Η Ευρώπη σε Περιδίνηση
Τα πράγματα δεν πάνε καλά για την Ευρώπη. Ενώ οι εμβολιασμοί δημιουργούν ελπίδες για έξοδο από την πανδημία σε μερικούς μήνες, το ερώτημα πλέον είναι αν η Ευρώπη προλαβαίνει να διαφυλάξει την πολιτική της συνοχή μέχρι τότε. Οι κρίσεις πλέον πολλαπλασιάζονται σε όλα τα μήκη και πλάτη της ηπείρου και η πολιτική τάξη δείχνει ανήμπορη να αντιδράσει.
Στο επίκεντρο, όπως συνήθως, η Γερμανία, όπου το πολιτικό κενό με την επερχόμενη αποχώρηση Μέρκελ ήδη έχει αρχίσει να γίνεται εμφανές και το εκεί σύστημα μοιάζει πλέον να λειτουργεί χωρίς έρμα. Η αξιοπιστία της Μέρκελ υπέστη τεράστιο πλήγμα με την ανήκουστη απόφασή της να αναστείλει το λοκντάουν του Πάσχα που είχε αναγγείλει. Η μέχρι πριν λίγους μήνες κυρίαρχη καγκελάριος-επιστήμονας, προσωποποίηση της επιστημονικότητας και του ορθολογισμού που τόσο απαραίτητα είναι στην αντιμετώπιση μιας υγειονομικής κρίσης, πλέον άγεται και φέρεται από τα αντικρουόμενα συμφέροντα των ομόσπονδων κρατιδίων και τον θυμό μιας κοινωνίας που βρίσκεται στα πρόθυρα της έκρηξης. Όπως είναι η μοίρα όλων των μεγάλων ηγετών που άργησαν να αποσυρθούν, η Μέρκελ θα ζήσει τις τελευταίες μέρες της στην εξουσία μέσα σε ένα τοξικό κλίμα αδιαφορίας και απαξίωσης.
Μετά από 16 χρόνια στην εξουσία, το κόμμα της Μέρκελ παρουσιάζει σημάδια αποσύνθεσης. Βουλευτές του CDU εμπλέκονται σε σκάνδαλα, ενώ και για τον φιλόδοξο υπουργό υγείας Γενς Σπαν ακούγεται ότι έδωσε συμβόλαια για υγειονομικό υλικό σε εταιρεία που σχετίζεται με τον σύζυγό του. Η κεντροαριστερά μετά από χρόνια έχει σηκώσει κεφάλι, ακούγονται σενάρια-ευχολόγια για κάποιου είδους προοδευτική κυβέρνηση χωρίς το CDU, οι δημοσκοπήσεις για τις εκλογές του φθινοπώρου όμως δείχνουν ότι ο σχηματισμός κυβέρνησης με τους συνηθισμένους συνδυασμούς δυο ή τριών κομμάτων είναι αυτήν την στιγμή αδύνατος. Η δημιουργία μιας δυσλειτουργικής κυβέρνησης με συμμετοχή σχεδόν όλων των μη-ριζοσπαστικών κομμάτων μοιάζει εξαιρετικά πιθανή εξέλιξη, με ό,τι συνέπειες αυτό θα έχει για την ενίσχυση των άκρων στην Γερμανία και την έλλειψη πολιτικής κατεύθυνσης στην Ευρώπη.
Στην Γαλλία έχουν αυστηροποιηθεί ξανά τα μέτρα κατά της πανδημίας καθώς η μέχρι στιγμής ανεξέλεγκτη διασπορά του ιού έχει ενισχύσει και τα μεταλλαγμένα στελέχη του. Η διφορούμενη ρητορική της κυβέρνησης Μακρόν για τα εμβόλια σε μια χώρα που είχε ήδη πριν τον κορωνοϊό το μεγαλύτερο αντιεμβολιαστικό κίνημα στην Ευρώπη έχει επιδεινώσει την κατάσταση, με τους ρυθμούς εμβολιασμού να είναι εξαιρετικά αργοί και την Γαλλία να κινδυνεύει να γίνει μια υγειονομική βόμβα στο κέντρο της Ευρώπης. Ήδη ακούγονται φωνές σε Γερμανία και Βρετανία για επιβολή περιορισμών στα ταξίδια από την Γαλλία. Στην γειτονική Ισπανία, η περιφέρεια της Μαδρίτης πάει σε πρόωρες εκλογές τον Μάιο με την κεντροδεξιά περιφερειάρχη να έχει κάνει σημαία της την αντίσταση στα λοκντάουν, και μια ενδεχόμενη νίκη της να στέλνει μήνυμα για ανάλογα πολιτικά πειράματα αλλού.
Στην ανατολική Ευρώπη, όπου ο ιός ήταν σχεδόν ανύπαρκτος στο πρώτο κύμα πριν από ένα χρόνο, τα νούμερα της πανδημίας είναι εφιαλτικά. Ο συνδυασμός μιας ιστορικής δυσπιστίας των εκεί κοινωνιών προς την πολιτική εξουσία και εξαιρετικά αδύναμων συστημάτων υγείας έχουν οδηγήσει σε έναν εκρηκτικό συνδυασμό έκρηξης κρουσμάτων και θανάτων, απείθειας προς τα λοκντάουν, και απροθυμίας έναντι των εμβολίων.
Όλα αυτά ενώ το φιάσκο με τα εμβόλια στο επίπεδο της ΕΕ συνεχίζεται. Η Επιτροπή έκανε μια απέλπιδα προσπάθεια να βάλει στο κάδρο την Βρετανία – «βολικός» αντίπαλος λόγω Μπρέξιτ – και να θέσει στο τραπέζι τις απαγορεύσεις εξαγωγών εμβολίων. Οι ηγέτες των κρατών-μελών όμως αποφάσισαν, ορθά, ότι ένα τέτοιο μέτρο θα ήταν καταστροφικό για την έξωθεν εικόνα της Ευρώπης χωρίς να βοηθήσει ουσιαστικά στην επιτάχυνση του προγράμματος εμβολιασμού. Προς το παρόν η απαγόρευση εξαγωγών αναβάλλεται και Βρετανία και ΕΕ διαπραγματεύονται για εκατομμύρια δόσεις που διεκδικούν από την Astra Zeneca. Το «πουλόβερ» της πολιτικής συνοχής όμως έχει αρχίσει να ξηλώνεται, με χώρες της κεντρικής Ευρώπης με ηγέτη την Αυστρία να απαιτούν επιπλέον εμβόλια από τον κεντρικό διαμοιρασμό της ΕΕ επικαλούμενες αδικίες στην σχετική φόρμουλα. Το αίτημά τους απορρίφθηκε, αλλά φαίνεται ότι η υπομονή των εθνικών ηγετών εξαντλείται και το προσφιλές blame game προς τις Βρυξέλλες δεν θα αργήσει.
Οι γεωπολιτικές επιπλοκές της αποτυχίας της ΕΕ με το εμβόλιο γίνονται εμφανείς στα Βαλκάνια, όπου η παραδοσιακά σκεπτική προς την Δύση Σερβία πήρε το ρίσκο και φαίνεται να της «βγαίνει». Χωρίς να περιμένει ελεημοσύνη από τις Βρυξέλλες, το Βελιγράδι στράφηκε κυρίως στα εμβόλια από Ρωσία και Κίνα με αποτέλεσμα όχι μόνο σήμερα ένα ικανό μέρος του πληθυσμού της να έχει εμβολιαστεί, αλλά να σχεδιάζεται και η κατασκευή εργοστασίου παραγωγής για να προμηθεύσει όλη την περιοχή με αυτά τα εμβόλια. Τα πανάρχαια εθνοτικά μίση πάνε περίπατο και πλέον πολίτες από την Βοσνία, το Κόσοβο και άλλες χώρες περνάνε τα σύνορα για να εμβολιαστούν στο Βελιγράδι, και μάλιστα κυρίως με το εμβόλιο της Astra Zeneca που οι Σέρβοι πολίτες «σνομπάρουν» ύστερα από όσα ακούστηκαν στην ΕΕ. Ένας εμβολιαστικός θρίαμβος του άξονα Σερβίας-Ρωσίας-Κίνας στα Βαλκάνια θα έχει προφανείς επιπτώσεις για το ήδη τραυματισμένο κύρος της ΕΕ στην περιοχή.
Αν αυτά γίνονται δίπλα της στα Βαλκάνια, ούτε λόγος για την ομφαλοσκοπούσα ΕΕ να επηρεάσει εξελίξεις πιο μακριά. Ενώ οι δυτικές χώρες μαλώνουν για μερικά εκατομμύρια δόσεις, κανείς δεν συζητά για το πώς θα εμβολιαστεί η αφρικανική ήπειρος του ενός δισεκατομμυρίου κατοίκων. Ινδία – εδώ και δεκαετίες ο «εμβολιαστής» του Παγκόσμιου Νότου – και Κίνα θα αναλάβουν και αυτήν την αποστολή, και μαζί της θα ολοκληρωθεί το πέρασμα της παγκόσμιας πολιτικής στην μετα-Δυτική εποχή που είχε ήδη ξεκινήσει με την οικονομική κρίση του 2008-09. Η πανδημία έχει επιταχύνει ιστορικές και δημογραφικές δυναμικές σε πλανητικό επίπεδο, και η Ευρώπη που μέχρι πριν λίγο καιρό μιλούσε με αυτοπεποίθηση για την στρατηγική της «κυριαρχία» μοιάζει να βρίσκεται σε δρόμο χωρίς επιστροφή προς το περιθώριο.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
