Στουρνάρας: Η ελληνική οικονομία βρίσκεται πλέον σε θετική πορεία – Στόχος η επενδυτική βαθμίδα

Στις προκλήσεις για την ελληνική και την ευρωπαϊκή οικονομία αναφέρθηκε ο διοικητής της Τράπεζας της Ελλάδος Γιάννης Στουρνάρας σε ομιλία του στο Ελληνογερμανικό Επιμελητήριο

«Η μελλοντική πορεία της Ελλάδας, αλλά και της Γερμανίας, είναι συνυφασμένη με την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση και με την πρόοδο που συντελείται στον τομέα αυτόν» είπε ο κ. Στουρνάρας. «Η πορεία προς την ενωμένη Ευρώπη αποτελεί ένα πολιτικό όραμα, καθώς, κατά τον Jean Monnet, «δημιουργώντας την Ευρώπη, οι Ευρωπαίοι δημιουργούν ένα αληθινό θεμέλιο για την ειρήνη». Ένας σημαντικός καταλύτης, η κινητήρια δύναμη σ΄ αυτή την πορεία, είναι η Οικονομική και Νομισματική Ένωση (ΟΝΕ) με το κοινό μας νόμισμα, το ευρώ, να αποτελεί το βασικό στοιχείο της ευρωπαϊκής μας ταυτότητας. Όμως, όπως θα δούμε, πρέπει να γίνουν αρκετά ακόμα για την ολοκλήρωση της ΟΝΕ. Άλλωστε, όπως είπε και ο Goethe σε ελεύθερη απόδοση, οι δυσκολίες φαίνεται να μεγαλώνουν όσο προσεγγίζουμε το στόχο.»

Αναφερόμενος στην ελληνική οικονομία σημείωσε ότι έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο μετά τη μεγάλη κρίση χρέους της προηγούμενης δεκαετίας. Ιδιαιτέρως, μάλιστα, αν ανακαλέσουμε στην μνήμη μας ότι τόσο το 2012 όσο και το 2015 το σενάριο ότι η Ελλάδα δεν θα καταφέρει να παραμείνει στην ευρωζώνη ήταν πολύ δημοφιλές στις αγορές. Σήμερα οι επιδόσεις της ξεπερνούν αυτές του μέσου όρου της ζώνης του ευρώ. Η χώρα έχει ανακτήσει μεγάλο μέρος της αξιοπιστίας της, πολλές φορές, μάλιστα, προβάλλοντας ως παράδειγμα αποτελεσματικότητας, όπως έχει δείξει η εμπειρία της απορρόφησης των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Βεβαίως υπάρχουν ακόμη χρονίζοντα διαρθρωτικά προβλήματα, όπως οι καθυστερήσεις στην απονομή της Δικαιοσύνης, η ανθεκτικότητα της γραφειοκρατίας σε ορισμένους ακόμα τομείς της Δημόσιας Διοίκησης, η ανθεκτικότητα της φοροδιαφυγής, ορισμένα κενά στο λεγόμενο “τρίγωνο της γνώσης” (δημόσια εκπαίδευση- έρευνα- καινοτομία), που όμως συνυπάρχει με ένα πολύ υψηλού επιπέδου ακαδημαϊκό και ερευνητικό δυναμικό, και οι οιονεί ολιγοπωλιακές συνθήκες. Σε γενικές γραμμές όμως, η αντιμετώπιση των περισσότερων έχει ήδη δρομολογηθεί, ενώ οι μεταρρυθμίσεις των προηγούμενων ετών έχουν διορθώσει σε σημαντικό βαθμό τις ατέλειες της ελληνικής οικονομίας».

«Η αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων του μακροπρόθεσμου προϋπολογισμού της ΕΕ 2021-2027 και του ευρωπαϊκού μέσου ανάκαμψης NextGenerationEU δύναται να μετριάσει τις αρνητικές επιπτώσεις της ενεργειακής κρίσης και της σύσφιγξης της νομισματικής πολιτικής στην οικονομία, οδηγώντας μεσοπρόθεσμα σε ρυθμούς ανάπτυξης κοντά στο 3% το 2024 και το 2025» σημείωσε ο κ. Στουρνάρας ενώ επεσήμανε ότι «οι επενδύσεις αναμένεται να αυξηθούν με πολύ υψηλούς ρυθμούς καθ’ όλη την περίοδο 2023-2025 υποστηριζόμενες από τη διατήρηση επαρκούς ρευστότητας στον τραπεζικό τομέα και από την αξιοποίηση των διαθέσιμων ευρωπαϊκών πόρων».

Όπως είπε «ο απόλυτος προσανατολισμός της οικονομικής και ιδιαίτερα της δημοσιονομικής πολιτικής προς την απόκτηση επενδυτικής βαθμίδας για τα ομόλογα του Ελληνικού Δημοσίου θα πρέπει να αποτελέσει αδιαπραγμάτευτο εθνικό στόχο, καθώς η επίτευξή του θα έχει ευεργετικές επιδράσεις σε όλους τους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Η ελληνική οικονομία βρίσκεται πια πολύ κοντά στο στόχο αυτό. Πρόσφατα, και ο οίκος αξιολόγησης “Fitch Ratings” αναβάθμισε τη χώρα, τοποθετώντας την ένα μόλις “σκαλοπάτι” πριν την επενδυτική βαθμίδα. Επρόκειτο για την τρίτη αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας κατά το τελευταίο έτος. Πλέον, τρεις από τους τέσσερις οίκους που είναι επιλέξιμοι από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα έχουν τοποθετήσει τη χώρα στο κατώφλι της επενδυτικής βαθμίδας. Δεδομένου μάλιστα ότι το 2023 είναι έτος εθνικών εκλογών, απαιτείται σύμπλευση και συνεννόηση των πολιτικών δυνάμεων, ώστε να υλοποιηθούν οι βασικές δεσμεύσεις της οικονομικής πολιτικής και να διαφυλαχθούν όσα έχει επιτύχει η ελληνική οικονομία την τελευταία δεκαετία».

Η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση

Αναφερόμενος στην οικονομική διακυβέρνηση (governance) της ευρωζώνης σημείωσε ότι τα τελευταία στοιχεία να δείχνουν μία ορατή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού και μια μικρή ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας, επιτρέποντας μεγαλύτερη αισιοδοξία, τόσο σε σχέση με τις τελευταίες επίσημες προβλέψεις του Ευρωσυστήματος το Δεκέμβριο, όσο και για την πιθανότητα να μην χρειαστούν τελικά αυξήσεις των βασικών επιτοκίων της ΕΚΤ σε επίπεδο που πιθανόν να προκαλούσαν «σκληρή» προσγείωση της οικονομίας της ευρωζώνης προκειμένου να τιθασευτεί ο πληθωρισμός. Οι επόμενες κινήσεις της ΕΚΤ θα εξαρτηθούν κυρίως από τη δυναμική πορεία του πληθωρισμού, όπως αυτή θα αποτυπωθεί στις προβλέψεις της του Μαρτίου. Ήδη οι τελευταίες προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αντανακλούν τα βελτιωμένα στοιχεία για τον πληθωρισμό και την οικονομική ανάπτυξη στην ευρωζώνη.

Τόνισε επίσης ότι οι προοπτικές της ελληνικής οικονομίας συναρτώνται βεβαίως και με τις εξελίξεις στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Η ΕΕ έχει πραγματοποιήσει, παρά τις όποιες οπισθοδρομήσεις και αστοχίες, μεγάλη πρόοδο. Το διακύβευμα είναι αν η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να ασκήσει αποτελεσματική πολιτική εξουσία σε έναν πολυπολικό, εξαιρετικά ασύμμετρο και ολοένα πιο ασταθή κόσμο, διατηρώντας ταυτόχρονα μια λειτουργική σχέση μεταξύ παγκόσμιων αγορών και κοινωνικών συμβολαίων.

«Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι σημαντικές αλλαγές και μεταρρυθμίσεις έχουν πραγματοποιηθεί στο οικοδόμημα της ΟΝΕ από τότε που ξέσπασε η μεγάλη χρηματοοικονομική κρίση του 2008 μέχρι σήμερα, ή ως αποτέλεσμα της κρίσης για να ακριβολογώ. Πολλές φορές αισθάνομαι ότι η ελληνική κρίση χρέους του 2010 λειτούργησε ως μαμή της ιστορίας για όλες αυτές τις απαραίτητες αλλαγές και μεταρρυθμίσεις:

1. Η μεταρρύθμιση του Συμφώνου Σταθερότητας και Ανάπτυξης μεταξύ 2011 και 2013.
2. Η δημιουργία δύο βασικών πυλώνων της Τραπεζικής Ένωσης (Ενιαίος Εποπτικός Μηχανισμός το 2014 και Ενιαίος Μηχανισμός Εξυγίανσης το 2016).
3. Η δημιουργία του Ευρωπαϊκού Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας το 2010 και του διαδόχου του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας το 2012.
4. Η τροποποίηση της Συνθήκης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας το 2021.
5. Η χρήση νέων μέτρων – συμβατικών ή μη – νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ α) για την αντιμετώπιση των συνεπειών για τη σταθερότητα του ευρώ και β) για τη διασφάλιση της ομαλής μετάδοσης της νομισματικής πολιτικής, κατά την κρίση χρέους, αλλά και κατά τη διάρκεια της πανδημίας και του πολέμου στην Ουκρανία.»

Σημείωσε επίσης ότι αυτά εξάντλησαν τη δυναμική τους και πλέον έχει έλθει η στιγμή για τολμηρές αποφάσεις, τόσο στον τομέα της τραπεζικής ένωσης, όσο και στον δημοσιονομικό τομέα, που πρέπει να ληφθούν τώρα, πριν την επόμενη μεγάλη, και ίσως μοιραία, δημοσιονομική ή/και χρηματοοικονομική κρίση.

«Καθίσταται αναγκαίο να συμπληρώσουμε τα στοιχεία που λείπουν από την Τραπεζική Ένωση. Το Eurogroup για παράδειγμα, δεν μπόρεσε μέχρι τώρα να συμφωνήσει ούτε στη δημιουργία ενός πανευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων, που αποτελεί τον τρίτο πυλώνα της Τραπεζικής Ένωσης, ούτε να ολοκληρώσει το πλαίσιο διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων» είπε και πρόσθεσε ότι «ο λόγος για τον οποίο τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης δεν έχουν συμφωνήσει μέχρι τώρα να ολοκληρώσουν την τραπεζική ένωση, έχει κυρίως να κάνει με ένα βασικό δίλημμα: τα μέτρα μείωσης των χρηματοοικονομικών κινδύνων (risk reduction measures) πρέπει να προηγούνται ή να έπονται των μέτρων επιμερισμού των κινδύνων (risk sharing measures);»

Αναφορικά με τις δημοσιονομικές πρωτοβουλίες τόνισε ότι πρέπει να αναθεωρηθεί «το δημοσιονομικό πλαίσιο που ενσωματώνεται στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης. Ήδη η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει καταθέσει τις προτάσεις της και είναι, σε γενικές γραμμές, προς τη σωστή κατεύθυνση. Οι στόχοι μας εδώ θα πρέπει να είναι η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του δημόσιου χρέους για όλα τα κράτη-μέλη, η επίτευξη αντικυκλικότητας της δημοσιονομικής πολιτικής, ένας αξιόπιστος και αυτόματος μηχανισμός κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες και η δημιουργία ενός κεντρικού δημοσιονομικού εργαλείου για όλα τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, που θα ενεργοποιείται για να αντιμετωπίζει συμμετρικούς κλυδωνισμούς (π.χ. πανδημία, επιπτώσεις πολέμων κτλ.)».

Παράλληλα, σημείωσε ότι θα πρέπει να γίνει σαφές ότι η δημιουργία μια μόνιμης δημοσιονομικής ικανότητας θα πρέπει απαραίτητα να συνοδεύεται με σημαντικές αλλαγές σε επίπεδο οικονομικής διακυβέρνησης, με τα κράτη-μέλη να χάνουν τον έλεγχο δημοσιονομικών εργαλείων στην άσκηση εθνικής πολιτικής. 

Η βελτίωση της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης

Σύμφωνα με τον κ. Στουρνάρα δύο βασικά ερωτήματα γεννώνται σχετικά με το μέλλον της οικονομικής διακυβέρνησης της ευρωζώνης:

1. Ποιο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης μπορεί να καταστήσει την ευρωζώνη πιο ανθεκτική μπροστά στην οξύτατη οικονομική αβεβαιότητα που αντιμετωπίζει σήμερα, τις μεγάλες διαταραχές από την πλευρά της προσφοράς και τα αυξανόμενα δημόσια χρέη;
2. Πώς μπορούμε να βελτιώσουμε την ανταλλακτική σχέση μεταξύ της ανάγκης να εξασφαλίσουμε δημοσιονομική βιωσιμότητα σε όλα τα κράτη-μέλη και της ανάγκης να αντιμετωπίσουμε συμμετρικούς κλυδωνισμούς (και ιδιαίτερα τις προκλήσεις της κλιματικής κρίσης) σε μια περίοδο που η νομισματική πολιτική ομαλοποιείται και τα επιτόκια αυξάνονται;

Σε δυο κατευθύνσεις πρέπει να κινηθούν οι μεταρρυθμίσεις μας:

1. στο δημοσιονομικό τομέα
2. στον τομέα της ολοκλήρωσης της Τραπεζικής Ένωσης.

Ειδικότερα, όσον αφορά τον δημοσιονομικό τομέα, οι στόχοι ενός νέου πλαισίου είναι οι ακόλουθοι:

1. Βιωσιμότητα του δημόσιου χρέους σε εθνικό επίπεδο.
2. Αντικυκλικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής σε εθνικό επίπεδο, ώστε να μπορούν οι εθνικές αρχές να σταθεροποιούν το ΑΕΠ σε περιόδους ύφεσης και να δημιουργούν επαρκή δημοσιονομικά αποθεματικά σε περιόδους ανάπτυξης, εξασφαλίζοντας έτσι υγιή δημοσιονομική διαχείριση κατά τη διάρκεια του οικονομικού κύκλου.
3. Ένα αξιόπιστος μηχανισμός κυρώσεων σε περίπτωση μη συμμόρφωσης με τους νέους δημοσιονομικούς κανόνες, ο οποίος θα είναι αρκετά αυτοματοποιημένος, αφήνοντας λίγα περιθώρια πολιτικών παρεμβάσεων. Με τον τρόπο αυτό, ενισχύεται η αξιοπιστία και η αποτελεσματικότητα συμμόρφωσης στο νέο δημοσιονομικό πλαίσιο.
4. Δημιουργία ενός κεντρικού εργαλείου δημοσιονομικής πολιτικής, μετατρέποντας το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας σε ένα μόνιμο δημοσιονομικό εργαλείο, το οποίο θα χρηματοδοτεί επενδύσεις (δεν θα κάνει μεταβιβάσεις, παρά μόνο σε ακραίες καταστάσεις, όπως ήταν, π.χ. η πανδημία, θα δίνει μόνο δάνεια προς αποφυγή του ηθικού κινδύνου χαλάρωσης των δημοσιονομικών μέτρων σε εθνικό επίπεδο) κυρίως στους τομείς της κλιματικής αλλαγής, της ενέργειας και του ψηφιακού μετασχηματισμού.

Επίσης όσον αφορά στην ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης:

Η ολοκλήρωση της Τραπεζικής Ένωσης είναι καταλυτικής σημασίας για τη δημιουργία μιας πλήρους οικονομικής και νομισματικής ένωσης. Διαφορετικά, χρηματοοικονομικά εμπόδια (financial fragmentation) θα παραμένουν ενεργά, δυσχεραίνοντας την ομαλή μετάδοση της νομισματικής πολιτικής, και το ευρώ δεν θα μπορεί να ανταγωνιστεί με ίσους όρους τα άλλα διεθνή αποθεματικά νομίσματα. Η βασική ιδέα εδώ είναι ότι η εποπτεία όλων των τραπεζών, και όχι μόνο των συστημικών, η εξυγίανσή τους, το πλαίσιο διαχείρισης τραπεζικών κρίσεων και, κυρίως, η δημιουργία ενός συστήματος ασφάλισης καταθέσεων θα πρέπει να αποκτήσουν πανευρωπαϊκή υπόσταση, και να μην στηρίζονται σε εθνικές ιδιαιτερότητες και ρυθμίσεις. Η καθιέρωση, ιδιαιτέρως, ενός πανευρωπαϊκού συστήματος ασφάλισης καταθέσεων μπορεί να συμβάλει στη χρηματοοικονομική σταθερότητα της ευρωζώνης πολύ ευρύτερα από το ρόλο του ως απλού μηχανισμού αποζημίωσης καταθετών. Ειδικότερα, μπορεί να λειτουργήσει και ως μηχανισμός ελαχιστοποίησης των κινδύνων και παρεμπόδισης μιας τραπεζικής κρίσης:

1. πριν ένα τραπεζικό ίδρυμα κριθεί ως μη βιώσιμο
2. στην περίπτωση εξυγίανσης ενός τραπεζικού ιδρύματος
3. εξασφαλίζοντας την ομαλή έξοδο ενός τραπεζικού ιδρύματος από την αγορά χωρίς συνέπειες για τους καταθέτες του.

Ο μεγαλύτερος κίνδυνος είναι λίγες μεταρρυθμίσεις και με καθυστέρηση

«Ο μεγαλύτερος κίνδυνος που αντιμετωπίζουμε συλλογικά στην ευρωζώνη είναι να κάνουμε πολύ λίγες μεταρρυθμίσεις και με καθυστέρηση» είπε ο διοικητής της ΤτΕ. «Πρέπει να δράσουμε εγκαίρως και εκ των προτέρων (δηλαδή πριν ξεσπάσει μια νέα μεγάλη κρίση), με αποφασιστικές, ισορροπημένες και καλοσχεδιασμένες μεταρρυθμίσεις στο επίπεδο της ευρωζώνης, σε πνεύμα συνεργασίας και αμοιβαίων παραχωρήσεων, στο πλαίσιο όσων ειπώθηκαν προηγουμένως. Οι αλλαγές αυτές θα κάνουν τις οικονομίες μας πιο ανθεκτικές, θα προσδώσουν μεγαλύτερη αποδοχή στο ευρώ ως παγκόσμιο αποθεματικό νόμισμα και θα θέσουν τα θεμέλια για βιώσιμη και διαρκή ευημερία όλων των πολιτών της ευρωζώνης».

«Ο δρόμος για την πλήρη ενοποίηση της Ευρώπης είναι ακόμα μακρύς και δύσκολος. Οτιδήποτε όμως λιγότερο από αυτό θα οδηγήσει στη σταδιακή περιθωριοποίηση της Ευρώπης και στην απώλεια ευημερίας για τους πολίτες της. Έτσι, πρέπει να επικεντρωθούμε στο στόχο μας: την ενωμένη Ευρώπη της ελευθερίας, της ασφάλειας, της ευημερίας και της δημοκρατίας» σημείωσε και κατέληξε λέγοντας ότι «η ελληνική οικονομία βρίσκεται πλέον σε θετική, αν και δύσκολη, πορεία. Παρόλο που αντιμετωπίζει αρκετές και σημαντικές προκλήσεις, φαίνεται ότι έχει την δυναμική να υπερβεί τα εμπόδια. Ανάλογη είναι και η εκτίμηση για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση. Και εδώ, ο δρόμος θα είναι μακρύς, αλλά όχι αδιάβατος. Εναπόκειται σε μας, στους πολίτες της ενωμένης Ευρώπης, να αγωνιστούμε για την επίτευξη των στόχων μας και να δράσουμε εκ των προτέρων, όχι εκ των υστέρων, ως Προμηθείς και όχι ως Επιμηθείς.»

moneyreview.gr

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News