Νέα κρίση στο ευρώ; Όλοι οι δρόμοι οδηγούν στη Ρώμη
Είναι αυτό που φοβούνταν οι Γερμανοί πολιτικοί και για το οποίο προειδοποιούσαν οι οικονομολόγοι πριν από δύο δεκαετίες, με τη γέννηση του κοινού νομίσματος: Τα χρέη της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρωζώνης κινδυνεύουν να γίνουν το πρόβλημα όλων των χωρών του κοινού νομίσματος. Μία οικονομική κρίση που θα ξεκινήσει από την Ιταλία θα μπορούσε να αποτελέσει το χειρότερο σοκ στην ιστορία του ευρώ.
Καθώς το κόστος δανεισμού της Ιταλίας αυξάνεται, η ανάγκη μιας πολιτικής λύσης που θα αντιμετωπίζει αυτό το ελάττωμα του ευρώ γίνεται πιεστική. Εν τω μεταξύ, το βάρος πέφτει στην πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, η οποία καλείται να βρει μια βραχυπρόθεσμη λύση.
Άλλωστε τέτοιες προσωρινές λύσεις, σαν και αυτή που κράτησαν το ευρώ ενωμένο κατά τη διάρκεια της ελληνικής κρίσης, είναι κατά κανόνα το αποτέλεσμα στην Ευρωζώνη.
Η αγορά άρχισε να βγάζει στην επιφάνεια το τρωτό σημείο της Ιταλίας τον περασμένο μήνα, όταν η προοπτική αύξησης των επιτοκίων ανέβασε την απόδοση του 10ετούς ομολόγου της πάνω από το 4% για πρώτη φορά από το 2014. Όπως λέει στο Bloomberg ο Eric Lonergan, διαχειριστής της M&G, το να πουλά κανείς τα ιταλικά ομόλογα έγινε ένα «σίγουρο στοίχημα».
Οι αποδόσεις των ιταλικών ομολόγων αποκλιμακώθηκαν με την υπόσχεση της ΕΚΤ να δημιουργήσει έναν μηχανισμό στήριξης. Όμως τώρα η ΕΚΤ έγινε η μοναδική κεντρική τράπεζα του κόσμου που δεν μπορεί να αυξήσει τα επιτόκιά της χωρίς να σκεφτεί έναν μηχανισμό που θα περιορίζει τις συνέπειες της ίδιας της της πολιτικής. Και την ίδια στιγμή, καθώς οι επενδυτές ποντάρουν ότι η Fed θα αυξήσει τα επιτόκια ακόμα περισσότερο, το ευρώ πέφτει στο 1 προς 1 με το δολάριο για πρώτη φορά από το 2002.
«Ένα μέτρο κατά της κρίσης από την ΕΚΤ, που πιθανότατα θα στηρίζεται στη δύναμη της μπλόφας, ήδη συναντά αντιδράσεις από τη Γερμανία, που ενδεχομένως να περιορίσουν την ισχύ του», εξηγεί το Bloomberg.
«Αυτή η άσκηση δεν θα είναι καθόλου εύκολη», λέει ο Charles Goodhart, πρώην στέλεχος της Τράπεζας της Αγγλίας. «Η κατάσταση στην οποία βρίσκεται η ΕΚΤ είναι η δυσκολότερη από όσες έχει υπάρξει έως τώρα».
Όπως σημειώνει το Bloomberg, η δοκιμασία αυτή ξεπερνά την αρχική υποτίμηση του ευρώ μετά τη γέννησή του το 1999, την παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση του 2008, την ελληνική κρίση χρέους και τον πανικό στο ξέσπασμα της πανδημίας το 2020.
Οι οικονομολόγοι του Bloomberg Economics βλέπουν τρία πιθανά σενάρια για τους επόμενους μήνες και χρόνια, που θα ανάγκαζαν τις ευρωπαϊκές κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν το ιταλικό τους πρόβλημα.
1. Η ΕΚΤ απογοητεύει
Η Κριστίν Λαγκάρντ έπεισε τα μέλη της ΕΚΤ να στηρίξουν μία διπλή λύση, που θα χρησιμοποιεί τις ευέλικτες επανεπενδύσεις του PEPP και ένα πιο ισχυρό εργαλείο που πιθανότατα θα παρουσιαστεί στις 21 Ιουλίου.
Όμως, ο πρόεδρος της Bundesbank, Joachim Nagel, θέλει να διασφαλίσει ότι η ΕΚΤ δεν χρηματοδοτεί απευθείας κυβερνήσεις, κάτι που απαγορεύεται από τη συνθήκη του ευρώ. Μπροστά στην πιθανότητα μιας γερμανικής προσφυγής κατά του εργαλείου, οι φιλοδοξίες της ΕΚΤ μπορεί να περιοριστούν.
Εάν το εργαλείο της ΕΚΤ απογοητεύσει, είτε γιατί η δύναμη πυρός του είναι πολύ μικρή ή εξαιτίας των υπερβολικά αυστηρών όρων για τις χώρες που θα ωφεληθούν από αυτό, τότε τα spreads θα αυξηθούν.
2. Πληθωριστικό σοκ
Η ΕΚΤ δεν έχει αρχίσει ακόμα τις αυξήσεις επιτοκίων, σε αντίθεση με τις άλλες χώρες. Τι θα γίνει όμως εάν οι μισθοί στην Ευρωζώνη αρχίσουν να αυξάνονται σημαντικά; Τότε οι πληθωριστικές προσδοκίες θα είναι δύσκολο να μειωθούν, με αποτέλεσμα η ΕΚΤ να είναι αναγκασμένη να προχωρήσει σε πιο επιθετικές αυξήσεις επιτοκίων. Σε αυτό το σενάριο, το κόστος δανεισμού της Ιταλίας γρήγορα θα γίνει μη βιώσιμο. Το Bloomberg Economics υπολογίζει το όριο των αποδόσεων που φέρνει την Ιταλία στο «κόκκινο» στο 3%.
3. Πολιτική κρίση
Η Ιταλία δεν βρίσκεται ποτέ πολύ μακριά από μια πολιτική κρίση. Αυτή τη φορά, η κυβέρνηση συνασπισμού του Μάριο Ντράγκι έχει καταφέρει να κρατήσει την οικονομία σε θετικό έδαφος μετά την πανδημία και να μειώσει το τεράστιο χρέος της Ιταλίας. Ο Ντράγκι θα έμενε στην εξουσία έως την επόμενη Άνοιξη, όμως η κυβέρνηση συνασπισμού του αρχίζει να παρουσιάζει ρωγμές, εν όψει των εθνικών εκλογών.
Το Κίνημα των Πέντε Αστέρων δεν στηρίζει τα μέτρα υπέρ των επιχειρήσεων και των νοικοκυριών έναντι της ενεργειακής ακρίβειας και ο Ματέο Σαλβίνι θέλει υψηλότερο έλλειμμα για να χρηματοδοτηθούν και άλλα μέτρα.
Ακόμα και χωρίς πρόωρες εκλογές, η προοπτική ανόδου των λαϊκιστών στην εξουσία, ή μιας κυβέρνησης συνασπισμού που είτε δυσκολεύεται να κυβερνήσει ή ξοδεύει χρήματα χωρίς πρόγραμμα, είναι ορατή, σημειώνει το Bloomberg Economics.
Και δεν αποκλείει ένα σενάριο σύγκρουσης της Ιταλίας με την ΕΕ, το οποίο θα περιόριζε τις δυνατότητες της ΕΚΤ να βοηθήσει, θυμίζοντας ότι ακριβώς με αυτό τον τρόπο η Ελλάδα κινδύνευσε να βρεθεί εκτός του ευρώ το 2015.
Σε κάθε περίπτωση, το Bloomberg εξηγεί ότι οι δραστικές περικοπές που ζητήθηκαν από την Ελλάδα τότε δεν είναι εύκολες στην Ιταλία. «Δεν μπορείς να βγάλεις αίμα από μια πέτρα. Ήδη εμφανίζουν πρωτογενή πλεονάσματα, αρκετά επιθετικά», εξηγεί ο Adam Posen του Peterson Institute for International Economics.
Τι θα γίνει τελικά
Με μέση διάρκεια χρέους άνω των επτά ετών, η Ιταλία είναι πολύ λιγότερο ευάλωτη από την Ελλάδα όταν ξέσπασε η κρίση και έχει κάποια ανθεκτικότητα. Το μέγεθος και ο ρόλος της ως ιδρυτικού μέλους της ΕΕ την τοποθετούν επίσης σε μια διαφορετική πολιτική κατηγορία, σύμφωνα με το Bloomberg.
Δεδομένου αυτού του σκηνικού, μία συμβιβαστική που θα βγει μέσα από στιγμές έντασης ίσως να είναι το αποτέλεσμα, όπως έγινε κάθε φορά που το ευρώ αντιμετώπιζε υπαρξιακή απειλή έως τώρα. Άλλωστε, η ΕΚΤ έχει δείξει έως τώρα ότι δουλειά της είναι να δίνει την απάντηση στις στιγμές κρίσης.
Ίσως χρειάζεται μια ουσιαστική κρίση για να πειστούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες να δημιουργήσουν έναν μόνιμο μηχανισμό στήριξης, καταλήγει το Bloomberg Economics.
moneyreview.gr
Διαβάστε επίσης:
Τι μπορεί να πάει στραβά: Τα 4 σενάρια της UBS για ύφεση στην Ευρώπη
Τι σημαίνει για την οικονομία η ελεύθερη πτώση του ευρώ
ΕΚΤ: Μίνι-μνημόνιο για τη βοήθεια στα ομόλογα;
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
