Βιώσιμη ανάπτυξη: Η περιφέρεια του Ευρώ

Ένα ερώτημα που τίθεται συνεχώς και επανέρχεται σε όλες τις διευρύνσεις της Ε.Ε. και σε όλες τις κρίσεις είναι αν οι κεντρικές ευρωπαϊκές επιλογές είναι βιώσιμες «στις χώρες της περιφέρειας». Π.χ. «είναι η βιώσιμη ανάπτυξη μια επιλογή συμβατή με το πρόταγμα της ανταγωνιστικότητας, ιδιαίτερα στις χώρες της περιφέρειας;».

Μια χώρα της περιφέρειας, με την οικονομική και κοινωνική έννοια, μπορεί να αλλάξει τη θέση της, με άλματα ανάπτυξης και ανταγωνιστικό παραγωγικό μετασχηματισμό. Υπάρχουν και ευρωπαϊκά παραδείγματα.

Με την γεωγραφική έννοια δεν μπορεί – όταν μάλιστα όπως συμβαίνει με τη χώρα μας, είναι στα σύνορα της Ευρώπης. Τα οποία είναι στο ελληνικό αρχιπέλαγος, το Αιγαίο με τα νησιά του. Είμαστε στα σύνορα της Ευρώπης, και μπορεί βεβαίως να είμαστε – και είμαστε- γέφυρα συνεργασίας με την Ασία, την Μέση Ανατολή, την Αφρική.

Η ισχυρή οικονομία, η κοινωνική δικαιοσύνη και η απασχόληση στα όρια της Ευρώπης, και των περιφερειών της, συνδέεται και με την στρατηγική αυτονομία της. Και με την ανάγκη για συμπληρωματική σκληρή ισχύ μέσω μιας κοινής πολιτικής ασφάλειας και άμυνας. Που να συμπληρώνει την ήπια δύναμη της Ευρώπης μέσω της θέσπισης διεθνών προτύπων και της χρηστής διακυβέρνησης. Που στηρίζουν την βιώσιμη ανάπτυξη.

Υπό αυτήν την προϋπόθεση, η βιώσιμη ανάπτυξη είναι συμβατή με την ανταγωνιστικότητα, είναι η σύγχρονη ανταγωνιστικότητα στην οποία (πρέπει να) αποσκοπούμε.

H Ελλάδα και η ελληνική παραγωγή μπορούν να βγουν σημαντικά ενισχυμένες αξιοποιώντας την τεχνολογική επανάσταση που είναι σε εξέλιξη, την 4η βιομηχανική επανάσταση και την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία. Απαιτείται όμως ταχεία, έως και ραγδαία, και αποτελεσματική προσαρμογή / μετασχηματισμός της οικονομίας.

Οι επιχειρήσεις, οι ανταγωνιστικές παραγωγικές επιχειρήσεις, μικρές-μεσαίες-μεγάλες, είναι το όχημα μέσω του οποίου μπορούν να επιτευχθούν οι στόχοι της βιώσιμης ανάπτυξης που αξιοποιεί τις νέες ψηφιακές τεχνολογίες, την κυκλικότητα, τις νέες μορφές/πηγές ενέργειας. Με νέες παραγωγικές επενδύσεις σε πολλούς τομείς μεταποίησης και υπηρεσιών, και στην ψηφιοποίηση, επεξεργασία και ανάλυση δεδομένων υψηλής συχνότητας (big data), καινοτομία, νέες τεχνολογίες, για την αξιοποίησή τους σε μεγάλη κλίμακα. Θα χρειαστούν, χρειάζονται ήδη, νέες δεξιότητες, νέα επαγγέλματα, μια αγορά εργασίας που παρακολουθεί τις τεχνολογικές εξελίξεις.

Η καινοτομία και η έρευνα είναι βασικοί μοχλοί για την επιτάχυνση της πράσινης και ψηφιακής μετάβασης, διασφαλίζοντας μια δίκαιη, βιώσιμη και ανταγωνιστική οικονομία και την ενίσχυση της τεχνολογικής αυτονομίας της Ευρώπης και της Ελλάδας. Κατά παράδοξο τρόπο, η Έρευνα και η Καινοτομία δεν προσδιορίστηκαν ως θέματα προτεραιότητας αυτής της Διάσκεψης.

Η γεωγραφική θέση της Ελλάδας στα σύνορα της Ευρώπης, καθιστά ιδιαίτερο το ενδιαφέρον μας για τη αναγκαία συζήτηση στην Ε.Ε. ώστε να διασφαλίσουμε την αποτροπή της «διαρροής άνθρακα». Την εφαρμογή μηχανισμού συνοριακής προσαρμογής άνθρακα, σε συνδυασμό με μέτρα για την ανταγωνιστικότητα των εξαγωγών των ευρωπαϊκών επιχειρήσεων. Ιδίως για όσο διάστημα δεν εφαρμόζονται ανάλογα συστήματα τιμολόγησης άνθρακα στις υπόλοιπες χώρες εκτός Ευρώπης υπάρχει ο κίνδυνος «διαρροής άνθρακα», δηλαδή μεταφορά υψηλής «ανθρακικής» έντασης δραστηριοτήτων σε χώρες εκτός ΕΕ που δεν έχουν τις ίδιες δεσμεύσεις.

Μια εξέλιξη που όχι μόνο θα στοίχιζε θέσεις εργασίας, επενδύσεις και εξαγωγές, αλλά επιπλέον θα έχει και αρνητικό περιβαλλοντικό αντίκτυπο. Κι αυτό είναι και θέμα οικονομικής δημοκρατίας και δημοκρατίας σήμερα στην Ε.Ε., για τους πολίτες και τις επιχειρήσεις. 

Υπάρχει οικονομική δημοκρατία χωρίς ανταγωνιστική οικονομία και πολιτική ισχύ;

Στην ευρωπαϊκή δημόσια συζήτηση τίθεται και το θέμα της οικονομικής δημοκρατίας. Π.χ. «Με ποιο τρόπο ενισχύεται σήμερα στην ΕΕ η οικονομική δημοκρατία για τους πολίτες, τις επιχειρήσεις;»  Πέρα από την συζήτηση  για τους θεσμούς, τα δικαιώματα,  υπάρχει κάτι θεμελιακό. Η βάση για όλα τα πολιτικά και κοινωνικά μας εγχειρήματα, είτε στο πεδίο των κοινωνικών και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είτε του περιβάλλοντος, είναι μια δυναμική και υγιής οικονομία που βασίζεται στην παραγωγή, στην διεθνώς ανταγωνιστική παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών.  Τίποτα δεν μπορεί να επιτευχθεί αν οι επιχειρήσεις μας στην Ευρώπη και στην Ελλάδα δεν είναι σε θέση να δημιουργούν πλούτο και θέσεις εργασίας, παραγωγικές και βιώσιμες.

Αυτό είναι το θεμέλιο προκειμένου το Ευρωπαϊκό Μοντέλο, στις ποικίλες παραλλαγές του, να είναι ελκυστικό διεθνώς, αλλά και η προϋπόθεση για τον πολύτιμο Ευρωπαϊκό Τρόπο Ζωής. Αν δεν το πετύχουμε αυτό, άλλοι παίκτες θα κυριαρχήσουν στην παγκόσμια οικονομία του 21ου αιώνα. Και ορισμένοι από αυτούς πρεσβεύουν σχεδόν το αντίθετο από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Μοντέλο και τον Ευρωπαϊκό Τρόπο Ζωής.

Η ΕΕ υπερβαίνει τα στενά όρια της οικονομίας: βασίζεται ταυτόχρονα επί ενός κοινού κώδικα αξιών που κατοχυρώνεται στις Συνθήκες και τον εγγυητή ενός μοντέλου ανοιχτής κοινωνίας, εντός της οποίας μπορούν να ευδοκιμήσουν η ελευθερία, η δημιουργικότητα και η επιχειρηματικότητα.   Για να τα υποστηρίξει παντού, και στα σύνορά της, η Ευρώπη πρέπει να συνειδητοποιήσει περισσότερο την πολιτική, οικονομική αλλά και τη στρατιωτική ισχύ των εθνών που τη συνθέτουν και να μετακινηθεί από τον ρόλο του «παγκόσμιου πληρωτή» (global payer) σε αυτό του «παγκόσμιου παίκτη» (global player), για λογαριασμό του συνόλου της ευρωπαϊκής επικρατείας.

Την επόμενη εβδομάδα ακολουθεί το 3ο και τελευταίο μέρος του άρθρου. Διαβάστε εδώ το 1ο μέρος.

* Ο κ. Χρήστος Ιωάννου είναι Διευθυντής Τομέα Απασχόλησης και Αγοράς Εργασίας στον ΣΕΒ.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News