Σχέδιο Ανάκαμψης: Τα εθνικά προγράμματα καθυστερούν, η Ε.Ε. κουράζεται

Το σχέδιο ανάκαμψης της Ε.Ε. θα μπορούσε να αποτελέσει μια εντυπωσιακή επίδειξη οικονομικής ισχύος και κοινής πολιτικής βούλησης, μόνο όμως εφόσον τα κράτη μέλη αποκτήσουν πρόσβαση στα κονδύλια. Το πρόγραμμα NextGenerationEU (NGEU) των 800 δισ. ευρώ θα ισχύει μέχρι το 2026, αλλά μέχρι στιγμής έχει διοχετευθεί λιγότερο από το ένα τρίτο των χρημάτων. Και σύμφωνα με τη στήλη BreakingViews του Reuters, αν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις δεν κινητοποιηθούν γρήγορα, τότε ολόκληρη η ήπειρος θα βγει «χαμένη».

Μέχρι στιγμής έχουν διοχετευθεί μέσω του προγράμματος περίπου 225 δισ. ευρώ για διάφορους σκοπούς, όπως η βελτίωση σχολείων, η ενεργειακή αναβάθμιση νοικοκυριών και η ανοικοδόμηση μετά από σεισμούς. Χάρη στα κονδύλια αυτά, η Κομισιόν προσδοκά ότι οι δημόσιες επενδύσεις του μπλοκ θα ανέλθουν στο 3,4% του ΑΕΠ το 2024 από 3% το 2019, εκ των οποίων το ήμισυ θα αποδίδεται στο κοινό ταμείο.

Κι όμως οι Βρυξέλλες προβλέπουν ότι θα διοχετευθούν μόλις 100 δισ. ευρώ επιπλέον το 2024, το οποίο θα σημαίνει ότι θα απομένουν λιγότερο από τρία χρόνια προκειμένου να δοθεί το υπολειπόμενο μισό τρισ. ευρώ. Είναι πολλά αυτά που διακυβεύονται: όταν το σχέδιο λήξει, τα χρήματα που δεν έχουν ακόμη δοθεί, απλώς θα εξαφανιστούν, στερώντας από την Ε.Ε. άκρως απαραίτητους πόρους για την ενίσχυση της οικονομίας.

Παρόλα αυτά, οι κυβερνήσεις της Ε.Ε. κωλυσιεργούν. Μέχρι το τέλος του 2023, όλα τα κράτη μέλη είχαν αλλάξει τα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, τα οποία εξηγούν πώς θα δαπανηθούν αποδοτικά οι πόροι. Την ίδια ώρα, το 82% των στόχων και των οροσήμων παραμένουν ανεκπλήρωτα και η χρηματοδότηση που τους αντιστοιχεί δεν έχει δοθεί.

Δεν δίνεται περιθώριο παράτασης

Εάν οι ευρωπαϊκές χώρες βασίζονται στην παράταση του προγράμματος, μάλλον θα απογοητευτούν, σημειώνει το BreakingViews. Για να γίνει κάτι τέτοιο απαιτείται ομόφωνη στήριξη των Ευρωπαίων ηγετών και κοινοβουλευτική έγκριση σε πολλές πρωτεύουσες. Οι δημοσιονομικά «αυστηρές» χώρες, όπως η Σουηδία και η Ολλανδία, δεν είναι ιδιαίτερα πιθανό να δώσουν περισσότερο χρόνο σε λιγότερο «φειδωλά» μέλη.

Αυτό είναι κακό για την Ιταλία, που περιμένει επιπλέον 90 δισ. ευρώ στο πλαίσιο του εθνικού σχεδίου συνολικής αξίας τουλάχιστον 190 δισ. ευρώ, αλλά και την Ισπανία, που έχει λάβει μόλις 22 δισ. από τα σχεδόν 70 δισ. που έχει ζητήσει. Επίσης, επηρεάζει τις αγορές ομολόγων, οι οποίες θέλουν περισσότερο δανεισμό στην Ε.Ε., ώστε να διαπραγματεύονται κι άλλα ασφαλή περιουσιακά στοιχεία. Τέλος, επιβαρύνει την οικονομία της Ε.Ε., η οποία αναπτύχθηκε με ρυθμό μόλις 0,5% το 2023 και «φλερτάρει» με ύφεση.

Το θέμα είναι ακόμη πιο απογοητευτικό λόγω του αρχικού οράματος. Μετά από χρόνια διαφωνιών για μεγαλύτερο κοινό προϋπολογισμό, η τραγωδία της πανδημίας έπεισε επιτέλους τις χώρες της Ε.Ε. ότι η έκδοση κοινών ομολόγων είναι καλύτερη λύση από έναν ακόμη γύρο λιτότητας. Ως αποτέλεσμα, το μπλοκ οδεύει προς επίπεδα-ρεκόρ στην έκδοση πράσινων ομολόγων και νέου κρατικού χρέους σε ευρώ, ενώ οι επενδυτές δεν «χορταίνουν». Τον Ιανουάριο, η Κομισιόν ανακοίνωσε ότι η ζήτηση για τα ομόλογα επτά και 30 ετών αξίας 8 δισ. ευρώ έφτασε στο δυσθεώρητο ποσό των 180 δισ.

Ωστόσο, η Ε.Ε. για να συνεχίσει να δανείζεται σε τέτοιο βαθμό, πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να δαπανήσει με αποδοτικό τρόπο τα χρήματα. Επίσης, θα είναι δυσκολότερο να πάρει έγκριση για άλλες πρωτοβουλίες στο μέλλον. Εξάλλου, η κινητοποίηση μετά από μία διεθνή καταστροφή, όπως ήταν η πανδημία, είναι πολύ λιγότερο αμφιλεγόμενη από τη δημιουργία κοινού ταμείου για ακανθώδη ζητήματα, όπως οι επιχορηγήσεις στη βιομηχανία, η αντιμετώπιση της ανισότητας ή ακόμα και η άμυνα.

Η άριστη πιστωτική αξιολόγηση ΑΑΑ της Ε.Ε. βασίζεται στη δημοσιονομική υγεία κρατών μελών με αντίστοιχα εξαιρετικό πιστωτικό ιστορικό όπως η Γερμανία, η Σουηδία και η Ολλανδία. Αυτοί οι εγγυητές, οι οποίοι στηρίζουν τον ευρωπαϊκό προϋπολογισμό, παίζουν μεγαλύτερο ρόλο από τους λιγότερο αξιόπιστους εταίρους τους. Έτσι, οι δημοσιονομικά συντηρητικές χώρες θα στηρίξουν την ιδέα του κοινού χρέους εάν ενισχύει το ευρώ, αλλά όχι εάν θεωρούν ότι πετούν τα χρήματά τους.

Θα πρόκειται, όμως, για μια χαμένη ευκαιρία. Το NGEU είναι μέχρι στιγμής μια από τις λίγες μεγάλες αναπτυξιακές επιτυχίες της Ε.Ε., έχοντας βοηθήσει τουλάχιστον 2 εκατ. εταιρείες, βελτιώνοντας την ενεργειακή απόδοση κατά 28 εκατ. μεγαβατώρες και προστατεύοντας 9 εκατ. άτομα από φυσικές καταστροφές. Τα κράτη-μέλη πρέπει να σταματήσουν να αναθεωρούν τα σχέδιά τους και να στρωθούν στη δουλεία, σημειώνει το BreakingViews.

moneyreview.gr με πληροφορίες από Reuters

Διαβάστε επίσης:

Ταμείο Ανάκαμψης: Επετεύχθησαν 1.150 στόχοι – Οι προκλήσεις

Η γραφειοκρατία «βάζει τρικλοποδιά» στο Ταμείο Ανάκαμψης

Κομισιόν: Προχρηματοδότηση 158,7 εκατ. ευρώ από τα κονδύλια του REPowerEU για την Ελλάδα

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News