Οι ψηφιακοί «Δρόμοι του Μεταξιού»
Τα τελευταία χρόνια επιβραδύνθηκε η δυναμική των «Δρόμων του Μεταξιού» γνωστή ως BRI (Belt and Road Initiative), ενόψει της διαμάχης των ΗΠΑ και των συμμάχων τους, και της πανδημίας, αλλά και ως αποτέλεσμα μιας τάσης αποσύνδεσης από την Κίνα. Η BRI είναι ένα έργο όπου έχουν δαπανηθεί 12 φορές περισσότερα χρήματα από το Σχέδιο Μάρσαλ, τώρα όμως βυθίζει στα χρέη την Κίνα και τις χώρες που έχουν δανειστεί για τα έργα υποδομών του BRI. Τα έργα αφορούν το 65% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 1/3 του παγκόσμιου ΑΕΠ, όπου διακινείται το 25% των παγκόσμιων αγαθών και υπηρεσιών. Ενας από τους «Δρόμους του Μεταξιού» είναι ο ψηφιακός, αποτελούμενος κυρίως από υποβρύχια καλώδια.
Το δίκτυο της Μασσαλίας στη Γαλλία είναι υπεύθυνο για τη διαμετακόμιση περίπου του 95% της διεθνούς διαδικτυακής κίνησης, καθώς διασταυρώνονται 16 σημαντικά υποβρύχια καλώδια. Αυτά τα καλώδια συνδέουν τη Μασσαλία με το Χονγκ Κονγκ, τη Σιγκαπούρη, την Ινδία, το Ομάν, την Αίγυπτος, την Ελλάδα, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Πορτογαλία, τη Νιγηρία και τη Νότια Αφρική κ.λπ.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, το δίκτυο ξεπερνάει τις 1.400 τοποθεσίες, όπως αυτή στη Μασσαλία, η οποία συνδέεται με ένα συγκρότημα περίπου 500 λειτουργικών και προτεινόμενων υποβρυχίων καλωδίων. Αυτός ο εκτεταμένος ιστός καλύπτει πάνω από 1,4 εκατ. χιλιόμετρα. Η παραγωγή, η ανάπτυξη και η συντήρηση αυτών των καλωδίων συγκεντρώνονται στα χέρια λίγων επιλεγμένων εταιρειών που εδρεύουν σε χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Γαλλία, η Ιαπωνία και όλο και περισσότερο η Κίνα.
Αυτά τα υποθαλάσσια καλώδια μεταφέρουν περισσότερα από 1 τρισ. δολάρια σε οικονομικές συναλλαγές καθημερινά, χρησιμεύοντας ως αγωγοί για μια σειρά δεδομένων, που κυμαίνονται από ροή ψυχαγωγίας όπως το Netflix και το YouTube έως απόρρητες διπλωματικές και στρατιωτικές επικοινωνίες. Δεδομένης της τεράστιας ποικιλίας ευαίσθητων πληροφοριών που μεταδίδονται, η ασφάλεια και ο έλεγχος αυτών των καλωδίων έχουν γίνει στρατηγική προτεραιότητα.
Ως αποτέλεσμα, η Κίνα και οι Ηνωμένες Πολιτείες προσπαθούν να αποκτήσουν επιρροή σε αυτή την υποδομή. Αυτός ο ανταγωνισμός εκτείνεται σε διάφορα μέτωπα, από τη στρατιωτική επέκταση έως την κατασκοπεία, τις οικονομικές στρατηγικές και τη χειραγώγηση τόσο των εγχώριων όσο και των διεθνών νομικών πλαισίων. Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 2010, η Κίνα είχε ξεκινήσει τον ψηφιακό «Δρόμο του Μεταξιού», με στόχο να διευρύνει την επιρροή της συνδεσιμότητας, συνεργαζόμενη με εταιρείες όπως η Huawei Marine, φθάνοντας στο 15% της παγκόσμιας αγοράς, υπογραμμίζοντας τη μεταβαλλόμενη δυναμική στις παγκόσμιες τηλεπικοινωνίες και την κρίσιμη φύση των υποβρυχίων καλωδίων στις διεθνείς οικονομικές σχέσεις.
Κάθε νέο υποβρύχιο καλώδιο αντιπροσωπεύει μια γεωπολιτική κίνηση, όπου η δημιουργία νέων συνδέσεων μπορεί να εδραιώσει συμμαχίες και ο αποκλεισμός από τέτοια δίκτυα μπορεί να απομονώσει ένα έθνος. Στη σημερινή ψηφιακή εποχή, το διακύβευμα είναι υψηλό και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο τα έθνη ανταγωνίζονται για τον έλεγχο αυτών των κρίσιμων υποδομών. Ενώ η δορυφορική τεχνολογία μεταφέρει λιγότερα δεδομένα και συνοδεύεται από υψηλότερο κόστος ανάπτυξης και λειτουργίας, επί του παρόντος συμβάλλει ελάχιστα στην παγκόσμια διηπειρωτική ροή δεδομένων, μια κατάσταση που αναμένεται να συνεχιστεί για κάποιο χρονικό διάστημα.
Από το 2016, εταιρείες όπως η Google, η Meta και η Microsoft έχουν επενδύσει 2 δισ. δολάρια σε υποβρύχια καλώδια, που είναι το 15% της παγκόσμιας επένδυσης, με επιπλέον 4 δισ. να προβλέπονται στο εγγύς μέλλον. Αυτές οι εταιρείες τεχνολογίας, που αντιπροσωπεύουν τα δύο τρίτα της παγκόσμιας χρήσης εύρους ζώνης, ενισχύουν την επιρροή τους στη βιομηχανία ελέγχοντας την υποδομή. Η κυριότερη κινεζική εταιρεία, η HMN Tech έχει μειωμένη παραγωγή, με μόνο μερικά έργα στη Νοτιοανατολική Ασία τα οποία πρόκειται να ολοκληρωθούν σύντομα.
Η αμερικανική πολιτική έχει περιορίσει αποτελεσματικά την κινεζική συμμετοχή στην παγκόσμια αγορά υποβρυχίων καλωδίων, με την HMN Tech να κατέχει μόνο το 10% της αγοράς, σε σύγκριση με τα μεγαλύτερα μερίδια που κατέχουν Γάλλοι και Αμερικανοί κατασκευαστές όπως η ASN και η SubCom. Παρ’ όλα αυτά, η Κίνα παραμένει βασικός παράγοντας στον τομέα της συντήρησης, συχνά επισκευάζοντας καλώδια στα περιφερειακά ύδατά της, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που ανήκουν σε αμερικανικές και ιαπωνικές εταιρείες. Το κινεζικό καλώδιο PEACE ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 2022, μήκους 12.000 χιλιομέτρων, το οποίο συνδέει διάφορες χώρες και χρηματοδοτείται και κατασκευάζεται πλήρως από κινεζικές οντότητες, συμπεριλαμβανομένης της HMN Tech.
Για να μετριάσουν αυτούς τους κινδύνους, οι Ηνωμένες Πολιτείες αποθαρρύνουν τις άμεσες καλωδιακές συνδέσεις με την ηπειρωτική Κίνα, ενισχύοντας εναλλακτικούς κόμβους για την κυκλοφορία δεδομένων, όπως η Σιγκαπούρη, η Ινδονησία, οι Φιλιππίνες και το Γκουάμ.
Ως αγωγοί για την παγκόσμια πληροφόρηση, τα υποβρύχια καλώδια αποτελούν κομβικό σημείο στη στρατηγική αντιπαλότητα μεταξύ της Κίνας και των Ηνωμένων Πολιτειών, όπου οι σημερινές αποφάσεις για τις υποδομές διαμορφώνουν τα μπλοκ ισχύος τού αύριο. Η διασφάλιση και προώθηση των υποβρυχίων καλωδιακών δικτύων έχει καταστεί γεωπολιτική αναγκαιότητα, αναδεικνύοντας τον έλεγχο της πληροφορίας ως τον πιο κρίσιμο πόρο στις σύγχρονες διεθνείς σχέσεις.
* Ο κ. Γιώργος Ατσαλάκης είναι οικονομολόγος, αναπληρωτής καθηγητής Πολυτεχνείου Κρήτης, Εργαστήριο Ανάλυσης Δεδομένων και Πρόβλεψης.
** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News