Στην εποχή Big Data η ΑΑΔΕ: Απλώνει ψηφιακό δίχτυ στις συναλλαγές

H Ανεξάρτητη Αρχή Δημοσίων Εσόδων στην εποχή των… μεγάλων δεδομένων (big data). Με τις αλλαγές που προωθούνται μέσα στους επόμενους μήνες –και με απώτατο χρονικό όριο το πρώτο τρίμηνο του 2024– οι ελληνικές φορολογικές αρχές θα αποκτήσουν πρόσβαση ουσιαστικά και στην τελευταία οικονομική συναλλαγή πολιτών και επιχειρήσεων με εξαίρεση αυτές που θα εκτελούνται χωρίς παραστατικά και θα πληρώνονται με μετρητά. Για οποιαδήποτε απόδειξη εκδίδεται μέσω ταμειακής μηχανής, για οποιαδήποτε συναλλαγή πληρώνεται μέσω POS, για οποιαδήποτε κίνηση γίνεται μέσω τραπεζικού λογαριασμού αλλά και για κάθε εισόδημα που θα αποκτάται μέσω οποιασδήποτε ηλεκτρονικής πλατφόρμας ανά τον κόσμο, θα υπάρχει ενημέρωση της εφορίας είτε σε πραγματικό χρόνο είτε σε τακτά χρονικά διαστήματα.

Σύμφωνα με ρεπορτάζ της «Καθημερινής», το μεγάλο «στοίχημα» τώρα για την ΑΑΔΕ και το υπουργείο Οικονομικών είναι η σωστή αξιοποίηση του πρωτοφανούς όγκου δεδομένων. Αμεσα θα δρομολογηθούν οι πρώτες μαζικές διασταυρώσεις –έχει προαναγγελθεί ο έλεγχος των δαπανών που πραγματοποιούν όσοι εμφανίζουν εισοδήματα κάτω από 10.000 ευρώ–, ενώ με βάση τα ευρήματα θα καθοριστούν τα επόμενα βήματα. Ανοικτό είναι το ενδεχόμενο προσαρμογών στη φορολογική νομοθεσία ώστε να διασφαλιστεί ότι τα ευρήματα από τις ηλεκτρονικές διασταυρώσεις θα αποδίδουν πρόσθετα φορολογικά έσοδα και δεν θα οδηγούν απλώς σε επιβολή προστίμων, τα οποία είτε δεν θα πληρώνονται είτε θα αμφισβητούνται επί χρόνια σε διαιτησίες και δικαστήρια.

Ολο το βάρος σε αυτή τη φάση έχει πέσει στο να ολοκληρωθεί τεχνικά το έργο συλλογής όλων των πληροφοριών για τις οικονομικές συναλλαγές ιδιωτών και επιχειρήσεων. Κεντρικός στόχος, να αυξηθούν ακόμη περισσότερο οι ηλεκτρονικές πληρωμές –η αξία τους ήδη έχει ξεπεράσει τα 60 δισ. ευρώ σε ετήσια βάση– ώστε να μένει «στίγμα» και δυνατότητα εντοπισμού από τις Αρχές. Γι’ αυτό και στο νομοσχέδιο του Σεπτεμβρίου είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν αλλαγές και στο πλαίσιο των υποχρεωτικών πληρωμών ανάλογα με το εισόδημα (σ.σ.: με το υφιστάμενο πλαίσιο ζητείται το 30% του δηλωθέντος εισοδήματος να αντιστοιχεί σε ηλεκτρονικές πληρωμές για να μην επιβάλλεται πρόστιμο) αλλά και στο πλαίσιο των κινήτρων για ηλεκτρονικές πληρωμές σε συγκεκριμένες επαγγελματικές ομάδες, το οποίο μέχρι τώρα δεν έχει αποδώσει. Πολλά τα σενάρια που βρίσκονται υπό επεξεργασία αν και ο βασικός «πονοκέφαλος» συνίσταται στο πώς θα περιοριστούν οι «μαύρες» συναλλαγές ειδικά με ελεύθερους επαγγελματίες που παρέχουν υπηρεσία μακριά από τα βλέμματα των ελεγκτών της εφορίας.

Για τη συλλογή των δεδομένων, καθοριστικής σημασίας είναι η τεχνική προετοιμασία σε μια σειρά από «μέτωπα»:

1. Η διασύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS. Θα δοθεί χρονικό περιθώριο μέχρι το πρώτο τρίμηνο του 2024 ώστε να κλείσει το παράθυρο φοροδιαφυγής που υπάρχει σήμερα. Δηλαδή, ο πελάτης να πληρώνει με κάρτα αλλά να μην εκδίδεται η απόδειξη. Με το νέο σύστημα, δεν θα υπάρχει τέτοια δυνατότητα. Παράλληλα με τις νομοθετικές προετοιμασίες, θα νομοθετηθεί και η επέκταση των POS σε όλους.
2. Η ενεργοποίηση του ηλεκτρονικού δελτίου αποστολής.
3. Η προετοιμασία για τη συλλογή δεδομένων από όλες τις ηλεκτρονικές πλατφόρμες εντός και εκτός Ελλάδας, ώστε να συλλέγονται στοιχεία για εισοδήματα από ενοικίαση ακινήτων ή οχημάτων, πωλήσεις προϊόντων ή παροχής υπηρεσιών. Η υποχρέωση αποστολής των δεδομένων από τις πλατφόρμες θα νομοθετηθεί το φθινόπωρο. Οι Αρχές θα «πατήσουν» στο υπόβαθρο που ήδη υπάρχει, καθώς η Ελλάδα αντλεί στοιχεία από τις πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης.

Σε δεύτερο στάδιο, μετά δηλαδή την ολοκλήρωση των προετοιμασιών για τη συλλογή και των δεδομένων που προαναφέρθηκαν, θα εξεταστούν οι απαιτούμενες προσαρμογές στη φορολογική νομοθεσία. Για παράδειγμα, αν η ηλεκτρονική διασταύρωση στους έχοντες εισόδημα έως 10.000 ευρώ αναδείξει «κρυμμένα εισοδήματα» (θα υπάρξουν κάποιοι που θα εμφανίζονται να ξοδεύουν δεκάδες χιλιάδες ευρώ αλλά να δηλώνουν 5.000-6.000 ευρώ) θα συνταχθούν λίστες με ονόματα για τα οποία θα διαταχθεί φορολογικός έλεγχος. Ανάλογα με τα ευρήματα θα κριθεί αν το υφιστάμενο πλαίσιο είναι επαρκές για να καταλογιστούν φόροι και προσαυξήσεις (π.χ. με τις έμμεσες πρακτικές ελέγχου κ.λπ.) ή αν θα πρέπει να υπάρξουν προσαρμογές.

Στελέχη του οικονομικού επιτελείου υποστηρίζουν ότι απαιτείται μεγάλη προσοχή στη διαχείριση του τεράστιου όγκου δεδομένων που θα ερευνήσει η ΑΑΔΕ. Το ζητούμενο είναι να αποφευχθούν οι αδικίες εις βάρος φορολογουμένων και να ενθαρρυνθεί με κάθε τρόπο η ηλεκτρονική πληρωμή καθώς αυτή είναι που εξασφαλίζει την πληροφορία στις φορολογικές αρχές.

Aπό το 2025 οι δημοσιονομικοί καρποί

Χωρίς προσδοκίες ότι το «ηλεκτρονικό σαφάρι» για τον περιορισμό της φοροδιαφυγής θα αποδώσει καρπούς ήδη από το 2024 θα συντάξει το οικονομικό επιτελείο τον προϋπολογισμό της επόμενης χρονιάς.

Πρακτικά, το επόμενο έτος θα θεωρηθεί «έτος προετοιμασίας», ώστε οι… δημοσιονομικοί καρποί να αρχίσουν να προκύπτουν από το 2025. Αυτός είναι και ένας από τους βασικούς λόγους για τους οποίους μέτρα ελάφρυνσης που έχουν ενσωματωθεί στο προεκλογικό πρόγραμμα της κυβέρνησης – όπως η μείωση των τεκμηρίων ή η κατάργηση του τέλους επιτηδεύματος– έχουν προγραμματιστεί να εφαρμοστούν (και μάλιστα σταδιακά) από το 2025 και μετά.

Για το 2024, θα προβλεφθεί αύξηση των φορολογικών εσόδων κατά τουλάχιστον 2 δισ. ευρώ, ποσό που θα προκύψει κυρίως από τις αυξημένες εισπράξεις από ΦΠΑ (λόγω υψηλότερων τιμών και αύξησης της κατανάλωσης) αλλά και από την αύξηση των εισοδημάτων που θα δηλώσουν τόσο τα φυσικά όσο και τα νομικά πρόσωπα. Εμμεσοι και άμεσοι φόροι προϋπολογίζεται να αποδώσουν τουλάχιστον 1 δισ. ευρώ επιπλέον αντίστοιχα. Οι όποιοι επιπλέον πόροι εξασφαλιστούν από τα μέτρα καταπολέμησης της φοροδιαφυγής που θα αρχίσουν να εφαρμόζονται μέσα στο 2024, θα αποτελέσουν και ένα «μαξιλάρι ασφαλείας» για την εκτέλεση του προϋπολογισμού της επόμενης χρονιάς, ο οποίος πρέπει να δείξει πρωτογενή πλεονάσματα άνω του 2% του ΑΕΠ, ήτοι πάνω από 4,5 δισ. ευρώ.

Στελέχη του οικονομικού επιτελείου δίνουν πάντως σημαντικές πιθανότητες στο να αυξηθεί η φορολογική συμμόρφωση μέσω της πρόληψης και όχι της καταστολής. Οι δυνατότητες της ΑΑΔΕ να «βλέπουν» όλες τις οικονομικές συναλλαγές, είναι πιθανό ότι θα οδηγήσουν πολλούς επαγγελματίες στο να αποφύγουν τις… ακρότητες, δηλαδή την εμφάνιση πολύ χαμηλών κερδών ή ακόμη και ζημιών που δεν ταιριάζουν με τα εμφανιζόμενα έσοδα.

moneyreview.gr

Διαβάστε επίσης:

ΥΠΕΘΟ: Σε διαβούλευση το ν/σ για τη διασύνδεση των POS με την ΑΑΔΕ

Ψηφιακές πλατφόρμες γίνονται στόχος των ελεγκτών της ΑΑΔΕ

Ψηφιακά «όπλα» της ΑΑΔΕ κατά της φοροδιαφυγής

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News