Business & Finance Τετάρτη 26/04/2023, 18:01
ΔΙΕΘΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

ΕΕΣ: Χωρίς μακροπρόθεσμη στρατηγική οι αμυντικές δαπάνες στην ΕΕ

Τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο της ΡADR προσέκρουσαν σε χρονικούς περιορισμούς και δεν πέτυχαν τα αποτελέσματά τους εγκαίρως

ΕΕΣ: Χωρίς μακροπρόθεσμη στρατηγική οι αμυντικές δαπάνες στην ΕΕ

Η ύψους 90 εκατομμυρίων ευρώ προπαρασκευαστική ενέργεια για την έρευνα στον τομέα της άμυνας (PADR) αποδείχθηκε εν μέρει μόνο χρήσιμη για την προετοιμασία της ΕΕ ενόψει της σημαντικής αύξησης των αμυντικών δαπανών της και της έναρξης λειτουργίας του ύψους 8 δισεκατομμυρίων ευρώ Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας (EDF). Σε αυτό το συμπέρασμα καταλήγει η νέα έκθεση με τίτλο «Προπαρασκευαστική ενέργεια για την έρευνα στον τομέα της άμυνας – Αντλήθηκαν ορισμένα διδάγματα, αλλά η αξία της ως πεδίου δοκιμών για την αύξηση των αμυντικών δαπανών της ΕΕ ήταν μειωμένη λόγω χρονικών περιορισμών και περιορισμένων αποτελεσμάτων» του Ευρωπαϊκού Ελεγκτικού Συνεδρίου. Τα έργα που χρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο της ΡADR προσέκρουσαν σε χρονικούς περιορισμούς και δεν πέτυχαν τα αποτελέσματά τους εγκαίρως, ώστε να αξιοποιηθούν κατά τον σχεδιασμό του EDF. Μολονότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή και ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Άμυνας (ΕΟΑ) αποκόμισαν κάποια διδάγματα χρήσιμα για τη διαχείριση συνεργατικών ερευνητικών έργων στον τομέα της άμυνας, η ΕΕ εξακολουθεί να μην διαθέτει μακροπρόθεσμη στρατηγική για το EDF.

Η Επιτροπή έθεσε σε εφαρμογή την PADR το 2017, ως τριετές πρόγραμμα που επιδίωκε να συμβάλει στην ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας και της καινοτομίας της ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας, και το υλοποίησε σε συνεργασία με τον ΕΟΑ. Ήταν η πρώτη φορά που ο προϋπολογισμός της ΕΕ χρησιμοποιήθηκε για τη στήριξη της έρευνας και της ανάπτυξης (Ε&Α) στην αμυντική βιομηχανία. Στο πλαίσιο του ελέγχου αξιολογήθηκε αν η ΕΕ είχε προετοιμαστεί κατάλληλα με την PADR για τη σημαντική αύξηση των αμυντικών δαπανών μέσω του Ευρωπαϊκού Ταμείου Άμυνας. Το ταμείο αυτό τέθηκε σε λειτουργία το 2021 και σηματοδότησε μια ριζική αλλαγή στο επίπεδο της ενωσιακής χρηματοδότησης για την Ε&Α στον τομέα της άμυνας.

«Με την PADR η ΕΕ είχε την ευκαιρία να δοκιμάσει διάφορες επιλογές για τη χρηματοδότηση της έρευνας στον τομέα της άμυνας. Ωστόσο, οι καθυστερήσεις που σημειώθηκαν και η ανεπάρκεια των αποτελεσμάτων περιόρισαν τα διδάγματα που θα μπορούσαν να αντληθούν για το σημαντικά περισσότερο φιλόδοξο πρόγραμμα που τη διαδέχθηκε, το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας,» δήλωσε ο Viorel Ştefan, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδιος για την έκθεση. «Η Επιτροπή πρέπει να συνεργαστεί με τα κράτη μέλη με στόχο την ανάπτυξη μιας μακροπρόθεσμης στρατηγικής, η οποία είναι ουσιαστικής σημασίας για το μέλλον του EDF ως του κύριου ταμείου άμυνας της ΕΕ.»

Η αργή πρόοδος των έργων στο πλαίσιο της PADR και οι καθυστερήσεις είχαν ως αποτέλεσμα αλληλοεπικαλύψεις με το Ευρωπαϊκό Ταμείο Άμυνας. Κατά τον χρόνο δημοσίευσης των πρώτων προσκλήσεων υποβολής προτάσεων του EDF, τον Μάιο του 2021, τα περισσότερα από τα έργα της PADR βρίσκονταν ακόμη σε εξέλιξη. Περισσότερα από τα μισά είτε είχαν μόλις ξεκινήσει είτε δεν είχαν ξεκινήσει ακόμη, ενώ μόνο δύο είχαν ολοκληρωθεί. Οι καθυστερήσεις ήταν συχνές λόγω του χρόνου που χρειαζόταν για την οριστικοποίηση των συμφωνιών επιχορήγησης, εν μέρει εξαιτίας των απαιτήσεων ασφάλειας που σε ορισμένες περιπτώσεις κρίνονταν υπερβολικές, και λόγω των περιορισμών που επέφερε η COVID-19. Οι συντονιστές έργων PADR και οι συμμετέχοντες σε αυτά ήταν συγκεντρωμένοι σε μικρό αριθμό κρατών μελών που ήδη διέθεταν μεγάλες αμυντικές βιομηχανίες, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Ιταλία, η Ισπανία και η Σουηδία. Οι ίδιες εταιρείες σε διάφορους συνδυασμούς συμμετείχαν σε περισσότερα έργα και η συντριπτική πλειονότητα των κοινοπραξιών αποτελούσε απλώς συνέχεια παλαιότερων συνεργασιών.

Τα έργα PADR δεν διέθεταν εξαρχής σχέδιο για τη μεταγενέστερη αξιοποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας ή την οργάνωση της μετάβασης στην παραγωγή και τις δημόσιες συμβάσεις. Στο πλαίσιο αυτό, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο προειδοποιεί ότι η Επιτροπή δεν έχει αντιμετωπίσει ακόμη επαρκώς μια σειρά στρατηγικών ζητημάτων που θα μπορούσαν να εμποδίσουν τα έργα του EDF να επιτύχουν τον επιθυμητό αντίκτυπο. Συνιστά τη χάραξη μακροπρόθεσμης αμυντικής στρατηγικής για το EDF, η οποία στη συνέχεια πρέπει να επικαιροποιείται τακτικά, ώστε να αντικατοπτρίζει τις μεταβαλλόμενες απειλές κατά της ασφάλειας. Επιδίωξη της στρατηγικής αυτής θα πρέπει να είναι να αυξηθεί η παρουσία της τεχνολογίας που αναπτύσσεται στο πλαίσιο του EDF στον τομέα της άμυνας, να διασφαλιστεί ότι οι ικανότητες που αναπτύσσονται ανταποκρίνονται στις ανάγκες των ενόπλων δυνάμεων των χωρών της ΕΕ και να ενισχυθεί η τεχνολογική και βιομηχανική βάση της ΕΕ στον τομέα αυτό. Πρέπει επίσης να ορίζει αν το EDF θα πρέπει να εστιάσει σε μεγάλο αριθμό έργων μικρής κλίμακας ή, αντιθέτως, σε μικρό αριθμό έργων μεγάλης κλίμακας.

Η Συνθήκη για την ΕΕ περιορίζει τη δράση στον τομέα ασφάλειας και άμυνας

Η ίδια η ΕΕ δεν μπορεί να κατέχει στρατιωτικά μέσα. Η Συνθήκη για την Ευρωπαϊκή Ένωση περιορίζει τη δράση της στον τομέα της άμυνας, καθώς και τη χρήση του προϋπολογισμού της, από τον οποίο δεν μπορούν να χρηματοδοτούνται ενέργειες που έχουν στρατιωτικές συνέπειες ή συνέπειες στην άμυνα. Η δράση της ΕΕ στον τομέα της άμυνας περιορίζεται στην κοινή πολιτική ασφάλειας και άμυνας, η οποία εστιάζει σε κρίσεις και συγκρούσεις εκτός της Ένωσης και δεν προορίζεται να αποτελέσει συλλογική ευρωπαϊκή αμυντική πολιτική. Παραδείγματος χάριν, δεν περιλαμβάνει κοινό ορισμό των απειλών. Ο περιορισμός αυτός περιπλέκει τον μακροπρόθεσμο σχεδιασμό της ΕΕ για τις δαπάνες της στον τομέα αυτό.

Πρόκειται για τον πρώτο έλεγχο του ΕΕΣ στον τομέα της άμυνας. Η PADR είχε μακράν τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό μεταξύ των πιλοτικών έργων και των προπαρασκευαστικών ενεργειών της ΕΕ της περιόδου 2014-2019 και χρηματοδότησε 18 έργα που επικεντρώνονταν σε τεχνολογίες όπως η προσαρμοζόμενη παραλλαγή, τα αλεξίσφαιρα γιλέκα και τα συστήματα λέιζερ. Εντούτοις, οι προϋπολογισμοί τόσο της PADR όσο και του EDF ωχριούν μπροστά στους αντίστοιχους των κρατών μελών και των μεγαλύτερων παραγόντων της διεθνούς σκηνής για την Ε&Α στον τομέα της άμυνας. Τα ερευνητικά έργα στον τομέα της άμυνας έχουν κατά κανόνα μεγάλη διάρκεια, καθώς χρειάζονται 20 ή και περισσότερα χρόνια έως ότου καταστεί δυνατή η αξιοποίηση των αποτελεσμάτων τους από τα υπουργεία άμυνας. Τα πρώτα έργα του EDF ξεκίνησαν το 2023.

moneyreview.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News