Πυρκαγιές: Αγωνία για τις επιπτώσεις στον τουρισμό
Ο πλήρης έλεγχος των καταστροφικών πυρκαγιών μαζί με την προστασία της ανθρώπινης ζωής είναι απόλυτη σχεδόν προτεραιότητα για τους παράγοντες του τουρισμού στη Ρόδο που προσπαθούν να χαράξουν την επόμενη μέρα. Η καταστροφή τμήματος του φυσικού περιβάλλοντος, οι ζημιές που υπέστη αριθμός καταλυμάτων, όπως και το γεγονός ότι η πύρινη λαίλαπα δεν έχει πλήξει περισσότερο από το 10% των κλινών του νησιού, αποτελούν τα δεδομένα που περιβάλλουν το τουριστικό προϊόν του νησιού.
Ολα αυτά έχουν ως κοινό παρονομαστή, όπως αναφέρουν στην «Κ» τουριστικοί παράγοντες του νησιού, το γεγονός ότι στη Ρόδο, που πέρυσι υποδέχθηκε περίπου 2,6 εκατ. επισκέπτες, οι ακυρώσεις κρατήσεων, τουλάχιστον μέχρι τώρα, δεν είναι πολλές. Ως εκ τούτου, όπως εξηγούν επιχειρηματίες της Ρόδου, σε πρώτη φάση, τα καταλύματα που βρίσκονται σε περιοχές που δεν επηρεάζουν οι πυρκαγιές υιοθετούν ήδη επικοινωνιακές δράσεις με στόχο να καταδειχθεί ότι το νησί αποτελεί ασφαλή προορισμό. Προς την κατεύθυνση αυτή συμβάλλουν δηλώσεις, όπως αυτή του υπουργού Στέγασης και Διακρατικών Σχέσεων της Βρετανίας Μάικλ Γκόουβ, ότι «η Ρόδος είναι ασφαλής» και πως ο ίδιος «θα πήγαινε αύριο στο νησί εάν είχε προγραμματίσει εκεί τις διακοπές του» (σημ.: θα μεταβεί στην Εύβοια).
Χθες, όμως, στο νησί βρέθηκε ο επικεφαλής του ομίλου TUI Σεμπαστιάν Εμπέλ, με στόχο να εκπέμψει μήνυμα στήριξης τόσο προς τους ξένους τουρίστες όσο και προς τον ελληνικό τουρισμό. Υπολογίζεται ότι ο γερμανικός tour operator, που έχει ακυρώσει τις πτήσεις στο νησί μέχρι τις 28 Ιουλίου, έχει φέρει φέτος στη Ρόδο περίπου 40.000 τουρίστες. Το ερώτημα όμως είναι κατά πόσον θα πληγεί βραχυπρόθεσμα το τουριστικό προϊόν στο νησί που αντιπροσωπεύει το 11% των αφίξεων όλης της Ελλάδας, βάσει στοιχείων του 2022.
«Μια φυσική καταστροφή δεν μπορεί να μην επηρεάσει την κοινή γνώμη. Εχει όμως παρατηρηθεί ότι όταν το φαινόμενο ολοκληρωθεί χωρίς την ύπαρξη θυμάτων, η φήμη ενός προορισμού αποκαθίσταται γρήγορα», σημειώνει ο Αλέξανδρος Θάνος, εντεταλμένος σύμβουλος του ΣΕΤΕ. Ο ίδιος θυμίζει ότι στην Τουρκία ο τουρισμός κατάφερε να ανακάμψει μέσα σε έναν-δύο μήνες μετά τον σεισμό του περασμένου Φεβρουαρίου, που προκάλεσε πάνω από 50.000 θανάτους.
«Δίχως αμφισβήτηση, στις πληγείσες περιοχές ο ρυθμός ανάκαμψης θα είναι πιο αργός. Ωστόσο, υπό την προϋπόθεση ότι τα πύρινα μέτωπα θα απενεργοποιηθούν σύντομα, εκτιμούμε ότι σε διάστημα δύο-δυόμισι εβδομάδων η Ρόδος θα πάψει να βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της ελληνικής και ξένης επικαιρότητας. Η κανονικότητα, δηλαδή, εκτιμάται ότι θα επανέλθει στο νησί μέχρι τα μέσα Αυγούστου», σημειώνει ο Αθηναγόρας Κωνσταντινίδης, μέλος του διοικητικού συμβουλίου του ΣΕΤΕ, του ΕΟΤ και επικεφαλής του ομίλου Atrium Hotels που διαθέτει τρεις μονάδες στη Ρόδο.
Τόσο ο κ. Θάνος όσο και ο κ. Κωνσταντινίδης, ο οποίος ανέλαβε τη φιλοξενία τουλάχιστον 2.000 τουριστών που βρίσκονταν σε ξενοδοχεία που υπέστησαν ζημιές, καταλήγουν σε μία κοινή διαπίστωση: ότι ο τρόπος διαχείρισης της κρίσης και περίθαλψης των ξένων επισκεπτών αναδεικνύει την ελληνική φιλοξενία, που αποτελεί πυλώνα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος. «Η αυθόρμητη ανταπόκριση απλών κατοίκων, εθελοντών και του ιδιωτικού τομέα, και η ευγνωμοσύνη των ξένων επισκεπτών, μας θυμίζουν ότι οι άνθρωποί μας είναι ο πιο ισχυρός και σημαντικός παράγοντας του τουριστικού brand “Ελλάδα”», σχολιάζει ο γενικός διευθυντής της Mindhaus Θεόφιλος Κυρατσούλης.
Εκτός από την κατάσβεση της πυρκαγιάς, προτεραιότητα αποτελεί η ολοκλήρωση του επαναπατρισμού των τουριστών, εγχείρημα που πραγματοποιείται υπό τον συντονισμό του υπουργείου Υποδομών και Μεταφορών και της Fraport Greece που διαχειρίζεται το αεροδρόμιο «Διαγόρας». Υπολογίζεται ότι από τη Δευτέρα 24 Ιουλίου μέχρι και χθες Τρίτη πραγματοποιήθηκαν περισσότερες από 40 πτήσεις για την επιστροφή των τουριστών στις χώρες προέλευσης.
Η Ελλάδα είναι και θα παραμείνει ασφαλής προορισμός
Οι δασικές πυρκαγιές τροφοδοτούν ένα δυστοπικό σενάριο βάσει του οποίου το τουριστικό προϊόν στη Νότια Ευρώπη θα μπορούσε, σταδιακά, να απαξιωθεί λόγω των ακραίων θερμοκρασιών και καιρικών φαινομένων. Είναι όμως έτσι;
«Το ζήτημα είναι πολύπλευρο και οι αβεβαιότητες που αντιμετωπίζει το τουριστικό προϊόν είναι πολυάριθμες. Για παράδειγμα, η κλιματική αλλαγή ίσως να μην προκαλούσε μόνο ραγδαία άνοδο θερμοκρασίας, αλλά και έντονες βροχοπτώσεις που θα μπορούσαν να μειώσουν την ελκυστικότητα παραδοσιακών θερινών τουριστικών προορισμών. Αντιστοίχως, ενδεχόμενη άνοδος της θερμοκρασίας σε βορειοευρωπαϊκές χώρες θα μπορούσε να ενισχύσει την ελκυστικότητά τους ως τουριστικών προορισμών. Επίσης, στις σκανδιναβικές χώρες οι πολίτες τείνουν ήδη να αποφεύγουν τα ταξίδια με αεροπλάνο, επιλέγοντας το τρένο. Η τάση αυτή, εάν διευρυνθεί, θα μπορούσε να επηρεάσει και την Ελλάδα», εξηγεί ο Επαμεινώνδας Χριστοφιλόπουλος, επικεφαλής της Εδρας UNESCO για την Ερευνα του Μέλλοντος στο Ιδρυμα Τεχνολογίας και Ερευνας.
«Στο ΣΕΤΕ θα λάβουμε τους επόμενους μήνες πρωτοβουλίες για την ενδυνάμωση της βιώσιμης ανάπτυξης με στόχο να προλαμβάνουμε την εκδήλωση ακραίων φαινομένων. Θα πρέπει να αξιοποιήσουμε τα εργαλεία που μας δίνει το Ταμείο Ανάκαμψης, ώστε να ενισχυθούν οι επενδύσεις για τη βιωσιμότητα των πόλεων. Η βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη δεν είναι ζήτημα της φέρουσας ικανότητας ενός προορισμού, αλλά υπόθεση της ορθολογικής διαχείρισης των πόρων του», αναφέρει ο Αλέξανδρος Θάνος, εντεταλμένος σύμβουλος του ΣΕΤΕ.
«Η Ελλάδα είναι και θα παραμείνει ένας κορυφαίος, δημοφιλής προορισμός για ασφαλείς και ξέγνοιαστες διακοπές. Αλλωστε ο ελληνικός τουρισμός είναι πρωταθλητής ανάκαμψης στην Ευρώπη για το 2022 σε επίπεδο αφίξεων και διανυκτερεύσεων, σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ταξιδίων, παρά την πανδημία, τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις πληθωριστικές πιέσεις. Σε κάθε περίπτωση, η κλιματική κρίση ήδη επηρεάζει το σύνολο του βόρειου ημισφαιρίου και της Μεσογείου. Ειδικά για την Ελλάδα, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις και μέχρι το 2050, αναμένεται οι ημέρες με καύσωνα να αυξηθούν κατά 15-20 ετησίως και οι ημέρες υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς να αυξηθούν από 15% έως και 70%. Για αυτό και χρειάζεται άμεσα ένα εθνικό σχέδιο και μια εθνική ομάδα κρούσης (task force) για την ανταπόκριση και τη θετική προσαρμογή του ελληνικού τουρισμού στην κλιματική κρίση υπό τον συντονισμό της κεντρικής διοίκησης και τη συμμετοχή ΟΤΑ, ιδιωτικού τομέα, επιστημόνων και της κοινωνίας των πολιτών», τονίζει ο γενικός διευθυντής της Mindhaus Θεόφιλος Κυρατσούλης.
Η κλιματική αλλαγή απειλεί την τουριστική βιομηχανία του ευρωπαϊκού Νότου
Τεκτονικές μεταβολές και οικονομικό πλήγμα για τον ευρωπαϊκό Νότο επιφέρει η κλιματική αλλαγή στην ευρωπαϊκή βιομηχανία τουρισμού και ταξιδιών, έναν κλάδο που το περασμένο έτος συνεισέφερε στην οικονομία της Γηραιάς Ηπείρου 1,9 τρισ. ευρώ. Το άλλοτε ιδανικό κλίμα της Ελλάδας και της Ιταλίας, που προσείλκυε εδώ και δεκαετίες εκατομμύρια τουρίστες κάθε χρόνο, προβλέπεται πως θα αποτελέσει οριστικά παρελθόν, με τις μεσογειακές θερμοκρασίες να μεταφέρονται σαφώς βορειότερα, σε χώρες όπως η Βρετανία, και τον ευρωπαϊκό Νότο να αποκτά καιρικές συνθήκες Αφρικής. Ο καύσωνας που εξώθησε τις ελληνικές αρχές να κλείνουν την Ακρόπολη τις μεσημεριανές ώρες ανάγκασε και τους τουρίστες στη Σαρδηνία και τη Σικελία να κλειστούν στα κλιματιζόμενα ξενοδοχεία τους. Αν συνεχιστούν τα ακραία καιρικά φαινόμενα, θα δεχθούν καίριο πλήγμα οι οικονομίες των χωρών που εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από τον τουρισμό, καθώς ο κλάδος αντιπροσωπεύει το 14,9% του ΑΕΠ στην Ελλάδα με στοιχεία του 2021, και το 9,1% και το 8,5% του ΑΕΠ της Ιταλίας και της Ισπανίας αντιστοίχως.
Σύμφωνα με σχετική μελέτη του 2019, μέχρι το 2050 το κλίμα της Μαδρίτης θα μοιάζει με εκείνο του αφρικανικού Μαρακές, το Λονδίνο θα έχει θερμοκρασίες παρόμοιες με αυτές που είχε μέχρι πρόσφατα η Βαρκελώνη, και η Στοκχόλμη θα έχει αποκτήσει ηπιότερο κλίμα καθώς θα θυμίζει τη Βουδαπέστη.
Αυτές οι αλλαγές θα πλήξουν καίρια την τουριστική βιομηχανία των χωρών του Νότου, συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας, καθώς θα αλλάξουν τις επιλογές των τουριστών και θα εξαφανίσουν μια πηγή σημαντικού εισοδήματος. Εως τώρα η τουριστική βιομηχανία δεν έχει συνειδητοποιήσει ακόμη τις επερχόμενες μεταβολές και δεν έχει προετοιμαστεί για τη νέα κατάσταση. Μιλώντας στο Bloomberg, η Καταρίνα Μαρτίνεζ Πάρντο, συνεργάτρια του ομίλου Boston Consulting Group που ειδικεύεται σε θέματα κλιματικής αλλαγής και βιωσιμότητας, αναφέρει ότι «υπάρχει ακόμη ένα μεγάλο τμήμα της τουριστικής βιομηχανίας που μόλις τώρα αρχίζει να ξυπνάει». Η ίδια υπογραμμίζει πως σε καμία περίπτωση δεν είναι έτοιμος ο κλάδος για μια τέτοια αλλαγή. Οι εκκενώσεις ξενοδοχείων και η απομάκρυνση περίπου 19.000 τουριστών μόνο από τις πυρόπληκτες περιοχές της Ρόδου θα λειτουργήσουν αποθαρρυντικά για τους επίδοξους τουρίστες στο μέλλον. Σύμφωνα, πάντως, με τον Τζομ Τζένκινς, διευθύνοντα σύμβουλο της Ευρωπαϊκής Τουριστικής Ενωσης, η τουριστική βιομηχανία του ευρωπαϊκού Νότου δεν πρόκειται να χαράξει νέα πορεία και να λάβει επιχειρηματικές αποφάσεις για τα όσα εφιαλτικά έγιναν τις τελευταίες ημέρες σε φημισμένα ελληνικά νησιά. Ο ίδιος τονίζει πως ο κλάδος δεν θα σπεύσει να αλλάξει προτού καταγράψει μεταβολές στη συμπεριφορά των τουριστών και τονίζει πως «θα ήταν πολύ περίεργο να κάνουν κάτι τέτοιο».
Τόσο ο γερμανικός τουριστικός κολοσσός της TUI όσο και η αεροπορική εταιρεία χαμηλού κόστους Easyjet δηλώνουν πως δεν βλέπουν ουσιαστική αντίδραση στον καύσωνα από πλευράς όσων σχεδιάζουν να επισκεφθούν τις χώρες του ευρωπαϊκού Νότου. Οι υψηλές θερμοκρασίες έχουν, όμως, ήδη επηρεάσει τους τουρίστες σε άλλες περιοχές του πλανήτη. Την περασμένη εβδομάδα στις ΗΠΑ επιβάτες της αεροπορικής εταιρείας Delta περίμεναν επί ώρες μέσα στην εξουθενωτική ζέστη για να πάρουν την πτήση τους από το Λας Βέγκας προς την Ατλάντα. Στην Ευρώπη ο τουριστικός κλάδος αναμένεται να σημειώσει ανάπτυξη κατά μέσον όρο 3,3% ετησίως μέχρι το 2032. Πολλά θα εξαρτηθούν, όμως, από τη συχνότητα των ακραίων καιρικών φαινομένων στις νότιες χώρες. Οπως επισημαίνει η Moody’s Investors Service, σε περίπτωση ιδιαίτερα συχνής επανάληψης των εφιαλτικών εικόνων του φετινού καλοκαιριού, «η Νότια Ευρώπη μπορεί να μην είναι μακροπρόθεσμα τόσο ελκυστικός τουριστικός προορισμός ή τουλάχιστον μπορεί να μειωθούν το ενδιαφέρον και η ζήτηση για τους καλοκαιρινούς μήνες».
Ορισμένοι ερευνητές έχουν επιχειρήσει να υπολογίσουν την κλίμακα του πλήγματος στον τουρισμό σε περίπτωση ορισμένων ακραίων σεναρίων. Σχετική έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής που δόθηκε φέτος στη δημοσιότητα καταλήγει στην εκτίμηση πως αν αυξηθεί η θερμοκρασία του πλανήτη κατά 4 βαθμούς Κελσίου και η άνοδος συνοδευθεί με κάποιες οικολογικές καταστροφές, τότε θα σημειωθεί απότομη πτώση τουλάχιστον 9% του τουρισμού στα Ιόνια νησιά. Το ίδιο σενάριο καταλήγει πως θα σημειωθεί πτώση 16% του τουρισμού στη δυτική Ουαλλία.
Διαβάστε επίσης:
Οι καύσωνες στη Μεσόγειο στέλνουν τους τουρίστες βορειότερα
Πολύ ζεστή για τους ξένους η Ελλάδα – Η κλιματική αλλαγή αλλάζει τον τουριστικό χάρτη
Ρόδος: Απομακρύνθηκαν 19.000 άτομα – Η μεγαλύτερη εκκένωση που έχει γίνει στην Ελλάδα
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
