Mια εθνική ατζέντα για την καινοτομία
Η Ελλάδα πραγματοποιεί σημαντικά βήματα σε σχέση με την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα – με μία σειρά από αξιόλογες κινήσεις και σχέδια όπως, για παράδειγμα, οι πρωτοβουλίες για την «Πολιτεία Καινοτομίας» στην Αττική και το «Τεχνολογικό Πάρκο» στη Θεσσαλονίκη. Ταυτόχρονα, τα τελευταία χρόνια έχει καταγραφεί σχετική βελτίωση στην βαθμολογία της Ελλάδας στο European Innovation Scorecard. Παρόλα αυτά, η Ελλάδα βρίσκεται στην 20η θέση μεταξύ των 27 οικονομιών του Ευρωπαϊκού Πίνακα Αποτελεσμάτων Καινοτομίας του 2020 και ως αποτέλεσμα, χαρακτηρίζεται σαν «Moderate Innovator». Αυτό εξηγείται σε κάποιο βαθμό, αν λάβουμε υπόψη αφενός τον μακροπρόθεσμο χαρακτήρα των προγραμμάτων καινοτομίας αυτής της κλίμακας, αφετέρου το μέγεθος των διαρθρωτικών αλλαγών που απαιτούνται για την αλλαγή της γενικής στάσης απέναντι στην καινοτομία. Το ερώτημα είναι, πως θα μπορούσε να επιταχυνθεί αυτός ο μετασχηματισμός – με ποιους τρόπους μπορούμε να διαμορφώσουμε ένα περιβάλλον που ευνοεί την ‘παραγωγή καινοτομίας’ και την επιχειρηματικότητα σε εθνικό επίπεδο;
Το παράδειγμα των καινοτόμων επιχειρήσεων
Στα πλαίσια των σύγχρονων και άκρως ανταγωνιστικών επιχειρήσεων, η καινοτομία δεν παράγεται ‘τυχαία’ ή περιστασιακά. Αντίθετα, υπάρχει ένα συγκριμένο πλαίσιο – ένα «σύστημα» που ευνοεί την παραγωγή ιδεών για την επίλυση στρατηγικά επιλεγμένων προβλημάτων. Παράλληλα με τα μακροχρόνια προγράμματα έρευνας και ανάπτυξης, οι σύγχρονες εταιρείες παρέχουν στο προσωπικό τους μεθόδους και εργαλεία καινοτομίας – τόσο για τον εντοπισμό και τη γρήγορη αξιολόγηση προβλημάτων όσο και για τη διαμόρφωση προτεινόμενων λύσεων. Ταυτόχρονα, παρέχονται οι πόροι για την ταχεία αξιολόγηση και επιλογή ιδεών προς υλοποίηση και τη διοχέτευσή τους στην αγορά – ως νέα ή βελτιωμένα προϊόντα ή υπηρεσίες. Οι καινοτόμες επιχειρήσεις επενδύουν επίσης στην κουλτούρα καινοτομίας – εξασφαλίζουν ότι υπάρχει μία γενική αναγνώριση της σπουδαιότητας της καινοτομίας ως μέσο για την επίτευξη των μεγάλων επιχειρηματικών στόχων και για την υποστήριξη του σκοπού του οργανισμού.
Αυτό το «πλαίσιο καινοτομίας» που βοηθάει τους μεγάλους οργανισμούς να καινοτομούν συστηματικά, με ταχύτητα και αποτελεσματικότητα, θα μπορούσε να προσαρμοστεί και να χρησιμοποιηθεί σαν βάση για την διαμόρφωση ενός ‘προγράμματος καινοτομίας και επιχειρηματικότητας εθνικής εμβέλειας’: ένα κράτος μπορεί να θεωρηθεί ως μία ειδική περίπτωση οργανισμού που επίσης χρειάζεται την καινοτομία ως μέσο επίτευξης μεγάλων στόχων – για παράδειγμα την ανάπτυξη της οικονομίας και την εξασφάλιση της ευημερίας των πολιτών. Όπως και μία επιχείρηση, το κράτος πρέπει να βρει τρόπους να αυξήσει την παραγόμενη καινοτομία, να γίνει περισσότερο ανταγωνιστικό και εξωστρεφές, να αναδείξει επιχειρηματικές ευκαιρίες και να διαχειριστεί με τον καλύτερο τρόπο τους διαθέσιμους πόρους – μεταξύ των οποίων τη γνώση, το ταλέντο, τις υποδομές, τα φυσικά και οικονομικά στοιχεία. Το κράτος πρέπει επίσης να είναι σε θέση να ποσοτικοποιήσει το output της καινοτομίας και την πραγματική του επίπτωση στην οικονομική πορεία της χώρας και το βιοτικό επίπεδο των πολιτών. Και φυσικά η κουλτούρα καινοτομίας είναι εξίσου σημαντική στην περίπτωση του κράτους, καθώς πρέπει να αναπτυχθεί μία κοινά αποδεκτή αντίληψη της καινοτομίας ως μέσο επίτευξης ευημερίας – ο οικονομικά ενεργός πληθυσμός, οι οικονομικές μονάδες, η ακαδημαϊκή κοινότητα – πρέπει να αναγνωρίζουν την σπουδαιότητα της καινοτομίας, όχι απλά ως μία γενική έννοια, αλλά ως μία πρακτική για την δημιουργίας οφέλους σε μεγάλη κλίμακα.
Ένα στρατηγικό πρόγραμμα καινοτομίας και επιχειρηματικότητας
Η «δυνατότητα καινοτομίας» σε επίπεδο κράτους προϋποθέτει ένα στρατηγικό πρόγραμμα με πρωταρχικό σκοπό τη βελτίωση της γενικότερης «κουλτούρας καινοτομίας» και την αύξηση του επιπέδου συμμετοχής του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στις αντίστοιχες διαδικασίες. Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, το πρόγραμμα πρέπει να διασυνδέει και να ενορχηστρώνει το σύνολο των συντελεστών – επιχειρήσεις, ακαδημαϊκά ιδρύματα, φοιτητές, ερευνητές, επιστήμονες, επιχειρηματίες, επενδυτές κ.α. με σκοπό την διαμόρφωση ερευνητικών και επιχειρηματικών ευκαιριών.
Ένα τέτοιο πρόγραμμα πρέπει να προβάλλει με συστηματικό τρόπο τη σημασία της καινοτομίας, τις περιοχές ενδιαφέροντος και τα μεγάλα προβλήματα προς επίλυση – πρέπει να θέτει την στρατηγική κατεύθυνση, και να παρέχει εύκολη πρόσβαση στη γνώση, στο ταλέντο και στους απαιτούμενους οικονομικούς πόρους. Ταυτόχρονα, πρέπει να αναδεικνύει τις αξιόλογες προσπάθειες και να προβάλει «παραδείγματα καινοτομίας», ώστε να προσκαλεί τις οικονομικές μονάδες να λάβουν μέρος σε διαδικασίες καινοτομίας και επιχειρηματικότητας.
Ο στρατηγικός χαρακτήρας ενός τέτοιου προγράμματος μπορεί να εκφραστεί ως η «εθνική ατζέντα καινοτομίας» –μία δομημένη περιγραφή των προτεραιοτήτων για την χώρα, σε συνδυασμό με κατευθύνσεις και επιλεγμένα «προβλήματα προς επίλυση». Η «εθνική ατζέντα καινοτομίας» διαμορφώνεται και συντηρείται από την επιστημονική, επιχειρηματική, οικονομική και πολιτική κοινότητα της χώρας -λαμβάνοντας υπόψη «σήματα» και τάσεις, τόσο από την εγχώρια όσο και από τη διεθνή πραγματικότητα. Η ατζέντα λειτουργεί ως πηγή έμπνευσης αλλά και ως «πυξίδα» για τις προσπάθειες ανάπτυξης λύσεων σε μεγάλα προβλήματα – λύσεις που θα μπορούσαν να επιφέρουν μεγάλης κλίμακας θετικά αποτελέσματα στο κοινωνικοοικονομικό επίπεδο.
Στην ιδανική εκδοχή του, ένα τέτοιο πρόγραμμα καινοτομίας διασυνδέει τα εκπαιδευτικά ιδρύματα της χώρας, παρέχει πρόσβαση σε σχετικό επιμορφωτικό υλικό και ψηφιακά «εργαλεία» καινοτομίας, αλλά και ευκαιρίες για ενεργή συμμετοχή – για παράδειγμα, μέσω της υποβολής ιδεών και προτάσεων. Παράλληλα, μέσα από συστηματική επικοινωνία και μία σειρά από διαγωνισμούς τύπου hackathon –τοπικού ή και εθνικού χαρακτήρα – το πρόγραμμα αυτό θα μπορούσε να επιφέρει σημαντική αύξηση του ενδιαφέροντος της νεολαίας και της ακαδημαϊκής κοινότητας. Υπό την προϋπόθεση της ορθής αξιολόγησης των επιχειρηματικών προτάσεων, μια τέτοια, «συνεχής» δραστηριότητα θα μπορούσε να οδηγήσει σε σειρά από «success stories» – νέες επιχειρήσεις, σενάρια open innovation κ.α.
Ένα πρόγραμμα καινοτομίας τέτοιας κλίμακας προϋποθέτει την ύπαρξη μίας σύγχρονης ψηφιακής πλατφόρμας καινοτομίας και επιχειρηματικότητας – ενός κεντρικού σημείου αναφοράς σε σχέση με την καινοτομία, που αντανακλά όλα τα παραπάνω – την στρατηγική ατζέντα καινοτομίας, τα επιμορφωτικά προγράμματα και τις ενεργές δραστηριότητες. Αυτή η ψηφιακή πλατφόρμα πρέπει να παρέχει λειτουργίες και περιεχόμενο, τόσο για την διατύπωση προβλημάτων, όσο και για την διαμόρφωση, την αξιολόγηση και την υλοποίηση ιδεών: πολίτες ή άλλες οικονομικές οντότητες μπορούν να διατυπώσουν τις ιδέες τους – ως πιθανές λύσεις σε συγκεκριμένα προβλήματα – είτε στα πλαίσια ενεργειών Open Innovation είτε με συγκεκριμένο επιχειρηματικό σκοπό, όπως π.χ. τη διερεύνηση συνεργασιών ή επενδυτικών σεναρίων. Σε μία πιο εξειδικευμένη εκδοχή, η ψηφιακή πλατφόρμα μπορεί να παρέχει ευκαιρίες ‘επιχειρηματικού πειραματισμού’ – μέσω των κατάλληλων ψηφιακών εργαλείων δικτύωσης, διαμόρφωσης ομάδων εργασίας και συνεισφοράς στο σχεδιασμό και ανάπτυξη λύσεων. Για παράδειγμα, με αφετηρία μία επιχειρηματική ιδέα, ένας χρήστης μπορεί να απευθυνθεί σε μέλη της πλατφόρμας με τις κατάλληλες, συμπληρωματικές γνώσεις και δεξιότητες και να σχηματίσει μία ομάδα εργασίας – ένα «virtual startup» – με σκοπό να διαμορφώσει την ιδέα ως επιχειρηματικό πλάνο ή να υλοποιήσει ένα πρωτότυπο ώστε να διεκδικήσει πόρους ή συνεργασίες για την περαιτέρω ανάπτυξή του. Στο ίδιο παράδειγμα, η ομάδα χρησιμοποιεί την πλατφόρμα ως πύλη για το οικοσύστημα χρηματοδότησης – μπορεί εύκολα να συγκρίνει και να επιλέξει τα κατάλληλα σενάρια χρηματοδότησης και να ενεργοποιήσει την επικοινωνία με τους αντίστοιχους φορείς.
Μία τέτοια πλατφόρμα δίνει την δυνατότητα σε άνεργους, φοιτητές και γενικά σε εν δυνάμει επιχειρηματίες να δημιουργήσουν επιχειρηματικές ευκαιρίες ή να συμμετάσχουν σε ενεργές προσπάθειες. Ταυτόχρονα, ενθαρρύνει την ανταλλαγή ιδεών και γνώσης, την δημιουργία ομάδων εργασίας με σκοπό την διαμόρφωση λύσεων σε μεγάλα, εθνικού/διεθνούς βεληνεκούς προβλήματα και προάγει το υπόδειγμα της Ανοιχτής Καινοτομίας (Open Innovation) – όπου εταιρείες και ερευνητικά κέντρα συνεργάζονται με άλλες οντότητες, ανταλλάσσουν ιδέες και τεχνογνωσία και συμμετέχουν στην διαμόρφωση και ανάπτυξη καινοτόμων λύσεων. Από μία άλλη οπτική, επενδυτές χρησιμοποιούν την πλατφόρμα για τον εντοπισμό επενδυτικών ευκαιριών, ενώ εταιρείες παρακολουθούν το οικοσύστημα επιχειρηματικότητας αναζητώντας σενάρια συνεργασιών και αντλώντας ιδέες μέσα από ενέργειες «Open Innovation».
—
Η δυνατότητα συστηματικής καινοτομίας είναι προϋπόθεση επιτυχίας όχι μόνο για τις επιχειρήσεις αλλά και για το ίδιο το κράτος – αποτελεί δε την βάση για τον περιορισμό του λεγόμενου ‘brain drain’. Η καινοτομία και επιχειρηματικότητα πρέπει να αναδειχθεί ως βασικό στοιχείο της οικονομικής σκέψης και να ενσωματωθεί στο εκπαιδευτικό και επιμορφωτικό σύστημα της χώρας.
Ο Γιώργος Κρασαδάκης είναι Innovation & Technology Director με εκτενή εμπειρία στην ανάπτυξη ψηφιακών προϊόντων και την διοίκηση προγραμμάτων καινοτομίας για εταιρίες τεχνολογίας (Microsoft – European Development Center, Accenture – Global Center for Innovation, GSK Digital Innovation Hub). Ιδρυτής τριών τεχνολογικών start-ups, έχει καταχωρήσει περισσότερες από 20 πατέντες τεχνολογίας σχετικές με Personalization, IoT, Artificial Intelligence, Analytics & Big Data, Content management, Natural User Interfaces.
Είναι ο συγγραφέας του «The Innovation Mode: How to Transform Your Organization into an Innovation Powerhouse» (Springer, 2020).
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
