TLTRO III: Τέλος στη χρηματοδότηση τραπεζών με αρνητικά επιτόκια
Παύει από τα τέλη Ιουνίου του τρέχοντος έτους η «επιδότηση» μέσω αρνητικών επιτοκίων της ρευστότητας που απολάμβαναν οι τράπεζες από την ΕΚΤ. Πρόκειται για το πρόγραμμα Στοχευμένων συναλλαγών μακροχρόνιας αναχρηματοδότησης, γνωστό ως TLTRO III, που ενεργοποιήθηκε μέσα στην πανδημία για να στηρίξει τις τράπεζες έτσι ώστε να διοχετεύσουν φθηνά δάνεια στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά, αντλώντας ρευστότητα από την ΕΚΤ με αρνητικό επιτόκιο -1%.
Οι τέσσερις συστημικές τράπεζες έχουν μέχρι σήμερα αντλήσει ρευστότητα ύψους 50,8 δισ. ευρώ μέσω TLTRO, την οποία θα πρέπει να «επιστρέψουν» στην ΕΚΤ σταδιακά έως και το 2024, υποκαθιστώντας τις ανάγκες ρευστότητας με τις καταθέσεις ή άλλα εργαλεία που διαθέτει το ευρωσύστημα με ρεαλιστικό κόστος, αλλά όχι με αρνητικά επιτόκια. Συγκεκριμένα, η Alpha Bank έχει αντλήσει μέσω TLTRO 13 δισ. ευρώ, η Εθνική 11,6 δισ., η Eurobank 11,7 δισ. και η Τράπεζα Πειραιώς 14,5 δισ. ευρώ.
Εκτός από την άφθονη και φθηνή ρευστότητα που εξασφάλισε το TLTRO της ΕΚΤ, οι τέσσερις συστημικές αποκόμισαν τα δύο τελευταία χρόνια και σημαντικό επιτοκιακό όφελος, ενισχύοντας με αυτόν τον τρόπο τα έσοδα από τόκους σε μια δύσκολη περίοδο κατά την οποία αυτή η πηγή εσόδων «αιμορραγούσε» λόγω της εξυγίανσης των ισολογισμών τους και της μείωσης των κόκκινων δανείων. Τα καθαρά έσοδα από τα αρνητικά επιτόκια υπολογίζεται ότι ήταν το 2021 περί τα 100 εκατ. ευρώ για κάθε τράπεζα, ανάλογα και με το ύψος της ρευστότητας που δεν αξιοποιούσαν τελικά, με αποτέλεσμα να επανακαταθέτουν στην ΕΚΤ το πλεονάζον τμήμα της με επίσης αρνητικό, αλλά χαμηλότερο επιτόκιο της τάξης του -0,50%. Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 50 δισ. ευρώ περίπου της ρευστότητας που εξασφάλισε το TLTRO με επιτόκιο -1%, οι τράπεζες επιστρέφουν με τη μορφή πλεονάζουσας ρευστότητας περί τα 47 δισ. ευρώ με επιτόκιο -0,50% και μέσα από τον μηχανισμό αυτό εξασφάλισαν αφενός φθηνό χρήμα στην οικονομία και στήριξη στα spreads των επιτοκίων τους, που παραμένουν σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά.
Εκτός από τη λήξη της «επιδότησης» από τον Ιούλιο του τρέχοντος έτους, η ΕΚΤ επαναφέρει σταδιακά –έως και το 2024– το κούρεμα που εφαρμόζει στις εγγυήσεις που καταθέτουν οι τράπεζες (κυρίως κρατικά ή εταιρικά ομόλογα), προκειμένου να αντλήσουν ρευστότητα από το ευρωσύστημα, στα προ πανδημίας επίπεδα. Διατηρεί όμως την εξαίρεση των ελληνικών κρατικών ομολόγων –waiver– έως και τη λήξη των επανεπενδύσεων σε ομόλογα στο πλαίσιο του PEPP, διευκολύνοντας έτσι τις ελληνικές τράπεζες να συνεχίσουν να αντλούν ρευστότητα μέχρι νεωτέρας, δηλαδή μέχρι την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, που προσδοκάται ότι θα επιτευχθεί το 2023.
Οι τράπεζες εμφανίζονται καθησυχαστικές από την απώλεια της επιδότησης του TLTRO καθώς, όπως εξηγούν αρμόδια στελέχη, η σταδιακή χαλάρωση ήταν αναμενόμενη και έχει προϋπολογιστεί στα επιχειρησιακά τους πλάνα, με βάση τα οποία το 2022 θα είναι έτος διατηρήσιμης κερδοφορίας. Εκτός από την ανανέωση παλαιότερων προγραμμάτων ρευστότητας από την ΕΚΤ –να σημειωθεί ότι πρόγραμμα TLTRO, αν και όχι με τόσο ευνοϊκά επιτόκια, ίσχυε και πριν από την πανδημία– αντλούν αισιοδοξία από τη μεγάλη καταθετική βάση που διαθέτουν και η οποία ανέρχεται στα 189,2 δισ. ευρώ (43,8 δισ. για την Alpha Bank, 48,5 δισ. για την Εθνική Τράπεζα, 47,3 δισ. για τη Eurobank και 49,6 δισ. για την Τράπεζα Πειραιώς), από τα οποία τα 168,6 δισ. ευρώ είναι καταθέσεις στην Ελλάδα.
Τα μηδενικά σχεδόν επιτόκια που ισχύουν για τις καταθέσεις των νοικοκυριών και των επιχειρήσεων, εξασφαλίζουν επίσης φθηνή ρευστότητα και θα στηρίξουν για αρκετό διάστημα ακόμη τα επιτοκιακά spreads των ελληνικών τραπεζών στην προσπάθεια χρηματοδότησης της οικονομίας και επανόδου στην «κανονικότητα» μετά τη χαλάρωση των μέτρων ρευστότητας της ΕΚΤ.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
