Ταμείο Ανάκαμψης: Επετεύχθησαν 1.150 στόχοι – Οι προκλήσεις

Tην ενδιάμεση αξιολόγηση του μηχανισμού ανάκαμψης και ανθεκτικότητας (RRF), του «εργαλείου» για την οικονομική ανάκαμψη της Ε.Ε. που θέτει στο επίκεντρο το σχέδιο NextGenerationEU (NGEU) ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, παρουσίασε σήμερα η Κομισιόν.

Πρόκειται για έναν άνευ προηγουμένου μηχανισμό που θεσπίστηκε τον Φεβρουάριο του 2021 έχοντας διπλό στόχο: να βοηθήσει τα κράτη μέλη να ανακάμψουν από την πανδημία Covid-19, καθώς και να ενισχύσει την ανθεκτικότητά τους και να καταστήσει τις οικονομίες και τις κοινωνίες μας πιο πράσινες, πιο ψηφιακές και πιο ανταγωνιστικές. Αντιμετωπίστηκαν παράλληλα και άλλες επείγουσες «προκλήσεις» όπως ο αντίκτυπος του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας εναντίον της Ουκρανίας.

Στα σχέδια ανάκαμψης και ανθεκτικότητας, που κατέθεσαν τα κράτη μέλη περιλαμβάνονται μεταρρυθμίσεις και επενδύσεις: σύμφωνα με τις προτεραιότητες της πράσινης, ψηφιακής και κοινωνικής πολιτικής της Ε.Ε. και προσαρμοσμένα για την αντιμετώπιση των εθνικών «προκλήσεων», που εντοπίστηκαν στο ευρωπαϊκό εξάμηνο μέσω ειδικών ανά χώρα συστάσεων (CSRs).

Επί της ουσίας η ενδιάμεση αξιολόγηση σηματοδοτεί τη μέση περίοδο του μηχανισμού και αποδεικνύει, όπως επισημαίνει η Κομισιόν, ότι επιτεύχθηκαν οι έως τώρα στόχοι του.

Συγκεκριμένα, έως το τέλος του 2023 έχουν επιτευχθεί 1.150 «ορόσημα» και «στόχοι».

Μέσω του RRF, για παράδειγμα, εξασφαλίστηκαν πάνω από 28 εκατομμύρια μεγαβάτ ώρες (MWh) σε κατανάλωση ενέργειας. Πάνω από 5,6 εκατομμύρια επιπλέον νοικοκυριά έχουν πλέον πρόσβαση στο Διαδίκτυο και σχεδόν 9 εκατομμύρια άνθρωποι έχουν επωφεληθεί από μέτρα που ελήφθησαν για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, όπως πλημμύρες και πυρκαγιές.

Έως σήμερα, σχεδόν 225 δισεκατομμύρια ευρώ σε κεφάλαια στο RRF έχουν ήδη εκταμιευθεί στα κράτη μέλη. 67 δισεκατομμύρια εκταμιεύθηκαν σε προχρηματοδότηση για να ξεκινήσουν οι μεταρρυθμίσεις και οι επενδύσεις και να αντιμετωπιστούν οι επιπτώσεις της πρώτης κρίσης COVID-19, και στη συνέχεια της ενεργειακής κρίσης στο πλαίσιο των προϋπολογισμών των κρατών – μελών.

Αποτελεσματική στήριξη της οικονομικής ανάκαμψης της Ε.Ε.

Η Κομισιόν εκτιμά ότι περίπου το ήμισυ της αναμενόμενης αύξησης των δημόσιων επενδύσεων μεταξύ του 2019 και 2025 προκύπτουν από επενδύσεις που χρηματοδοτούνται από τον προϋπολογισμό της Ε.Ε., ιδίως μέσω του  RRF. Σε αντίθεση με προηγούμενες κρίσεις, οι δημόσιες επενδύσεις στην Ευρώπη αυξήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας και της επακόλουθης ενεργειακής κρίση, από 3,0% το 2019 σε εκτιμώμενο 3,3% το 2023. Το 2024, οι δημόσιες επενδύσεις αναμένεται να φθάσουν το 3,4% του ΑΕΠ.

Τα περισσότερα σχέδια καταρτίστηκαν γρήγορα το 2021, ανοίγοντας το δρόμο για σημαντική προχρηματοδότηση. Η οικονομική δραστηριότητα επανήλθε στα προ πανδημίας επίπεδα και η ανεργία μειώθηκε σε επίπεδα ρεκόρ περίπου 6%. Η οικονομική μοντελοποίηση της Επιτροπής δείχνει ότι η NEU έχει τη δυνατότητα να αυξήσει το πραγματικό ΑΕΠ της Ε.Ε.. έως και 1,4% το 2026. Αυτά τα αποτελέσματα δεν περιλαμβάνουν την αναμενόμενη σημαντική ενίσχυση της ανάπτυξης μέσω των σχεδίων ανάκαμψης, ενώ η απασχόληση αναμένεται να αυξηθεί έως και 0,8% βραχυπρόθεσμα.

Ενα ευέλικτο «εργαλείο»

Τα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν το RRF στρατηγικά για να αντιμετωπίσουν μακροχρόνιες προκλήσεις και να ανταποκριθούν σε νέες.

Έως το τέλος του 2023, το Συμβούλιο είχε εγκρίνει αναθεωρήσεις και των 27 σχεδίων για τη μεγιστοποίηση του αντίκτυπου τους σε ένα μεταβαλλόμενο πλαίσιο, όπως στην αντιμετώπιση των αυξημένων τιμών ενέργειας μετά τον επιθετικό πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία, τον υψηλό πληθωρισμό και τις επιπτώσεις στην αλυσίδας εφοδιασμού.

Στην Ελλάδα, Σλοβενία και Κροατία, επικαιροποιήθηκαν επίσης σχέδια για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών, που κατέστησαν δύσκολη την εφαρμογή ορισμένων μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων.

Αυτές οι επικαιροποιήσεις ενίσχυσαν σημαντικά το μέγεθος της στήριξης της Ε.Ε. για τις οικονομίες με σχεδόν 150 δις ευρώ, που περιλαμβάνουν επιπρόσθετη χρηματοδότηση για 23 κεφάλαια του REPowerEU και 125,5 δις πρόσθετα δάνεια. Συνολικά, το RRF πρόκειται να χορηγήσει 650 δισ. στην ευρωπαϊκή οικονομία.

Προώθηση της υλοποίησης διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων

Τα κράτη μέλη χρησιμοποίησαν το RRF για να σημειώσουν σημαντική πρόοδο όσον αφορά την αντιμετώπιση των ειδικών συστάσεων, που εκδίδονται στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού εξαμήνου. Η καταβολή των κονδυλίων εξαρτάται πάντα από την επίτευξη των συμφωνηθέντων ορόσημων και στόχων καθώς και από την υλοποίηση των μεταρρυθμίσεων, σε ένα ευρύ φάσμα τομέων, ιδίως για τη στήριξη της πράσινης και της ψηφιακής μετάβασης, και για τη βελτίωση της κοινωνικής και θεσμικής ανθεκτικότητας. Με την εφαρμογή των ανανεωμένων κεφαλαίων η Κομισιόν αναμένει επιτάχυνση των διαδικασιών σχεδιασμού και αδειοδότησης, ιδίως για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και των συναφών έργων αποδοτικότητας.

Σε ό,τι αφορά τις ειδικές ανά χώρα συστάσεις (CSRs) την περίοδο 2019-2020 για τις οποίες τα κράτη μέλη είχαν σημειώσει τουλάχιστον «κάποια πρόοδο» αυξήθηκε μεταξύ 2021 και 2023 από 52% σε 69%. Πρόκειται για σημαντική βελτίωση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, αναφέρει η Κομισιόν.

Σημαντική ώθηση για την πράσινη μετάβαση

Το RRF αποτελεί βασικό μέσο για την επιτάχυνση της πράσινης μετάβασης της Ε.Ε.. Τα σχέδια όλων των κρατών μελών έχουν υπερβεί τον στόχο του 37% για τους κλιματικούς στόχους, με ορισμένα κράτη μέλη να αφιερώνουν πάνω από το 50% των συνολικών σχεδίων τους στην «πράσινη ατζέντα». Επιπλέον, το RRF υποστηρίζει την απασχόληση και τις κοινωνικές πολιτικές, βοηθώντας να γίνει πιο δίκαιη η πράσινη μετάβαση.

Μέσω των κεφαλαίων REPowerEU στα σχέδια ανάκαμψης, επιπλέον 60 δισεκατομμύρια θα αφιερωθούν στην πράσινη μετάβαση. Αυτό θα βοηθήσει στην εξοικονόμηση ενέργειας, θα επιταχύνει την παραγωγή καθαρής ενέργειας και στη διαφοροποίηση του ενεργειακού εφοδιασμού της Ε.Ε..

Επιταχύνεται η εφαρμογή

Οι αναθεωρήσεις των σχεδίων είχαν αντίκτυπο στον ρυθμό υλοποίησης των υφιστάμενων σχεδίων. Η εφαρμογή των σχεδίων προχώρησε σε όλη τη διάρκεια του 2023 με διπλασιασμό του αριθμού αιτήσεων αποπληρωμής, που υποβλήθηκαν εκείνο το έτος από 27 στις 54.

Αυτή η θετική δυναμική αναμένεται να συνεχιστεί καθώς τα κράτη μέλη είναι προσανατολισμένα να προωθήσουν την εφαρμογή καθώς το το RRF θα διαρκέσει έως το 2026. Η Επιτροπή αξιολογεί επί του παρόντος 18 αιτήματα πληρωμής. Περισσότερες από 20 επιπλέον αιτήσεις πληρωμής αναμένεται να υποβληθούν το 2024. Σε σε αυτή τη βάση, η Επιτροπή αναμένει να εκταμιεύσει πάνω από 100 δισεκατομμύρια ευρώ σε πρόσθετες πληρωμές μέχρι το τέλος της χρονιάς.

Διδάγματα

Η ενδιάμεση αξιολόγηση υπογραμμίζει την ευρεία υποστήριξη στα κράτη μέλη και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς βάσει των επιδόσεων και της φύσης του RRF βάσει επιδόσεων. Οι αποπληρωμές γίνονται με βάση την πρόοδο και τα αποτελέσματα, παρέχεται προβλεψιμότητα και λογοδοσία και προς τα κράτη μέλη και την Κομισιόν.

Οι άμεσες εκταμιεύσεις δείχνουν ότι το RRF δίνει την κατάλληλη στήριξη προς τα κράτη μέλη σε περιόδους κρίσεων μέσω ενός μοναδικού συνδυασμού επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων.

Η ενδιάμεση αξιολόγηση επισημαίνει επίσης ορισμένους τομείς που χρήζουν βελτίωσης. Επαρκής ευελιξία στον σχεδιασμό και υλοποίηση των προγραμμάτων είναι αναγκαία καθώς και η επαρκής διοικητική ικανότητα στα κράτη μέλη είναι καθοριστικής σημασίας για την ταχεία εφαρμογή των προγραμμάτων, ενώ απαιτείται και στενή συνεργασία με τοπικές και περιφερειακές αρχές αλλά και κοινωνικούς εταίρους.

Η Ελλάδα

Με την έγκριση του αναθεωρημένου Σχεδίου, ο συνολικός προϋπολογισμός του «Ελλάδα 2.0» ανέρχεται σε 35,95 δισ.€. Περιλαμβάνει 103 επενδύσεις και 76 μεταρρυθμίσεις, κατανεμημένες σε 4 πυλώνες, συμπεριλαμβανομένου του νέου κεφαλαίου REPowerEU: Πράσινη Μετάβαση (13,6 δις), Ψηφιακή Μετάβαση, Απασχόληση-Δεξιότητες- Κοινωνική Συνοχή, Ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας.

Οι πόροι του διοχετεύονται σε επιχορηγήσεις και δάνεια, μέσω των οποίων αναμένεται να κινητοποιηθούν πάνω από 60 δισ. € συνολικές επενδύσεις στη χώρα, έως το τέλος του 2026, όπου θα πρέπει να έχουν υλοποιηθεί όλα τα έργα. Η Ελλάδα θα λάβει συνολικά 18,22 δισ. σε επιχορηγήσεις και 17,73 δις σε δάνεια.

«Ισχυρή απάντηση στις προκλήσεις»

Σχολιάζοντας σχετικά η πρόεδρος της Κομισιόν τόνισε ότι «δημιουργήσαμε το σχέδιο ανάκαμψης της NextGenerationEU ύψους 800 δισ. ευρώ ως ισχυρή απάντηση στις οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις της πανδημίας. Τρία χρόνια μετά, συνεχίζουμε να στηρίζουμε την οικονομική μας ανάκαμψη οδηγώντας σε θετικές αλλαγές σε όλη την Ε.Ε.. Έχουμε δει όσο ποτέ άλλοτε τη χρηματοδότηση να διοχετεύεται σε έργα για την ενεργειακή απόδοση, τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και την ψηφιοποίηση. Το σχέδιό μας έχει υποστηρίξει τους νέους να αποκτήσουν δεξιότητες. Με ένα μοναδικό συνδυασμό μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων. Το NextGenerationEU αντιμετωπίζει τις εθνικές προκλήσεις και παρακολουθεί την εφαρμογή των προτεραιοτήτων για μια πράσινη, χωρίς αποκλεισμούς, ψηφιακή, ανθεκτική και ανταγωνιστική Ε.Ε.. Η σημερινή ενδιάμεση αξιολόγηση περιγράφει τα επιτεύγματα και ανοίγει τον δρόμο για το 2026». 

Πηγή: Καθημερινή

Διαβάστε επίσης:

Κομισιόν: Χάνεται η δυναμική της Ευρωζώνης – Ανάπτυξη 0,8% το 2024 και 1,5% το 2025

Κομισιόν: Περιμένει ανάπτυξη 2,3% το 2024 και το 2025 στην Ελλάδα

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News