Νόμπελ… αποτυχίας: Οι δύο βραβευθέντες που προκάλεσαν κρίση στην αγορά

14 Οκτωβρίου 1997

Η Σουηδική Ακαδημία απονέμει το Νόμπελ Οικονομίας στους Robert Merton και Myron Scholes για τη μαθηματική φόρμουλα που πρσδιορίζει την αξία των χρηματοοικονομικών παραγώγων και οψιόν. Γνωστή ως το μοντέλο Black – Scholes (πήρε το όνομά της και από τον Fisher Black, που είχε συμβάλλει στην ανακάλυψή της, αλλά είχε πεθάνει δύο χρόνια πριν από την απονομή του βραβείου) η μέθοδος δημοσιεύθηκε αρχικά σε επιστημονικά περιοδικά το 1973, όταν  οι συγγραφείς της ήταν κάτω των 30 ετών και κανείς εξ αυτών δεν ήταν ακόμη οικονομολόγος. Οι Merton και Scholes την εξέλιξαν και όπως τόνιζε η επιτροπή για το βραβείο Νόμπελ δημιούργησαν ουσιαστικά «μία φόρμουλα, την οοία χρησιμοποιούν χιλιάδες traders και επενδυτές σε καθημερινή βάση». 

Η επιλογή αυτή θεωρήθηκε «πρωτοποριακή» τότε, αλλά έμελλε να μείνει στην ιστορία ως μία από τις μεγαλύτερες αποτυχίες της Ακαδημάς. Και τούτο γιατί οι δύο νομπελίστες ίδρυσαν το hedge fund Long Term Capital Management (LTCM), το οποίο με μία άκρως επιθετική, κερδοσκοπική συμπεριφορά λίγο έλειψε να «λυγίσει» το αμερικανικό χρηματοοικονομικό σύστημα σε μόλις 11 μήνες από την βράβευση των δύο ανδρών. 

Η φούσκα του LTCM «σκάει» στις 18 Σεπτεμβρίου 1998. Το hedge fund είχε επενδύσει τεράστια ποσά (με δανεικά χρήματα) σε στοίχημα για τη συγχώνευση δύο εταιρειών υψηλής τεχνολογίας (Tellabs και Ciena). Όταν η συγχώνευση κατέρρευσε και οι μετοχές των δύο εταιρειών βρέθηκαν σε ελεύθερη πτώση, οι brokers ζήτησαν εχέγγυα από το LTCM. Το fund έχασε άμεσα τα 2/3 των κεφαλαιακών αποθεμάτων του, αλλά η ζημιά δεν σταμάτησε σε αυτό. Εξαιτίας του υπέρογκου δανεισμού και των επενδύσεών του, οι τριγμοί άρχισαν να γίνονται αισθητοί συνολικά στη Wall Street. 

Το LTCM είναι έτοιμο να κηρύξει χρεοκοπία και μαζικές ρευστοποιήσεις σαρώνουν την αγορά. Η Fed Νέας Υόρκης κρίνοντας ότι είναι «πολύ μεγάλο για να καταρρεύσει» καλεί στα γραφεία της υψηλόβαθμα στελέχη 16 τραπεζών και χρηματιστηριακών εταιρειών. Το «παρών» δίνουν και οικονομολόγοι – σύμβουλοι της αμερικανικής κυβέρνησης, προκειμένου να βρεθεί ένα σχέδιο σωτηρίας, που θα αποτρέψει την κατάρρευση του fund και ένα «τσουνάμι» επιπτώσεων στο αμερικανικό χρηματοοιικονομικό σύστημα.

Αρχικά διαρρέει η πληροφορία ότι ο Γουόρεν Μπάφετ θα είναι ο «λευκός ιππότης» και μία μεγάλη ανάσα ανακούφισης ακούγεται στην αγορά. Κρατάει για λίγες μόνο ώρες, έως ότου ο ίδιος ανακοινώσει ότι αποσύρεται από το σχέδιο. Ακολουθούν πολύωρες διαπραγματεύσεις και τελικά 14 συνολικά εταιρείες με έκθεση στο κερδοσκοπικό fund διαθέτουν από 100 έως 350 εκατ. δολάρια έκαστη για να κρατήσουν όρθιο το LTCM και να αποφύγουν και οι ίδιες πολύ μεγαλύτερες ζημίες. 

Αξίζει να σημειωθεί ότι εκείνη τη χρονιά, με τη Σουηδική Ακαδημία, να κάνει στροφή 180 μοιρών, το Νόμπελ πήγε στον «οικονομολόγο των φτωχών», Αμάρτια Σεν. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News