Δώδεκα μύθοι και μία αλήθεια για τις επενδύσεις

Οι επενδύσεις στην Ελλάδα (ξένες και εγχώριες) έχουν αυξηθεί σημαντικά τα τελευταία χρόνια. Στην επίδοση αυτή ασκείται εποικοδομητική κριτική. Ωστόσο ακούγονται και μύθοι που δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα:

Μύθος 1: Το ρεκόρ στην προσέλκυση Αμεσων Ξένων Επενδύσεων (ΑΞΕ) οφείλεται στα ακίνητα.

Πραγματικότητα: Οι ξένες επενδύσεις σημείωσαν ρεκόρ το 2022, και μειώθηκαν κατά τι το 2023. Το ρεκόρ αυτό δεν οφείλεται μόνο στα ακίνητα. Οι ΑΞΕ στους υπόλοιπους τομείς ήταν υψηλότερες την τριετία 2021-2023 –4,4 δισ. ευρώ ετησίως κατά μέσον όρο– από οποιοδήποτε άλλη χρονιά τα 19 προηγούμενα χρόνια.

Μύθος 2: Οι μισές Αμεσες Ξένες Επενδύσεις είναι σε ακίνητα.

Πραγματικότητα: Το 2023 το 42% (όχι το 50%) των ΑΞΕ ήταν σε ακίνητα. Κατά μέσον όρο την τριετία 2021-2023 οι επενδύσεις σε ακίνητα, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος, ήταν 30% των συνολικών ΑΞΕ.

Μύθος 3: Οι Αμεσες Ξένες Επενδύσεις σε ακίνητα είναι λόγω golden visa.

Πραγματικότητα: Η κατηγορία «ακίνητα» περιλαμβάνει όλες τις κατασκευές, όχι μόνο τις κατοικίες. Περιλαμβάνει π.χ. και επενδύσεις σε επαγγελματικά ακίνητα. Η δε λέξη «επενδύσεις» καλύπτει όχι μόνο αγοραπωλησίες ακινήτων, αλλά και ανακαινίσεις και κατασκευές. Επένδυση σε ακίνητα είναι και τα data centers που χτίζει η Microsoft. Τις θέλουμε αυτές τις επενδύσεις;

Αλλά και στις ιδιωτικές αγοραπωλησίες κατοικιών να επικεντρωθούμε, το 2023 είχαμε μόλις 1.802 εγκρίσεις αιτήσεων για την απόκτηση golden visa και 123.750 μεταβιβάσεις ακινήτων!

Μύθος 4: Τα πάμε χειρότερα στις Αμεσες Ξένες Επενδύσεις από άλλες χώρες.

Πραγματικότητα: Την περίοδο 2019-2022 για την οποία έχουμε διαθέσιμα στοιχεία, οι ΑΞΕ στην Ελλάδα είναι σε παρόμοιο επίπεδο με Ισπανία και Πορτογαλία (2,5%-3% του ΑΕΠ), ενώ είναι σαφώς υψηλότερες από την Ιταλία.

Μύθος 5: Οι Αμεσες Ξένες Επενδύσεις δεν συνεισφέρουν στην αλλαγή του παραγωγικού μοντέλου της χώρας.

Πραγματικότητα: Σχεδόν ένα στα πέντε ευρώ που εισρέουν στην Ελλάδα ως ΑΞΕ πάνε στη μεταποίηση. Σημαντικές επενδύσεις γίνονται και σε άλλους κλάδους αιχμής όπως οι τηλεπικοινωνίες. Ακόμα και οι ΑΞΕ τις οποίες η Τράπεζα της Ελλάδος κατηγοριοποιεί ως επενδύσεις σε «χρηματοπιστωτικές δραστηριότητες», σε πολλές περιπτώσεις κρύβουν από πίσω τους επενδύσεις σε μη χρηματοπιστωτικούς τομείς, καθώς αναφέρονται σε χαρτοφυλάκια εταιρειών που επενδύουν στην πραγματική οικονομία.

Μύθος 6: Οδεύουμε σε αποβιομηχάνιση.

Πραγματικότητα: Οι ΑΞΕ στη μεταποίηση την τριετία 2021-2023 ανήλθαν σωρευτικά σε 3,2 δισ. ευρώ, δηλαδή περισσότερα από ό,τι όλα τα προηγούμενα 19 χρόνια (2,5 δισ. ευρώ) μαζί! Εξάλλου τα τελευταία πέντε χρόνια ο δείκτης μεταποίησης στην Ελλάδα έχει αυξηθεί 21% έναντι 5% στην Ευρωζώνη και -8% στη Γερμανία. Συνολικά η παραγωγή, οι επενδύσεις και η απασχόληση στην ελληνική βιομηχανία βρίσκονται στο υψηλότερο σημείο της τελευταίας εικοσαετίας.

Μύθος 7: Οι επενδυτές φεύγουν από την Ελλάδα και επενδύουν στο εξωτερικό.

Πραγματικότητα: Συμβαίνει ακριβώς το αντίθετο. Την περίοδο 2019-2023 στην Ελλάδα επενδύθηκαν από ξένους 24,9 δισ. ευρώ. Την ίδια περίοδο, στο εξωτερικό επενδύθηκαν από Ελληνες 8,1 δισ. ευρώ. Το ισοζύγιο εισροών-εκροών άμεσων επενδύσεων είναι θετικό για καθένα από τα τελευταία πέντε χρόνια και σωρευτικά ανέρχεται σε πλεόνασμα 16,9 δισ. ευρώ. Δηλαδή, τα τελευταία πέντε χρόνια η Ελλάδα έχει ήδη προσελκύσει από μόνη της ένα ποσό σχεδόν ίσο με τις επιχορηγήσεις που λαμβάνει στο πλαίσιο του RRF.

Μύθος 8: Στην Ελλάδα υπάρχει υπερεπένδυση στα ακίνητα.

Πραγματικότητα: Το 2015-2018, το 42% των συνολικών επενδύσεων που έγιναν στη χώρα μας ήταν σε ακίνητα. Το 2019-2023 το ποσοστό αυτό έπεσε στο 35%. Στην Ευρωπαϊκή Ενωση το αντίστοιχο ποσοστό είναι 51%.

Μύθος 9: Το έχουμε παρακάνει στις επενδύσεις σε κατοικίες.

Πραγματικότητα: Μόλις το 14% του ακαθάριστου σχηματισμού κεφαλαίου στην Ελλάδα το 2023 ήταν σε κατοικίες. Οι επενδύσεις σε σπίτια ανακάμπτουν αλλά παραμένουν χαμηλές. Το στοκ κατοικιών στη χώρα μας είναι γερασμένο και χρειαζόμαστε τεράστιες επενδύσεις τις επόμενες χρονιές, πόσο μάλλον όταν πρέπει να αναβαθμιστούν οι κατοικίες και ενεργειακά.

Εδώ κουμπώνουν προγράμματα επιδότησης ανακαινίσεων κατοικιών, όπως το «Εξοικονομώ – Αυτονομώ» αλλά και το πρόσφατο «Ανακαινίζω – Νοικιάζω».

Μύθος 10: Τις επενδύσεις σε ακίνητα τις κάνουν οι ξένοι.

Πραγματικότητα: Τα στοιχεία δείχνουν ότι για κάθε 1 ευρώ που επενδύουν ξένοι σε ακίνητα, οι Ελληνες επενδύουν πάνω από 4.

Μύθος 11: Ναι, είχαμε αύξηση επενδύσεων στη χώρα μας τα περασμένα χρόνια, αλλά η ποιότητά τους δεν είναι καλή.

Πραγματικότητα: Ο ακαθάριστος σχηματισμός παγίου κεφαλαίου έχει αυξηθεί όντως από 90 δισ. ευρώ την τετραετία 2016-2019 σε 137 δισ. ευρώ το 2020-2023. Ως ποσοστό του ΑΕΠ έχει ανέβει από 10,7% το 2019 σε 13,9% το 2023.

Δεν είναι αλήθεια όμως ότι αυτή η αύξηση έχει έρθει κυρίως από τα ακίνητα: Με εξαίρεση την κατηγορία «ακίνητα – άλλες κατασκευές» που έχει πέσει, και την κατηγορία «μεταφορικός εξοπλισμός» που έχει μείνει σταθερή ως ποσοστό του ΑΕΠ, όλες οι άλλες κατηγορίες επενδύσεων έχουν ανέβει ως ποσοστό του ΑΕΠ και γενικά βρίσκονται σε ανοδική τροχιά. Αρα, οι επενδύσεις στην Ελλάδα τα τελευταία πέντε χρόνια δεν έχουν αυξηθεί μόνο ποσοτικά, αλλά έχουν επίσης βελτιωθεί ποιοτικά.

Μύθος 12: Το επενδυτικό μας κενό σε σχέση με την Ευρώπη είναι κυρίως στις παραγωγικές επενδύσεις.

Πραγματικότητα: Το 70% του επενδυτικού μας κενού σε σχέση με τον μέσο όρο της Ε.Ε. είναι στα ακίνητα (και τα ⅔ από αυτό στις κατοικίες).

Δηλαδή, το 2019 επενδύαμε 11,4 μονάδες του ΑΕΠ λιγότερο από την Ευρωζώνη. Το 2023 η διαφορά έπεσε στις 8,2 μονάδες. Επενδύουμε δε περισσότερο από την Ε.Ε. στο ICT (Information, Communication and Technology), δηλαδή στην πληροφορική, στις επικοινωνίες και στην τεχνολογία!

Και μία Αλήθεια: η Ελλάδα είναι πρωταθλήτρια στην Ευρωπαϊκή Ενωση στην αύξηση επενδύσεων. Μεταξύ 2019 και 2023, η Ελλάδα είχε σωρευτική αύξηση επενδύσεων σε σταθερές τιμές +43%, έναντι αύξησης +1% στον μέσο όρο της Ευρωζώνης. Είμαστε η χώρα που αυξάνει τις επενδύσεις της γρηγορότερα από κάθε άλλη χώρα στην Ε.Ε.

Συμπέρασμα: Τη δεκαετία της κρίσης, η χώρα μας έμεινε πολύ πίσω στις επενδύσεις, με αρνητικές επιπτώσεις στο κεφαλαιακό απόθεμα της χώρας. Από το 2019 και ύστερα έχουν γίνει σημαντικά βήματα προς τα εμπρός. Ασφαλώς, ο στόχος της σύγκλισης με την Ευρώπη παραμένει, και αυτό σημαίνει πολλές ακόμα επενδύσεις. Η μεγάλη εικόνα είναι ότι και στον τομέα των επενδύσεων, η χώρα έχει βελτιωθεί πολύ, και μπορεί να βελτιωθεί πολύ περισσότερο. Και όχι, αυτό δεν οφείλεται ούτε σε αγορές κατοικιών από ξένους, ούτε στην golden visa.

* Το άρθρο συνυπογράφουν ο κ. Μιχάλης Αργυρού, πρόεδρος του Συμβουλίου Οικονομικών Εμπειρογνωμόνων, και ο κ. Αλέξης Πατέλης, επικεφαλής του Οικονομικού Γραφείου του Πρωθυπουργού. Αρχικά, δημοσιεύτηκε στην Καθημερινή της Κυριακής. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News