H ναυτιλία ως παράγοντας σταθερότητας στην οικονομία

Επί δεκαετίες, ο τομέας της ναυτιλίας αποτελεί έναν από τους βασικούς πυλώνες της ελληνικής οικονομίας. Ακόμα και αν έχει βιώσει τόσο θετικές όσο και αρνητικές εξελίξεις, η σταθερότητά του είναι ακλόνητη.  Πολλοί τον παρουσιάζουν ως ένα τομέα – όαση, μεταξύ ερήμων, έντονων φυσικών φαινομένων και θεόσταλτων οικονομικών «δώρων». Παρά τις απαιτήσεις της αγοράς, της ανταγωνιστικότητας του χώρου και της αστάθειας των κερδών, η ναυτιλία παραμένει ο τομέας στο οποίο στρέφονται πολλοί Έλληνες και μη ανά τις δεκαετίες. Ποια είναι τα στοιχεία που δημιουργούν αυτό το κλίμα γύρω από την ναυτιλία;

Όπως σημείωσαν διάφοροι ομιλητές στην διοργάνωση της φοιτητικής οργάνωσης “Shipping, Energy and Geopolitics” του πανεπιστημίου Bocconi, η ναυτιλία έχει αποκτήσει και θα συνεχίσει να κατέχει κύρια θέση στην παγκόσμια οικονομία. Ομιλητές όπως η κα. Δανάη Μπεζαντάκου, η κα. Αμαλία-Μίλιου Θεοχαράκη, ο κος. Δημήτρης Πατρίκιος και ο κος. Παναγιώτης Μαυρογιάννης, υπογράμμισαν την σημασία της ελληνικής ναυτιλίας, της κυριότητας του χώρου για την ελληνική οικονομία αλλά και για την κινητικότητα της διεθνούς αγοράς και την συμβολή της στην διεθνή σταθερότητα. Παρ ’όλους τους παράγοντες οι οποίοι αυξάνουν την αστάθεια, η ναυτιλία παραμένει κυρίαρχος οικονομικός, πολιτικός και κοινωνικός τομέας. Οι ομιλητές παρουσίασαν τα χαρακτηριστικά τα οποία καθιστούν την ναυτιλία ξεχωριστό τομέα, και υπενθύμισαν τους λόγους για τους οποίους θα παραμείνει έτσι για τις επόμενες δεκαετίες. 

Η σταθερότητά της ναυτιλίας ίσως να είναι το πιο σημαντικό στοιχείο. Παρ’ ‘όλη την αστάθεια , και έλλειψη προγνωσιμότητας, η ναυτιλία ήταν ο μόνος τομέας ο οποίος συνέχισε να λειτουργεί την περίοδο της πανδημίας, όπως υπογραμμίζει η κα. Μπεζαντάκου. Ακόμα και αν η ένταση, η συχνότητα και ο αριθμός των οικονομικών σχέσεων μειώθηκε σημαντικά, ο τομέας δεν ακινητοποιήθηκε.

Η κα. Μπεζαντάκου έφερε επίσης στην επιφάνεια ακόμη ένα σημαντικό στοιχείο του τομέα: την σχέση του με την τεχνολογία και την θέση των νέων. Ως τομέας ο οποίος αλλάζει και μεταλλάσσεται διαρκώς, μιας και προσπαθεί να ανταποκριθεί στους κανόνες της ζήτησης και της προσφοράς με τον βέλτιστο τρόπο, η ναυτιλία είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τον τομέα της τεχνολογίας. Τα διάφορα κύματα τεχνολογικών επαναστάσεων επιφέρουν αλλαγές και στον τρόπο με τον οποίο διεξάγονται, καθορίζονται και επαναπροσδιορίζονται οι ναυτιλιακές οικονομικές σχέσεις. Η ισορροπία της αγοράς καθορίζεται από αυτά τα οποία προσφέρονται και από τις ανάγκες οι οποίες οι διάφορες υπηρεσίες προσπαθούν να καλύψουν. Με αυτόν τον τρόπο, η κοντινή σχέση της ναυτιλίας με την τεχνολογία προσφέρει στον τομέα ανταγωνιστικό πλεονέκτημα, γεγονός που τον καθιστά ανθεκτικό, πρόσφατο και δυναμικό. Ο δυναμισμός αυτός, επομένως, ανοίγει τον δρόμο και στους νέους, οι οποίοι μεταλλάσσουν, υποστηρίζουν και ενδυναμώνουν τον τομέα.

Η ναυτιλία μπορεί να περιλαμβάνει διάφορους παράγοντες, και να είναι σταθερός τομέας, αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντική λόγω της θέσης που προσφέρει στις γυναίκες. Η ναυτιλία είναι ένας δυναμικός τομέας που καθορίζεται από την ενέργεια της αγοράς. Οι όποιες πολιτικές, οικονομικές και κοινωνικές αλλαγές, επομένως, επηρεάζουν και την σύσταση του χώρου. Η θέση των γυναικών είναι ένας σημαντικός παράγοντας που καθιστά την ναυτιλία ξεχωριστή. Σαφώς και ακόμα, όπως και σε διάφορους τομείς, το στοιχείο της πλήρης ισότητας μεταξύ των δύο φύλων είναι κάτι το οποίο λείπει. Ωστόσο, είναι χώρος ο οποίος δίνει δυνατότητες, υποστηρίζει και ενθαρρύνει την συμμετοχή και των δύο φύλων με ισάξιους τρόπους. Όπως τονίζει και η κα. Θεοχαράκη, ακόμα και αν υπάρχει κυκλικότητα, έλλειψη προβλεψιμότητας και αστάθεια, οι προοπτικές είναι πολλές, γεγονός που «ανοίγει» τον δρόμο και για τα δύο φύλα.  

Η κλιματική αλλαγή δημιουργεί επιπλέον ανησυχίες οι οποίες οφείλουν να αντιμετωπιστούν. Η περιρρέουσα ατμόσφαιρα υποδεικνύει πως το σενάριο της πράσινης μετάβασης δεν είναι πλέον ένα ιδεατό σενάριο, μακρινό και άπιαστο. Η τρέχουσα ενεργειακή κρίση έχει υπογραμμίσει την αστάθεια των υπαρχόντων κρατικών μηχανισμών και κρούει των κώδωνα του κινδύνου για το μέλλον. Η Ευρώπη βρίσκεται αιχμάλωτη της ενεργειακής της εξάρτησης από μορφές ενέργειας οι οποίες επιφέρουν σημαντικές αλλαγές στην κλιματική σταθερότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει περιβαλλοντικούς στόχους οι οποίο οφείλουν να τηρηθούν μέχρι το τέλος της δεκαετίας, σχετικά με την επιβάρυνση του περιβάλλοντος. Ως αποτέλεσμα, ο Διεθνής Ναυτιλιακός Οργανισμός έχει καθορίσει τεχνικές προδιαγραφές οι οποίες πρέπει να τηρούνται από όλα τα πλεούμενα. Φυσικά, όπως αναφέρει και ο κος. Πατρίκιος, η εφαρμογή τους δυσχεραίνεται λόγω της έλλειψης τεχνικών υποδομών οι οποίες μπορούν να καθοδηγήσουν τις ναυτιλιακές εταιρείες. Μπορεί ο στόχος να είναι η μείωση των ρύπων στο 70% μέχρι το 2050, αλλά η έλλειψη της τεχνολογίας, όπως αναφέρει χαρακτηριστικά, είναι ζήτημα το οποίο πρέπει να επιλυθεί προτού καθοριστούν νέα περιβαλλοντικά κριτήρια.

Τέλος, ένας ακόμα παράγοντας ο οποίος τονίζει και αλλάζει την ταυτότητα της ναυτιλίας είναι η παγκοσμιοποίηση. Η κρίση στην Διώρυγα του Σουέζ το 2021 απέδειξε πως τα υπάρχοντα οικονομικά συστήματα ίσως να είναι ανήμπορα να ανταποκριθούν πλήρως στις οικονομικές ανάγκες του παγκόσμιου πληθυσμού. Η αυξημένη ζήτηση, η μετατροπή των οικονομικών συστημάτων και η παγκόσμια γεωπολιτική αστάθεια είναι στοιχεία τα οποία συνδέονται με την παγκοσμιοποίηση και τα οποία επιφέρουν αλλαγές και στην ναυτιλία. Ακόμα και αν ορισμένες χώρες δοκιμάζουν την τρέχουσα οικονομική σταθερότητα, όπως η Κίνα, η παγκόσμια και οικονομική διασύνδεση μεταξύ των κρατών μετατρέπει τις οικονομικές τους σχέσεις, γεγονός το οποίο αντανακλάται και στην ναυτιλία.

Οι παράγοντες αυτοί υποδεικνύουν γιατί ο χώρος της ναυτιλίας παραμένει κυρίαρχος οικονομικός, κοινωνικός και πολιτικός τομέας. Κατέχει χαρακτηριστικά τα οποία τον υποβοηθούν να εξελιχθεί και να καλύψει τις ανάγκες της κάθε χρονικής στιγμής. Όπως κάθε χώρος, οι προκλήσεις και δυσκολίες μπορεί να τον μεταλλάσσουν και να τον οδηγούν σε αχαρτογράφητα νερά, αλλά αυτή είναι και η μαγεία του.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News