Η απειλή του γεωπολιτικού ρίσκου στην ελληνική οικονομία

Η τρομοκρατική επίθεση της Χαμάς στο Ισραήλ, η οποία οδήγησε σε πολεμικές εχθροπραξίες στη Γάζα, «πυροδοτεί» αύξηση του γεωπολιτικού ρίσκου. Το γεωπολιτικό ρίσκο επηρεάζει αρνητικά τις προοπτικές της παγκόσμιας (και, βέβαια, της ελληνικής) οικονομίας πολλαπλώς. Από ιστορικής απόψεως, η αύξηση του γεωπολιτικού ρίσκου «βαραίνει» αρνητικά στις χρηματιστηριακές εξελίξεις. Πράγματι, από το 1986 και μετά, η συσχέτιση μεταξύ του γεωπολιτικού ρίσκου και του αμερικανικού χρηματιστηρίου (S&P 500) είναι αρνητική και περίπου της τάξεως του -0,29.

Η μεγάλη αύξηση του γεωπολιτικού ρίσκου οδηγεί σε: α) μείωση των χρηματιστηριακών τιμών κατά περίπου 5% σε διάστημα ενός έτους, β) αύξηση της χρηματοοικονομικής αβεβαιότητας, το οποίο πρακτικά σημαίνει μεγάλες διακυμάνσεις στα διεθνή επιτόκια δανεισμού για περίπου ένα έτος, γ) μείωση των ιδιωτικών επενδύσεων κατά 1,5% με 2% σε διάστημα διετίας και δ) μείωση των ωρών εργασίας μέχρι και 1% εντός ενός έτους. Επιπλέον, σε περιόδους ασθενούς οικονομικής ανάπτυξης όπως η σημερινή (λόγω των αυξημένων επιτοκίων πολιτικής), το αυξημένο γεωπολιτικό ρίσκο οδηγεί σε μεγάλη μείωση της οικονομικής ανάπτυξης μέχρι και τέσσερις φορές περισσότερο σε σχέση με περιόδους κατά τις οποίες η παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη καταγράφει ισχυρή άνοδο. Εκείνο, όμως, που έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον είναι ότι η αύξηση του γεωπολιτικού ρίσκου οδηγεί σε μείωση της τιμής πετρελαίου μέχρι και 5% εντός τριμήνου. Και τούτο επειδή οι διεθνείς επενδυτές προεξοφλούν ότι το γεωπολιτικό ρίσκο θα οδηγήσει σε οικονομική επιβράδυνση και, άρα, μείωση της διεθνούς ζήτησης για πετρέλαιο. Επειδή, όμως, η πολεμική σύρραξη στη Γάζα έχει (δυστυχώς) τη δυνατότητα να κινηθεί εκτός ελέγχου (ειδικά, δε, στην περίπτωση κατά την οποία εμπλακεί και το Ιράν), ενδεχομένως μεγάλη, και παρατεταμένη, αύξηση της τιμής του πετρελαίου θα «σπρώξει» την παγκόσμια και την ελληνική οικονομία σε ύφεση.

 Σύμφωνα με τις προσωπικές μου εκτιμήσεις, και σε βάθος τετραετίας, ο ρυθμός ανάπτυξης της ελληνικής οικονομίας επηρεάζεται κατά 14% (σε όρους διακύμανσης) από την τιμή του πετρελαίου. Η συγκεκριμένη επίδραση είναι αρκετά έντονη. Λιγότερο έντονη, όμως, από την επίδραση (σε όρους διακύμανσης) του επενδυτικού ρίσκου στην ελληνική οικονομία, την οποία εκτιμώ στο 20%. Το επενδυτικό ρίσκο, το οποίο προσεγγίζεται από το spread μεταξύ του 10ετούς κόστους δανεισμού του ελληνικού Δημοσίου και του αντίστοιχου γερμανικού, έχει τη δυνατότητα να λειτουργήσει ως ισχυρό αντίβαρο τόσο στο γεωπολιτικό ρίσκο όσο και στην τιμή πετρελαίου. Και τούτο επειδή η ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας από τον S&P μπορεί να περιορίσει τη μεγάλη διακύμανση αλλά και την απότομη αύξηση του ελληνικού κόστους δανεισμού.

* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool.

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News