Απόψεις Δευτέρα 5/12/2022, 00:01
ΑΠΟΨΕΙΣ

Θα επιστρέψει η Ελλάδα στην επενδυτική βαθμίδα στη διάρκεια του 2023;

Θα επιστρέψει η Ελλάδα στην επενδυτική βαθμίδα στη διάρκεια του 2023;

Ενα από τα «στοιχήματα» της κυβέρνησης Μητσοτάκη αποτελεί η επιστροφή της Ελλάδας στην επενδυτική βαθμίδα πριν από τις εκλογές του 2023. Αυτή τη στιγμή και σύμφωνα με τη Standard & Poor’s, η Ελλάδα αξιολογείται με BB+. Βρίσκεται, δηλαδή, ένα «σκαλοπάτι» κάτω από την επενδυτική βαθμίδα. Από την άλλη πλευρά, η Fitch Ratings και η περισσότερο «αυστηρή» Moody’s αξιολογούν την Ελλάδα δύο και τρία «σκαλοπάτια», αντιστοίχως, κάτω από τη Standard & Poor’s.

Γιατί, λοιπόν, μας ενδιαφέρει η επιστροφή, το ταχύτερο δυνατόν, στην επενδυτική βαθμίδα; Μια τέτοια εξέλιξη θα λειτουργήσει ως «δίχτυ ασφαλείας», υπό την έννοια ότι θα περιοριστούν οι απότομες αυξήσεις αλλά και οι έντονες διακυμάνσεις στο ελληνικό κόστος δανεισμού. Να σημειώσω εδώ, ότι εντός του 2022 το 10ετές κόστος δανεισμού της χώρας μας έχει αυξηθεί κατά περίπου 2,5 ποσοστιαίες μονάδες (φθάνοντας τη στιγμή αυτή στην περιοχή του 4%). Η δε μεταβλητότητα του κόστους δανεισμού το 2022 παραμένει πολύ πιο υψηλή σε σχέση με την αντίστοιχη το 2021.

Πόσο λοιπόν πιθανή κρίνεται η επιστροφή της χώρας μας στην επενδυτική βαθμίδα; Οι τρεις οίκοι αξιολόγησης (Standard & Poor’s, Moody’s και Fitch Ratings), με μερίδιο αγοράς πάνω από το 90%, αποφασίζουν την αναβάθμιση μιας χώρας λαμβάνοντας κατά κύριο λόγο υπόψη τις εξελίξεις (α) στο δημόσιο χρέος, (β) στους δείκτες κυβερνητικής αποτελεσματικότητας, (γ) στον δείκτη των μη εξυπηρετούμενων δανείων και (δ) στον δείκτη οικονομικής αβεβαιότητας.

Σύμφωνα με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) και παρά την επίδραση της πανδημίας αλλά και των αρνητικών οικονομικών εξελίξεων λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, το δημόσιο χρέος αναμένεται να μειωθεί από το 199,4% του ελληνικού ΑΕΠ το 2021 στο 177,6% του ΑΕΠ το 2022 και, ακόμη χαμηλότερα, στο 169,8% του ΑΕΠ το 2023. Ενώ λοιπόν το ελληνικό χρέος έχει πάρει την κατιούσα, παραμένει μέχρι και 20 ποσοστιαίες μονάδες του ΑΕΠ πάνω από το χρέος του 2010, όταν δηλαδή η Ελλάδα απώλεσε την επενδυτική βαθμίδα. Αυτό από μόνο του αποτρέπει σε μεγάλο βαθμό γενναίες πιστοληπτικές αναβαθμίσεις της Ελλάδας!

Οι τελευταίοι δείκτες κυβερνητικής αποτελεσματικότητας της Παγκόσμιας Τράπεζας «δείχνουν» μεικτή εικόνα. Μεταξύ 214 κρατών και όσον αφορά τον δείκτη «αντιμετώπισης της διαφθοράς», η Ελλάδα καταγράφει αξιοσημείωτη άνοδο, το 2021, στην 82η θέση σε σχέση με την 88η το 2020. Οσον αφορά, όμως, τον δείκτη «ποιότητας των θεσμών και κανονισμών», ο οποίος καταγράφει την ικανότητα του κράτους να δημιουργεί και να εφαρμόζει πολιτικές οι οποίες παροτρύνουν την ανάπτυξη του ιδιωτικού τομέα, η Ελλάδα έπεσε το 2021 στην 70ή θέση σε σχέση με την 60ή το 2020.

Καλύτερα νέα για μια πιθανή πιστοληπτική αναβάθμιση της Ελλάδας σηματοδοτεί η αποκλιμάκωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία της Τράπεζας της Ελλάδος, αυτά έχουν μειωθεί από τo 20,4% του συνόλου των δανείων στα μέσα του 2021 στο 10% τον Ιούνιο του 2022. Τα μη εξυπηρετούμενα καταναλωτικά δάνεια έχουν μειωθεί από το 32,8% του συνόλου των καταναλωτικών δανείων στα μέσα του 2021 στο 18,4% τον Ιούνιο του 2022. Μέχρι στιγμής, λοιπόν, η δραματική αύξηση στο κόστος ζωής από τον πόλεμο στην Ουκρανία δεν έχει ανακόψει την αποκλιμάκωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων. Σε κάθε περίπτωση, εκτιμώ ότι οι εξελίξεις στον δείκτη οικονομικής αβεβαιότητας θα καθορίσουν σε μεγάλο βαθμό τις περαιτέρω αποφάσεις των οίκων αξιολόγησης σχετικά με την Ελλάδα. Και τούτο επειδή κανένας σοβαρός διεθνής επενδυτής δεν είναι διατεθειμένος να επενδύσει τα κεφάλαιά του σε χώρες όπου το οικονομικό περιβάλλον μεταβάλλεται συνέχεια. Από ιστορική άποψη (από το 1997 μέχρι σήμερα δηλαδή), ο δείκτης οικονομικής αβεβαιότητας στην Ελλάδα έχει παρουσιάσει μέση αύξηση, σε δωδεκάμηνη βάση, της τάξης του 5%, ήτοι 6 ποσοστιαίες μονάδες λιγότερες από τη μέση αύξηση του παγκόσμιου δείκτη οικονομικής αβεβαιότητας. Ακόμη καλύτερα για την Ελλάδα, ο ελληνικός δείκτης οικονομικής αβεβαιότητας κατέγραψε μέση μείωση (σε δωδεκάμηνη βάση) της τάξης του 7,9% από τον Ιούλιο του 2019 (όταν δηλαδή ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέλαβε την πρωθυπουργία) μέχρι και σήμερα. Κατά την ίδια περίοδο ο παγκόσμιος δείκτης οικονομικής αβεβαιότητας κατέγραψε μέση αύξηση (σε δωδεκάμηνη βάση) της τάξης του 9,6%. Στον βαθμό που οι συγκεκριμένες τάσεις δεν αλλάξουν σημαντικά τους επόμενους μήνες, η Ελλάδα έχει ισχυρές πιθανότητες επιστροφής στην επενδυτική βαθμίδα.

* Ο κ. Κώστας Μήλας είναι καθηγητής Χρηματοοικονομικών, University of Liverpool.

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News