Τι συμβαίνει; 6 πραξικοπήματα σε 5 χώρες τους τελευταίους 18 μήνες
Τους τελευταίους 18 μήνες, στρατιωτικοί ηγέτες ανέτρεψαν τις κυβερνήσεις σε Μάλι, Τσαντ, Γουινέα, Σουδάν και τώρα Μπουρκίνα Φάσο. Οι επικεφαλής της Δυτικής Αφρικής κάλεσαν πρόσφατα έκτακτη Σύνοδο Κορυφής για την κατάσταση στη Μπουρκίνα Φάσο, όπου ο νέος στρατιωτικός ηγέτης, ο αντισυνταγματάρχης Paul-Henri Damiba, δήλωσε στην πρώτη δημόσια ομιλία του, στις 27 Ιανουαρίου, ότι θα επαναφέρει τη χώρα στη συνταγματική τάξη «όταν οι συνθήκες είναι κατάλληλες».
Τα πραξικοπήματα έχουν θορυβήσει και τους υπόλοιπους πολιτικούς ηγέτες. Ο πρόεδρος Nana Akufo-Addo της Γκάνας δήλωσε: «Συνιστά απειλή για την ειρήνη, την ασφάλεια και τη σταθερότητα στη Δυτική Αφρική».
Πρώτα ήρθε το Μάλι, τον Αύγουστο του 2020. Ο στρατός εκμεταλλεύτηκε τη δημόσια οργή για τη νοθεία στις βουλευτικές εκλογές, αλλά και την αποτυχία της κυβέρνησης να προστατεύσει τον λαό από τους βίαιους εξτρεμιστές. Έτσι, συνέλαβε τον πρόεδρο Ibrahim Boubacar Keita και τον ανάγκασε να παραιτηθεί. Το Μάλι, μάλιστα, είχε δύο πραξικοπήματα σε διάστημα εννέα μηνών.
Πραξικόπημα εκτυλίχθηκε και στο Τσαντ τον περασμένο Απρίλιο. Ο πρόεδρος που ηγούταν για τρεις δεκαετίες σκοτώθηκε στο πεδίο της μάχης και στη θέση του εγκαταστάθηκε ο γιος του -κατά παράβαση του Συντάγματος.
Τον περασμένο Μάρτιο, υπήρξε μια αποτυχημένη απόπειρα πραξικοπήματος στον Νίγηρα, ενώ τον Σεπτέμβριο ήρθε η σειρά της Γουινέας: Ένας υψηλόβαθμος αξιωματικός ανέτρεψε τον πρόεδρο, ο οποίος είχε προσπαθήσει να προσκολληθεί στην εξουσία. Τον Οκτώβριο, οι κορυφαίοι στρατηγοί του Σουδάν κατέλαβαν την εξουσία, καταρρίπτοντας τη συμφωνία, η οποία υποτίθεται ότι θα οδηγούσε στις πρώτες ελεύθερες εκλογές στη χώρα εδώ και δεκαετίες.
Γιατί τόσα πραξικοπήματα;
Τα πραξικοπήματα είναι μεταδοτικά. Όταν έπεσε η κυβέρνηση στο Μάλι, οι αναλυτές προειδοποίησαν ότι η Μπουρκίνα Φάσο θα ακολουθούσει. Τώρα προειδοποιούν ότι αν δεν τιμωρηθούν οι υπεύθυνοι, θα υπάρξουν κι άλλα πραξικοπήματα.
Οι άνθρωποι έχουν βαρεθεί τις κυβερνήσεις τους: Aπειλές για την ασφάλεια, αδυσώπητες ανθρωπιστικές καταστροφές και εκατομμύρια νέοι, οι οποίοι δεν έχουν καμία προοπτική.
Οι κυβερνήσεις αποδίδουν ελάχιστα, παραδέχθηκε ο Abdul Zanya Salifu, μελετητής στο Πανεπιστήμιο του Κάλγκαρι, ο οποίος εστιάζει στο Σαχέλ, την περιοχή της Αφρικής ακριβώς κάτω από τη Σαχάρα. Έτσι, ο στρατός σκέφτεται: «γιατί να μην αναλάβουμε;».
Πώς γίνονται αποδεκτές αυτές οι στρατιωτικές καταλήψεις;
Ενώ ο πρόεδρός ήταν φυλακισμένος σε μια στρατιωτική βάση, εκατοντάδες κάτοικοι στο Μάλι πανηγύριζαν μαζί με τους στρατιώτες στους δρόμους. Δεν υποστήριξαν όλοι το πραξικόπημα, αλλά η δημοτικότητα της χούντας έχει αυξηθεί, παρόλο που κατέλαβε ξανά την εξουσία τον περασμένο Μάιο.
Στη Γουινέα, κάποιοι αρχικά είδαν τον πραξικοπηματία ως απελευθερωτή, αλλά πολλοί κλείστηκαν στο σπίτι τους.
Στη Μπουρκίνα Φάσο έγιναν μερικές διαδηλώσεις υπέρ του πραξικοπήματος την επόμενη μέρα των γεγονότων. Πολλοί άνθρωποι, βέβαια, πήγαν στη δουλειά τους ως συνήθως.
*Malin Fezehai για τους The New York Times
Είναι ισχυροί οι στρατοί σε αυτές τις χώρες;
Όχι απαραίτητα. Οι ένοπλες δυνάμεις του Μάλι και της Μπουρκίνα Φάσο έχουν ελάχιστο έως μηδενικό έλεγχο σε τεράστιες περιοχές. Ο στρατός του Τσαντ θεωρείται ένας από τους ισχυρότερους της ηπείρου, ωστόσο δεν έχει καταφέρει να σταματήσει τις θανατηφόρες επιθέσεις της Μπόκο Χαράμ και της Islamic State West Africa Province.
Ποια ήταν η περιφερειακή και διεθνής αντίδραση;
Η Αφρικανική Ένωση ανέστειλε την ιδιότητα κράτους – μέλους για το Μάλι, τη Γουινέα και το Σουδάν, αλλά όχι για το Τσαντ. Για κάποιους, αυτό απέδειξε ότι η Αφρικανική Ένωση έχει καταστεί λίγο περισσότερο από μια προκατειλημμένη λέσχη δικτατόρων.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Γαλλία επέβαλαν κυρώσεις στο Μάλι. Στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, η Ρωσία και η Κίνα μπλόκαραν την έκδοση ανακοίνωσης υπέρ των εν λόγω κυρώσεων.
Οι διεθνείς δυνάμεις επιμένουν ότι οι στρατιωτικοί ηγέτες πρέπει να διεξαγάγουν γρήγορα εκλογές. Αλλά αυτή η απαίτηση εξοργίζει μερικούς.
Αυτό είναι ένα καθολικό πρόβλημα, καθώς η Δύση εστιάζει σε μια εκλογική ημερομηνία, ενώ αγνοεί ή υποβαθμίζει άλλα στοιχεία της δημοκρατίας, όπως ο ελεύθερος Τύπος, η αποτροπή της πολιτικής καταστολής ή ο σεβασμός στα ανθρώπινα δικαιώματα, δήλωσε ο Salifu. Όλη η προσοχή στρέφεται στη «διοργάνωση περιοδικών εκλογών, οι οποίες στις περισσότερες περιπτώσεις είναι στημένες».
Όπως και στο Μάλι, πολλοί στη Μπουρκίνα Φάσο υποστήριξαν ότι έχουν χάσει την πίστη τους στη δημοκρατία, συμπεριλαμβανομένου του Assami Ouedraogo, ενός 35χρονου αστυνομικού που παραιτήθηκε τον Νοέμβριο.
«Αν περιμένουμε μέχρι τις επόμενες εκλογές το 2025 για να αλλάξουμε ηγέτες, η χώρα μας δεν θα υπάρχει πλέον» επεσήμανε.
*Ο Declan Walsh συνέβαλε στη συγγραφή του άρθρου
Copyright:
2022 The New York Times
Διαβάστε επίσης:
Μία Ελλάδα, πέραν της Ακρόπολης
Η βιομηχανία που «γεννιέται» από το πλαστικό
Το «σκοτεινό» εμπόρευμα που προκαλεί γεωπολιτικές εντάσεις στην Ευρώπη
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
