το όνειρον

Η οικονομική θεωρεία λέει ότι όταν μία αγορά είναι σε ισορροπία, αν αυξηθεί η τιμή θα πρέπει να αυξηθεί η προσφερόμενη ποσότητα και να μειωθεί η ζήτηση. Έτσι, όταν τίθεται ένα κατώτατο όριο σε μία αγορά, αυτό περιορίζει τη ζητούμενη ποσότητα και δημιουργεί υπερπροσφορά. Αρκεί βεβαίως το όριο αυτό να είναι πάνω από το σημείο ισορροπίας, αφού αλλιώς η αγορά λειτουργεί σε υψηλότερα επίπεδα τιμών ούτως ή άλλως και το διοικητικά επιβαλλόμενο όριο είναι ανούσιο.

Μία τέτοια αγορά, με κατώτατο δηλαδή όριο, είναι και η αγορά εργασίας. Στην Ελλάδα έχουμε δει τέσσερις αυξήσεις του κατώτατου μισθού σε ισάριθμα χρόνια, και πρόσφατα ξεκίνησε η διαβούλευση για μία νέα αύξηση με σκοπό αυτή να εφαρμοστεί από τον Απρίλιο του 2024. Έχοντας τα στοιχεία των τελευταίων ετών, μπορούμε να διερευνήσουμε αν ο κατώτατος μισθός έχει επηρεάσει τόσο την προσφορά (εργατικό δυναμικό, δηλαδή άθροισμα εργαζομένων και ανέργων) όσο και τη ζήτηση (αριθμός εργαζομένων).

Στον πίνακα εδώ βλέπουμε το ύψος του κατώτατου μισθού και πως αυτό μεταβλήθηκε, ώστε να επισημάνουμε τα σχετικά σημεία στα παρακάτω διαγράμματα.

Ξεκινώντας με την προσφορά εργασίας, δηλαδή το σύνολο του εργατικού δυναμικού, βλέπουμε τα εξής:

Πηγή: Εποχικά διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ. Ποσά σε χιλ.

Εδώ έχουμε σημειώσει με κόκκινο χρώμα τους μήνες εκείνους κατά τους οποίους εφαρμόστηκαν αυξήσεις στον κατώτατο μισθό. Αν ο κατώτατος μισθός ήταν πάνω από το σημείο ισορροπίας της αγοράς, θα περιμέναμε σε κάθε αύξηση μία αύξηση της προσφοράς. Και επειδή το απόλυτο νούμερο μπορεί να επηρεάζεται και από μετακινήσεις πληθυσμών (π.χ. μετανάστευση), κάναμε το ίδιο γράφημα ξανά όχι ως απόλυτο αριθμό αλλά ως ποσοστό του οικονομικά ενεργού πληθυσμού στο σύνολο του πληθυσμού.

Πηγή: Εποχικά διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ.

Με βάση τα παραπάνω, δεν φαίνεται οι μεταβολές στον κατώτατο μισθό να έχουν προσελκύσει δυνητικούς εργαζόμενους να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό.

Στη συνέχεια εξετάζουμε τη ζήτηση. Θα περιμέναμε εδώ η ζήτηση για εργαζομένους να μειώνεται αν το κάτω όριο της αγοράς τίθεντο πάνω από το σημείο ισορροπίας.

Πηγή: Εποχικά διορθωμένα στοιχεία ΕΛΣΤΑΤ. Ποσά σε χιλ.

Και από την πλευρά της ζήτησης όμως οι παρεμβάσεις στον κατώτατο μισθό δεν φαίνεται να έχουν επηρεάσει την αγορά. Έτσι, παρά τις μέχρι τώρα αυξήσεις, παρατηρούμε το γνωστό, σταθερά μειούμενο ποσοστό ανεργίας.

Στο σημείο αυτό πρέπει να σημειώσουμε ότι η Έρευνα Εργατικού Δυναμικού της ΕΛΣΤΑΤ δεν μετράει τη νόμιμη εργασία, αλλά τη συνολική εργασία. Δεν κοιτάει δηλαδή στοιχεία από τα μητρώα των ασφαλιστικών φορέων αλλά λειτουργεί με στρωματοποιημένη δειγματοληψία.

Συνεπώς δύο είναι τα πιθανά συμπεράσματα. Είτε το επίπεδο του κατώτατου μισθού παραμένει κάτω από το σημείο ισορροπίας της αγοράς, είτε η αγορά συμπληρώνει το τμήμα μεταξύ του σημείου ισορροπίας και του κατώτατου μισθού (αν αυτός είναι πάνω από το σημείο ισορροπίας) με αδήλωτη εργασία.

Μόνο το όνειρον δημιουργεί αδιέξοδα και φόβους, ανάλογους με τον ορθολογισμό. Μόνο αυτό δίνει σημασία σ’ ότι δεν έχει τόσον πολύ.

Γιάννης Τσαρούχης, 1936

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News