Αδράνειες περίεργες και ίσως μοιραίες

Τον κώδωνα του κινδύνου έκρουσε την περασμένη Τετάρτη ο πρόεδρος Μακρόν διαμηνύοντας στους Γάλλους «το τέλος της αφθονίας και της ανεμελιάς» και κάλεσε τους πολίτες να προετοιμαστούν για θυσίες τον δύσκολο χειμώνα που έρχεται. Δραστικό πρόγραμμα εξοικονόμησης ενέργειας ενέκρινε το υπουργικό συμβούλιο της Γερμανίας, με σοβαρές υποχρεωτικές περικοπές και στην ιδιωτική κατανάλωση. Ενώ η Ελλάδα εξακολουθεί –μέχρι πότε όμως;– να επιδοτεί τη δαπάνη για ηλεκτρική ενέργεια, με ένα κατά το δυνατόν προσεγμένο μείγμα συνεισφοράς κρατικού προϋπολογισμού και επιστροφών από τις «υπερεισπράξεις» των προμηθευτών ενέργειας. Ανάλογα συμπεριφέρονται και οι λοιπές ευρωπαϊκές χώρες, που αφιερώνουν σημαντικό ποσοστό του προϋπολογισμού τους σε μέτρα ενεργειακής στήριξης καταναλωτών και επιχειρήσεων.

Ο καθένας λειτουργεί για λογαριασμό του λοιπόν, αφού δεν υπάρχει η κοινή ευρωπαϊκή απάντηση που από την αρχή του πολέμου διεκδικούσαν οι ηγέτες του ευρωπαϊκού Νότου, με πρώτο τον Μάριο Ντράγκι, ο οποίος απεγνωσμένα ζητούσε να υπάρξει έκτακτη σύνοδος κορυφής τον Ιούλιο, φοβούμενος ότι «τον Οκτώβριο ίσως θα είναι αργά». Τι και αν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης-25ης Μαρτίου 2022 είχε καλέσει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή «…να υποβάλει προτάσεις για να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά το πρόβλημα των υπερβολικά υψηλών τιμών της ηλεκτρικής ενέργειας…»; Τι και αν η ίδια εντολή επαναλήφθηκε στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια του Μαΐου και του Ιουνίου; Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παίρνει όλον τον χρόνο που θεωρεί ότι της χρειάζεται, ή μάλλον τον χρόνο που κάποιοι της επιβάλλουν, και η πρότασή της ακόμη αναμένεται. Την ίδια περίεργη αδράνεια εμφανίζει και η πορεία του σχεδίου REPOWEREU που είχε παρουσιαστεί από την Επιτροπή μετά βαΐων και κλάδων στις 18 Μαΐου. Σήμερα, τρεις και πλέον μήνες μετά, καμία πρόοδος δεν έχει γίνει αντιληπτή σχετικά με αυτή την πρόταση.

Δεν παρέλειψε βέβαια η Επιτροπή να μεριμνήσει για τη Γερμανία, υποβάλλοντας την πρόταση για οριζόντια περικοπή 15% της κατανάλωσης φυσικού αερίου, η οποία όμως, λόγω της ελλιπούς προετοιμασίας της, κατέληξε να υιοθετηθεί γεμάτη από εξαιρέσεις που την καθιστούν πρακτικά ανεφάρμοστη.

Εν τω μεταξύ όμως η κρίση όχι μόνο καλά κρατεί αλλά και επιδεινώνεται.

Την άνοιξη εκτιμούσαμε ότι έχουμε παγκόσμια ενεργειακή κρίση με πρόβλεψη για τιμή φυσικού αερίου στα 100 ευρώ η μεγαβατώρα, ενώ πλέον η τιμή της κινείται σε επίπεδα υψηλότερα των 270 ευρώ. Οι προοπτικές για τον χειμώνα που έρχεται αλλά και για τους δύο επόμενους είναι ακόμη πιο δυσοίωνες.

Οι κοινωνικοί και πολιτικοί κλυδωνισμοί που προκαλούνται από την ενεργειακή και οικονομική κρίση δεν περιμένουν βέβαια τις προτάσεις της Επιτροπής για να εκδηλωθούν. Ούτε τις αποφάσεις των Γερμανών και των «φειδωλών» ακολούθων τους. Ο μέχρι πριν από το καλοκαίρι πολλά υποσχόμενος γαλλο-ιταλικός άξονας, με τον Ντράγκι εκτός κυβέρνησης και τον Μακρόν σε αριστερο-δεξιά ομηρία, δεν μπορεί να επιβιώσει, ενώ ο πάλαι ποτέ κραταιός γαλλο-γερμανικός άξονας αποτελεί εμφανώς παρελθόν. Ο λαϊκισμός, μετά την παρ’ ολίγον νίκη του στη Γαλλία, ήδη διαμορφώνει το πολιτικό σκηνικό στην Ιταλία. Ολα δείχνουν ότι είναι θέμα χρόνου να δούμε την παρουσία του ενισχυόμενη και σε άλλες χώρες. Μια σειρά από εξελίξεις ευνοεί την εξάπλωσή του: Ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται, άγνωστο για πόσο, οι κυρώσεις δεν πτοούν τη Ρωσία και η ενεργειακή κρίση πλήττει όλο και περισσότερο τους καταναλωτές και τις επιχειρήσεις. Από δίπλα ο πρωτοφανής, ύστερα από πολλά χρόνια, πληθωρισμός που καλπάζει ανεξέλεγκτα, αλλά και η επισιτιστική απειλή, ενώ παράλληλα όλη η Ευρώπη κρατάει κατά περιόδους την ανάσα της περιμένοντας αν ο Πούτιν θα κρατήσει ανοικτό τον Nord Stream 1.

«Διστάζουν» όμως οι Γερμανοί και οι λοιποί ακόλουθοί τους να συναινέσουν στη διαμόρφωση μιας κοινής ευρωπαϊκής απάντησης. Αδρανεί περιέργως και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, όπως και η ηγεσία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Αξιοσημείωτη είναι δε και η σιωπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Δείχνουν όλοι να αγνοούν ότι η «κόπωση» των Ευρωπαίων πολιτών μπορεί να τους οδηγήσει σε αντιδράσεις απρόβλεπτες και μη ελεγχόμενες. Και ότι οι αδράνειες σε κρίσιμες ώρες ενίοτε αποβαίνουν μοιραίες.

* Ο κ. Αλέκος Κρητικός είναι πρώην στέλεχος Ε.Ε., πρώην Γ.Γ. στα υπουργεία Ανάπτυξης και Εσωτερικών, ειδικός σύμβουλος του ΕΛΙΑΜΕΠ.

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News