Στα αχαρτογράφητα νερά των Ελληνοτουρκικών σχέσεων

Μια από τις πιο κεντρικές ακαδημαϊκές θεωρίες των διεθνών σχέσεων υποστηρίζει πως η συστηματική, αυξημένη και καθοδηγούμενη επαφή μεταξύ μελών τα οποία ανήκουν σε διαφορετικές ομάδες δύναται να μειώσει σημαντικά υπάρχουσες προκαταλήψεις και να βελτιώσει κοινωνικές, πολιτικές και οικονομικές σχέσεις. Η θεωρία αυτή αποτελεί σημαντικό θεμέλιο του διεθνούς συστήματος ασφαλείας και διεθνής συνεργασίας. Πράγματι, πάνω σε αυτή την θεωρία του Γκόρντον Άλπορτ (1954) βασίστηκε και το 8^ο Συμπόσιο για νεαρούς Έλληνες και Τούρκους ηγέτες.

Υπό την αιγίδα του ΝΑΤΟ, του Δικτύου Navarino, του Ιδρύματος Friedrich Naumann, και του Ινστιτούτου Διεθνών Σχέσεων (ΙΔΙΣ),  το Κέντρο Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών (CIES) του πανεπιστημίου Kadir Has διοργάνωσε το 8^ο συνέδριο για 33 νεαρούς φοιτητές, επαγγελματίες και ακαδημαϊκούς, οι οποίοι προσέγγισαν το ζήτημα των διμερών σχέσεων από διαφορετικές οπτικές γωνίες. Υπό την πολύτιμη καθοδήγηση του Δρ. Δημήτρη Τριανταφύλλου, Καθηγητή Διεθνών Σχέσεων του Πανεπιστημίου Kadir Has, οι συμμετέχοντες εκτέθηκαν σε ζητήματα τα οποία είναι καίρια για τις διεθνείς σχέσεις, την οικονομική πολιτική και την διπλωματία.

Το θέμα της περιφερειακής ασφάλειας στην ανατολική Μεσόγειο αποτέλεσε τον κύριο άξονα γύρω από τον οποίο διεξήχθησαν οι δραστηριότητες, αλλά θέματα η ελευθερία του τύπου, η σημασία της γεωπολιτικής και οι επιπτώσεις της περιβαλλοντικής κρίσης στην διατήρηση του status quo αποτέλεσαν επίσης πηγές αναστοχασμού.

Ωστόσο, ο πρωταρχικός στόχος του συνεδρίου δεν ήταν άλλος παρά η συνύπαρξη και αλληλεπίδραση με άτομα από «την άλλη μεριά» πάνω σε θέματα παρόμοιου ενδιαφέροντος. Η κοινή αγάπη για την ιστορία και πολιτική της άλλης μεριάς, το πραγματικό ενδιαφέρον για τις εθνικές οικονομικές και κοινωνικές εξελίξεις και η αυθεντική προθυμία για ανταλλαγή γνώσεων και εμπειριών πάνω σε παρεμφερή ζητήματα έφεραν τους συμμετέχοντες πιο κοντά, διαγράφοντας τις φαινομενικές διαφορές ανάμεσά τους.

Το συνέδριο απαρτιζόταν από μια σειρά ομιλιών και ομαδικών εργασιών, στην οποία παραβρέθηκαν επαγγελματίες του χώρου των διεθνών και Ελληνοτουρκικών σχέσεων. Οι ομιλητές, μεταξύ των οποίων ο κος. Θάνος Ντόκος, Σύμβουλος Εθνικής Ασφαλείας, ο κος. Βασίλης Νέδος, δημοσιογράφος στην Καθημερινή, ο Δρ. Ρόναλντ Μαϊνάρντους, πολιτικός αναλυτής στο ΕΛΙΑΜΕΠ και η κα. Δέσποινα – Ινώ Αφεντούλη, Υπεύθυνη Προγραμμάτων στο τμήμα Δημόσιας Διπλωματίας του ΝΑΤΟ, παρουσίασαν μια κοινή πορεία για την εξέλιξη των Ελληνοτουρκικών σχέσεων: όσο θαμπός και αν είναι ο ορίζοντας σε ότι έχει να κάνει με διπλωματική πρόοδο μεταξύ στις δύο πλευρές, αδιαμφισβήτητα υπάρχει η δυνατότητα βελτίωσής των διμερών σχέσεων.

Φυσικά, οι προκλήσεις οι οποίες εντοπίζονται παρουσιάζουν δυσκολίες για την σημαντική βελτίωση των εθνικών σχέσεων. Η πολιτική και οικονομική αστάθεια της Τουρκίας παρουσιάζει ένα ουσιαστικό παράγοντα ο οποίος πρέπει να τεθεί επί τάπητος εάν θέλουμε να κάνουμε λόγο για ανανέωση των αμφίπλευρων σχέσεων. Εκτός όμως από τα ζητήματα εσωτερικής πολιτικής, οι αντικρουόμενες γεω-στρατηγικές προκλήσεις της περιοχής αποτελούν επιπλέον τροχοπέδη στην ανάπτυξη και ανάδυση σταθερών και ουσιαστικών σχέσεων.

Οι ομιλητές επίσης συμφώνησαν σχετικά με τα τις μελλοντικές μεταβλητές τις οποίες πολιτικοί επιστήμονες και υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων οφείλουν να προσθέσουν στην εξίσωση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Η απόκτηση κοινής αντίληψης στρατηγικών απειλών, η ουσιαστική επικοινωνία και ο σχεδιασμός κοινών στόχων στον τομέα της ασφάλειας είναι μερικές από τις ενέργειες οι οποίες θα οδηγήσουν προς σημαντική βελτίωση των διμερών σχέσεων. Οι παράγοντες αυτοί μπορούν να αποτελέσουν τμήμα ενός ουσιαστικού επαναπροσδιορισμού των σχέσεων της Ελλάδας και της Τουρκίας.

Με το πέρας των χρόνων, οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν περάσει από όλα τα μεταβατικά στάδια στον χώρο των διεθνών σχέσεων. Από περιόδους αναταραχής και επικείμενου – αλλά και μερικές φορές φαινομενικού – κινδύνου, σε φάσεις σταθερότητας και συνεργασίας, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις έχουν διανύσει πολλαπλές διακυμάνσεις. Οι εκάστοτε πολιτικοί ηγέτες προσπαθούν να αφήσουν το δικό τους αποτύπωμα στην τρέχουσα κατάσταση, με απώτερο σκοπό την αλλαγή και βελτίωση των σχέσεων όπως αυτοί το αντιλαμβάνονται. Ωστόσο, η αλλαγή σε ένα θέμα το οποίο είναι βαθιά ριζωμένο στην αντίληψη των δύο λαών καθιστά αναγκαία την συμμετοχή των νέων.

Ο ειλικρινής επαναπροσδιορισμός των ελληνοτουρκικών σχέσεων θα προέλθει από τις νεότερες γενιές μελλοντικών πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών ηγετών, οι οποίοι θα μοιράζονται όχι μόνο ανησυχίες, αλλά και στόχους για την κοινή πορεία ανάπτυξης, εξέλιξης και ανάδειξης που δύναται να ακολουθήσουν οι ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Μόνο μέσω της συνύπαρξης με την άλλη πλευρά, την κατανόηση των προβληματισμών και την διεξοδική συζήτηση των διαφορών μπορεί να χαραχθεί μια νέα πορεία,  που δεν θα προϋποθέτει αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων. Η πορεία αυτή μπορεί να αποτελέσει λειτουργικό τμήμα και κεντρικό άξονα της πολιτικής ταυτότητας και των δύο χωρών. Εάν  θέλουμε να κάνουμε λόγο για αλλαγή, ουσιαστική και ορθά καθοδηγούμενη, η εισαγωγή νέων μελλοντικών ηγετών στην εξίσωση, είναι καταλυτική και καίρια.

Το άρθρο αφιερώνεται στον Δρ. Τριανταφύλλου, για την ανεκτίμητη καθοδήγηση και ενθάρρυνσή του.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News