίας της κοινωνίας απέναντι σε φαινόμενα όπως ο ιός.
Αν και η πανδημία του 2020 είναι μια υπαρκτή και μείζονα απειλή για την δημόσια υγεία, δεν είναι η μοναδική που απείλησε την ανθρωπότητα τα τελευταία 40 χρόνια. Όπως, επίσης, με βάση τα επίσημα στοιχεία, ο Covid-19 δεν είναι από τους εν δυνάμει πιο θανατηφόρους ιούς, ούτε είναι εκείνος που έχει κοστίσει τις περισσότερες ζωές αν τον συγκρίνουμε, για παράδειγμα, με τον HIV.
Η διαφορά της πανδημίας του 2020 είναι ότι «πέτυχε» την ανθρωπότητα όταν αυτή είχε ήδη αναπτύξει πρωτόγνωρη κοινωνική ευαισθησία. Όσοι παρατηρούν τις κοινωνικές αλλαγές που συντελούνται γύρω μας τα τελευταία χρόνια έχουν ήδη αντιληφθεί πως η κοινωνία έχει αρχίσει να παρουσιάζει ιδιαίτερα ευαίσθητα αντανακλαστικά σε θέματα και προβλήματα που την περασμένη δεκαετία δεν αξίωναν την προσοχή της πλειοψηφίας.
Ας θυμηθούμε πως πριν το ξέσπασμα αυτής της πανδημίας, η παγκόσμια κοινή γνώμη ασχολούνταν περισσότερο με θέματα όπως το κίνημα «me too», ο ρατσισμός, η ομοφοβία, ο σχολικός εκφοβισμός, η υπερθέρμανση του πλανήτη, και η κοινωνική ισότητα, και λιγότερο με θέματα που απασχολούσαν την ανθρωπότητα τις περασμένες δεκαετίες όπως η παγκόσμια ειρήνη, τα συνταγματικά δικαιώματα, η οικονομία και η ισότητα ευκαιριών.
Ας θυμηθούμε, επίσης, πως μόλις πριν 11 χρόνια, το 2009, η Γρίπη των Χοίρων στους πρώτους της μήνες επέδειξε μια ιδιαιτέρως παρόμοια επιδημιολογική πορεία με αυτή του Covid-19 -όμως (ευτυχώς) διήρκησε λιγότερο. Σε αυτό το διάστημα κόστισε 200 χιλιάδες ζωές παγκοσμίως -αριθμό που τότε θεωρούνταν ρεκόρ 40ετίας- αλλά ελάχιστα αναστάτωσε την κοινωνία, που πρακτικά την αντιμετώπισε -αλλά και την θυμάται- ως μια «λίγο πιο βαριά γρίπη».
Συγκρίνοντας, λοιπόν, τις δύο αυτές κρίσεις δημόσιας υγείας που απέχουν μόλις μια δεκαετία η μία από την άλλη, είναι επόμενο να αναρωτιέται κανείς πώς θα είχε αντιμετωπιστεί η Γρίπη των Χοίρων αν είχε συμβεί στην σημερινή κοινωνία; Θα είχαμε λίγο-πολύ αδιαφορήσει και θα συνεχίζαμε τη καθημερινότητά μας όπως τότε; Ή μήπως θα είμασταν στην κατάσταση ύψιστου συναγερμού που βρισκόμαστε από τους πρώτους μήνες του Covid-19;
Το ερώτημα είναι υποθετικό και ρητορικό. Είναι, πάντως, φανερό πως η αντιμετώπιση του Δυτικού κόσμου σε θέματα δημόσιας υγείας έχει πλέον μεταστραφεί οριστικά και αμετάκλητα σε βαθμό που η κοινωνία στην πλειοψηφία της είναι πλέον πρόθυμη να αποδεχθεί την τεράστια οικονομική και κοινωνική ζημία για να σώσει ζωές. Όχι μόνο από πανδημίες κι ασθένειες αλλά και από την κάθε είδους κοινωνική βία, ρύπανση, φυσική καταστροφή και άλλους κινδύνους που παλαιότερα θεωρούνταν μέσα στο πλαίσιο του «λογικού ρίσκου της ζωής».
Κάποιοι πιθανόν θα ονόμαζαν αυτό το εύρημα «κοινωνική πρόοδο». Ένας οικονομολόγος ίσως, θα το συνόψιζε σε «ανατίμηση της αξίας της ανθρώπινης ζωής». Όπως και να το ονομάσουμε όμως, θα παίξει κυρίαρχο ρόλο στην οικονομία του μέλλοντος.
*O Κοσμάς Μαρινάκης είναι Senior Lecturer of Economics στη Σχολή Οικονομικών του Singapore Management University.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
