Πρόβλημα για το ελληνικό σύστημα τα ναρκωτικά – Πώς το έλυσε η Ολλανδία

Έντονα προβληματικό είναι το ισχύον πλαίσιο για τα ναρκωτικά στην Ελλάδα, με την ποινικοποίηση των «ελαφρών» ναρκωτικών ουσιών να επιβαρύνει σημαντικά το δικαστικό και σωφρονιστικό σύστημα της χώρας.

Αυτό διαπιστώνει σχετικό policy brief από το Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦΙΜ) σε συνεργασία με το ευρωπαϊκό δίκτυο EPICENTER, το οποίο επισημαίνει ότι τουλάχιστον 1 στους 5 κρατούμενους στην Ελλάδα βρίσκεται υπό κράτηση για ναρκωτικά, ενώ μόλις το 5,5% του συνόλου των υποθέσεων φέρεται να σχετίζεται με σημαντικές ποσότητες κατάσχεσης. Επίσης, περίπου το 60% των υποθέσεων κατασχέσεων ναρκωτικών το 2022 αφορούσε κάνναβη.  

Αντίστοιχα στην Ε.Ε. ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του 2019 δαπανήθηκαν περίπου 30 δισ. ευρώ για την αγορά ψυχοδραστικών ουσιών από χρήστες, με το 39% να αφορά την κάνναβη, με διαφορά το δημοφιλέστερο «ελαφρύ» ναρκωτικό στην ΕΕ.

Σύμφωνα με τη μελέτη, στην Ελλάδα δεν υπάρχει σαφής διαχωρισμός ανάμεσα σε  «ελαφρά» και σε «σκληρά» ναρκωτικά, αφήνοντας στη διακριτική ευχέρεια των δικαστών τη μεταχείριση των χρηστών σε σχέση με τους εμπόρους ναρκωτικών.  

Εμπειρικά παραδείγματα καταδεικνύουν ότι η αποποινικοποίηση μπορεί να παραγάγει θετικά αποτελέσματα τόσο σε κοινωνικό, όσο και σε οικονομικό επίπεδο: Στην Πορτογαλία, το υγειονομικό και οικονομικό κόστος των ναρκωτικών μειώθηκε κατά 18% μέσα σε 11 χρόνια μετά τις σχετικές απελευθερώσεις, ενώ στην Ολλανδία, η αποποινικοποίηση των ελαφρών ναρκωτικών έχει περιορίσει την εγκληματικότητα και τη μετάδοση του ΗΙV μεταξύ των χρηστών ηρωίνης, βάσει πάντοτε της ίδιας μελέτης.

Βέβαια, οι πολιτικές απελευθέρωσης συνδέονται και με ορισμένα αρνητικά αποτελέσματα, όπως την αύξηση του ποσοστού των ενηλίκων που χρησιμοποιούν ναρκωτικές ουσίες. Ωστόσο, αυτού του είδους η αύξηση οφείλεται ως ένα βαθμό και στη νόμιμη συνταγογράφηση ήπιων ναρκωτικών ουσιών και συνδέεται με ένα καλύτερο πλαίσιο παρακολούθησης, διαπιστώνεται.

Σημειώνεται ότι τη μελέτη υπογράφουν ο διδάκτωρ Κοινωνικών Επιστημών στο Labour Market University του Leicester και Λέκτορας στο Μητροπολιτικό Κολλέγιο Χρήστος Μαντάς και ο Συντονιστής Ερευνητικών Προγραμμάτων στο Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών Κωνσταντίνος Σαραβάκος.

Το παράδειγμα της Ολλανδίας

Όπως αναφέρεται μεταξύ άλλων ενδεικτικών περιπτώσεων στη μελέτη, το παράδειγμα της της Ολλανδίας είναι ίσως το πιο χαρακτηριστικό ως προς την εφαρμογή φιλελεύθερων πολιτικών ήδη από τη δεκαετία του 1970. Η αποποινικοποίηση των ελαφρών ναρκωτικών περιόρισε την εγκληματικότητα που σχετίζεται τόσο με
τα ελαφρά (-37.5%) όσο και τα σκληρά ναρκωτικά την περίοδο 2010-2022 (-5%), αλλά και τη μετάδοση του ΗΙV μεταξύ των χρηστών ηρωίνης στις ήδη λίγες καταγεγραμμένες περιπτώσεις (από 15 περιπτώσεις το 2006 σε μόλις 2 το 2017). Αυτή η μείωση έχει ιδιαίτερη σημασία για την Ελλάδα, καθώς ο πληθυσμός των ατόμων με ιστορικό ενέσιμης χρήσης ναρκωτικών υπερεκπροσωπείται στα σωφρονιστικά καταστήματα, ενώ ο επιπολασμός των επικίνδυνων πρακτικών, όπως η κοινή χρήση συρίγγων μεταξύ των κρατουμένων είναι πολύ υψηλός.

Στον αντίποδα, στην Ολλανδία τα ποσοστά των χρηστών έχουν αυξηθεί ιδιαίτερα στις μικρές ηλικίες με το 17,5% των ανθρώπων ηλικίας 15 ως 34 ετών να κάνουν συχνή χρήση ινδικής κάνναβης, ενώ η χρήση ελαφρών ναρκωτικών συχνά θεωρείται πύλη που οδηγεί στη χρήση σκληρότερων ναρκωτικών. Τέλος, οι εγκληματικές δραστηριότητες που σχετίζονται με τα ναρκωτικά σε πολλές περιπτώσεις έχουν αυξηθεί, γεγονός που συμβάλλει στον καταγραφόμενο διχασμό της ολλανδικής κοινής γνώμης σε ό,τι αφορά την ισχύουσα πολιτική για τα ναρκωτικά.

Προτάσεις πολιτικής

Για την αντιμετώπιση του προβλήματος στην Ελλάδα, στη μελέτη διατυπώνονται συγκεκριμένες μεταρρυθμιστικές προτάσεις πολιτικής που περιλαμβάνουν:

• Την αναθεώρηση του ισχύοντος νομικού πλαισίου, ώστε να διατυπωθεί σαφής ορισμός της κατηγορίας των ελαφρών ναρκωτικών.  
• Τον πλήρη διαχωρισμό ανάμεσα στον απλό χρήση, τον εξαρτημένο και τον διακινητή για τα ελαφρά ναρκωτικά. Στο πρώτο ενδεχόμενο, να εξεταστούν λύσεις από την ήπια ποινική προσέγγιση μέχρι την πλήρη αποποινικοποίηση της χρήσης. Στην περίπτωση των εξαρτημένων, να υπάρξει πρόνοια για την αποτελεσματικότερη κοινωνική και ψυχολογική υποστήριξή τους.  
• Την πρόβλεψη νόμιμης πώλησης ελαφρών ναρκωτικών ουσιών, ώστε μέσω του ελέγχου των δικτύων προμήθειας να μεταβούμε σε ένα περιβάλλον νομιμότητας, να παταχθεί η εγκληματικότητα και να φορολογηθεί η χρήση, με στόχο τη χρηματοδότηση του συστήματος υγείας και κοινωνικών δράσεων κατά της χρήσης ναρκωτικών ουσιών. 
• Την εστίαση του νομοθετικού πλαισίου που αφορά τη νικοτίνη στην πρόληψη και την άρση των περιορισμών που αφορούν εναλλακτικούς τρόπους καπνίσματος (ηλεκτρικό κάπνισμα, snus κλπ.), οι οποίοι θα μετριάσουν τις αρνητικές επιπτώσεις που έχει η νικοτίνη στη δημόσια υγεία αντί αναποτελεσματικών περιορισμών και απαγορεύσεων.  

moneyreview.gr

Διαβάστε επίσης:

Αυξάνεται η χρήση ναρκωτικών σε νέες γενιές

Η Βέρνη εξετάζει τη νομιμοποίηση της κοκαΐνης για ψυχαγωγική χρήση

Το νέο πρόσωπο του Άμστερνταμ: Πρόστιμο για κάνναβη στα κόκκινα φανάρια

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News