Ένας χρόνος πολέμου: Δεν επαληθεύτηκαν τα χειρότερα σενάρια για την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε.

Η Ευρώπη κατάφερε να αποφύγει τις ελλείψεις καυσίμων και να ολοκληρώσει τον φετινό χειμώνα σε καλύτερη κατάσταση απ΄ό,τι είχε προβλεφθεί πέρυσι τον φθινόπωρο, χωρίς ωστόσο να είναι άνετη, από τη στιγμή που η Ρωσία έχει περιορίσει δραματικά τις ροές φυσικού αερίου της μέσω αγωγών. 

Ένα χρόνο μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, οι χώρες της Ε.Ε. βρίσκονται αντιμέτωπες με περιορισμένη προσφορά ενέργειας και αυξανόμενες τιμές:

Αποφεύχθηκε η κρίση;

Στους μήνες που ακολούθησαν μετά την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Μόσχα μείωσε τις ροές φυσικού αερίου της στην Ευρώπη κατά 80%. Έως τα τέλη του έτους, οι ρωσικές εξαγωγωγές υποχώρησαν από το 40% της προσφοράς στην Ε.Ε. σε λιγότερο από 10%, που είναι το χαμηλότερο επίπεδο από τη δεκαετία του 1980. 

Για ορισμένες χώρες, η μείωση ήταν ακόμη μεγαλύτερη. Στη Γερμανία, η οποία προμηθευόταν το ήμισυ του φυσικού αερίου της από τους ρωσικούς αγωγούς το 2021, έχει «δει» την τροφοδοσία της να διακόπτεται. 

Η κρίση αυτή ανάγκασε τις χώρες να στραφούν σε εναλλακτικές πηγές ενέργειας εν μέσω εκτίναξης των τιμών σε επίπεδα ρεκόρ, που αύξησαν τους λογαριασμούς για νοικοκυριά και επιχειρήσεις, με αποτέλεσμα πολλές από τις τελευταίες να διακόψουν τη λειτουργία μονάδων παραγωγής τους. 

Έχοντας αντικαταστήσει πλέον ένα μεγάλο μέρος των εισαγωγών από την Ρωσία με εναλλακτικές προμήθειες, η Ε.Ε. βρίσκεται τώρα σε καλύτερη θέση για να προετοιμαστεί για τον επόμενο χειμώνα, παρότι οι κίνδυνοι παραμένουν. 

Η πληρότητα των αποθηκευτικών της εγκαταστάσεων κυμαίνεται τώρα στο 63%, δηλ. είναι κατά 30% υψηλότερη συγκριτικά με την αντίστοιχη περυσινή περίοδο. Επίσης, η τιμή φυσικού αερίου έχει υποχωρήσει κάτω από τα 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα αυτό το μήνα για πρώτη φορά από την ρωσική εισβολή, αφού κορυφώθηκαν πέρυσι τον Αύγουστο κοντά στα 350 ευρώ ανά μεγαβατώρα. 

Αντικαθιστώντας το ρωσικό φυσικό αέριο

Κατά κάποιο τρόπο, οι χώρες της Ε.Ε. υπήρξαν τυχερές. Τα lockdowns στην Κίνα κατά του Covid περιόρισαν τη ζήτηση της Κίνας για LNG απελευθερώνοντας ποσότητες για την Ευρώπη. Οι χώρες της Ε.Ε. αντικατέστησαν περίπου 70 δισ.κυβικά μέτρα χαμένου ρωσικού φυσικού αερίου από τους αγωγούς με άλλες πηγές. Πριν από τον πόλεμο, η Μόσχα έστελνε στην Ε.Ε. 155 δισ.κυβικά μέτρα φυσικού αερίου ετησίως. 

Οι εισαγωγές LNG προς την Ε.Ε. και τη Βρετανία αυξήθηκαν περίπου 70% το 2022 από ΗΠΑ και Κατάρ. Ωστόσο, η Ευρώπη εξασφάλισε την επιπλέον ποσότητα σε υπερβολικά υψηλές τιμές – και ενίοτε σε βάρος των φτωχότερων χωρών. Πακιστάν και Μπαγκλαντές υπέστησαν διακοπές ρεύματος πέρυσι αφού χρειάστηκε να περιορίσουν τις εισαγωγές τους σε LNG όταν η ζήτηση από την Ευρώπη εκτίναξε στα ύψη τις τιμές. 

Την ίδια στιγμή, οι χώρες μέλη της Ε.Ε. προσέθεσαν ποσότητες ρεκόρ σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, γεγονός που περιόρισε τις ανάγκες τους όσον αφορά στις εισαγωγές ορυκτών καυσίμων. 

Επίσης, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από άνθρακα αυξήθηκε 7% πέρυσι, εξέλιξη που υπονομεύει τις προσπάθειες για την κλιματική αλλαγή, όμως η αύξηση ήταν μικρότερη απ΄ό,τι αναμενόταν. 

Μικρότερη χρήση

Εν μέρει, η Ευρώπη απέφυγε την κρίση, επειδή απλά χρησιμοποίησε λιγότερο φυσικό αέριο.

Η Ε.Ε. και οι χώρες μέλη της εισήγαγαν έκτακτα μέτρα για να γεμίσουν τους αποθηκευτικούς χώρους τους κατά 80% πριν από τον χειμώνα, ενώ παράλληλα έθεσαν εθελοντικό στόχο τη μείωση της χρήσης φυσικού αερίου στη διάρκεια του χειμώνα κατά 15%. 

Η κατανάλωση φυσικού αερίου στην Ε.Ε. το 2022 ήταν 13% ή 55 δισ.κυβικά μέτρα χαμηλότερη από το 2021 – πρόκειται για τη μεγαλύτερη πτώση στην χρήση φυσικού αερίου στην ιστορία της Ε.Ε., σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Ενέργειας (ΙΕΑ). 

Σε αυτό βοήθησαν οι ήπιες καιρικές συνθήκες συμβάλοντας στη μείωση της ζήτησης για θέρμανση, την ώρα που και η βιομηχανική ζήτηση περιορίστηκε κατά 25%. 

Αναλυτές εκτιμούν ότι είναι πολύ πρόωρο να δηλώνουν σε τι βαθμό η πτώση καθοδηγήθηκε από τα κίνητρα που έδωσαν οι κυβερνήσεις ή από τη μείωση της κατανάλωσης από τους χρήστες, επειδή απλά το φυσικό αέριο ήταν υπερβολικά ακριβό. 

Παραμένουν οι κίνδυνοι

Παρότι οι χώρες της Ε.Ε. κατάφεραν να αποφύγουν μία ενεργειακή κρίση τον φετινό χειμώνα, παραμένουν σημαντικοί κίνδυνοι. 

Αναλυτές εκτιμούν ότι η στροφή της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο πιθανότατα να αποδυναμώσει πλέον την ικανότητα της Μόσχας να πυροδοτεί τεράστιες αυξήσεις στις τιμές όπως αυτές που είδαμε πέρυσι. Υπάρχουν όμως και άλλοι κίνδυνοι, όπως πιθανές ζημιές σε υποδομές που μεταφέρουν το φυσικό αέριο στην Ευρώπη από άλλους προμηθευτές. 

Η Ρωσία εξακολουθεί να στέλνει κάποιες ποσότητες φυσικού αερίου στην Ευρώπη – κοντά στα 20 δισ.κυβικά μέτρα εάν η σημερινή ροή παραμένει σταθερή, σύμφωνα με ανάλυση της Κομισιόν. 

Εάν όμως η Μόσχα περιορίσει αυτή την ροή, οι παγκόσμιες προμήθειες LNG μειωθούν εξαιτίας της αυξημένης ζήτησης από Κίνα και ο επόμενος χειμώνας αποδειχθεί ασυνήθιστα κρύος, τότε η Ευρώπη ενδεχομένως να βρεθεί με ένα έλλειμμα φυσικού αερίου της τάξης των 40 δισ.κυβικών μέτρων, σύμφωνα με την ΙΕΑ. 

Βεβαίως και αυτό είναι λιγότερο από το έλλειμμα των 57 δισ.κυβικών μέτρων για το οποίο έκανε λόγο η ΙΕΑ πέρυσι το Δεκέμβριο, χάρη στις ήπιες καιρικές συνθήκες και τα μέτρα στα οποία προέβησαν οι κυβερνήσεις. 

moneyreview.gr με πληροφορίες από Reuters

Διαβάστε επίσης:

IEA: Ελλείψεις φυσικού αερίου και υψηλότερες τιμές τον επόμενο χειμώνα

Έπιασε πάτο το φυσικό αέριο; Κάτω από τα 50 ευρώ στην Ευρώπη

Η ενεργειακή πολιτική της Κίνας ευνοεί την Ευρώπη

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News