μαγική

Τα επιτόκια, για να λειτουργεί η οικονομία, οφείλουν να διασφαλίζουν στον αποταμιευτή ότι η μελλοντική του κατανάλωση θα είναι τουλάχιστον ίση με αυτήν που θυσιάζει σήμερα για να αποταμιεύσει. Έτσι, σε περιβάλλον πληθωρισμού, όπου το ύψος της μελλοντικής κατανάλωσης είναι επαπειλούμενο, τα επιτόκια ανεβαίνουν. Επίσης, σε καθεστώς αβεβαιότητας, οι αποταμιευτές χρειάζονται ισχυρότερα κίνητρα. Θα θυμόμαστε εξάλλου ότι πριν λίγα χρόνια πολλοί συμπολίτες μας γυρίσαν (μέρος από) τις αποταμιεύσεις τους σε διαρκή καταναλωτικά αγαθά που δε χρειάζονταν, για να τις προστατεύσουν. Αναφέρουμε ενδεικτικά ότι, σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ, το πρώτο εξάμηνο του 2015 κυκλοφόρησαν για πρώτη φορά 27% περισσότερα αυτοκίνητα, ενώ η ανάπτυξη της οικονομίας ήταν της τάξης του 1,0% και η συνολική καταναλωτική δαπάνη αυξήθηκε μόλις 1,6%.

Η αβεβαιότητα έχει σωρευτικό χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι η αβεβαιότητα σε ορίζοντα δύο π.χ. ετών είναι ‘άθροισμα’ της αβεβαιότητας για τον πρώτο χρόνο και της αβεβαιότητας για το δεύτερο. Έτσι μία ‘φυσιολογική’ καμπύλη επιτοκίων (normal yield curve στη βιβλιογραφία) τείνει προς τα πάνω καθώς οι μετέχοντες την οικονομία προτιμούν τη ρευστότητα (liquidity preference, ή, κατά τα δικά μας, κάλιο πέντε και στο χέρι) σε περιβάλλον σταθερού πληθωρισμού.

Ωστόσο, στο τρέχον περιβάλλον όπου ο πληθωρισμός μοιάζει ήδη να αποκλιμακώνεται, η επίπτωση του πληθωρισμού (που ωθεί τα επιτόκια προς τα πάνω) θα είναι μεγαλύτερη στο βραχύ αποταμιευτικό ορίζοντα. Έτσι, αν υποθέσουμε (χάριν παραδείγματος) ότι ο πληθωρισμός θα είναι 7% τον πρώτο χρόνο και 4% το δεύτερο, και ότι δεν υπάρχει αβεβαιότητα, δηλαδή τα επιτόκια αντικατοπτρίζουν μόνο την επίπτωση του πληθωρισμού, η συνολική αύξηση των τιμών θα είναι ((1+7%)*(1+4%)-1)=11,3%. Η πρόοδος είναι γεωμετρική γιατί η δεύτερη αύξηση έρχεται να εφαρμόσει πάνω στις ήδη επηρεασμένες από την πρώτη τιμές, αλλά σε βραχύ χρονικό ορίζοντα δεν έχει μεγάλη σημασία, και η αριθμητική άθροιση θα έδινε παρόμοιο αποτέλεσμα. Τι σημαίνει όμως αυτό για τα επιτόκια; Ότι αν για να αποταμιεύσω για 1 έτος (και να μη χάσω) θέλω επιτόκιο 7%, για 2 θέλω μόνο 5.5% ((1+11,3%)^(1/2)-1).

Παρατηρώντας τώρα τα επιτόκια που αναφέρει ενδεικτικά ο Οργανισμός Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ) στα μέσα Φεβρουαρίου βλέπουμε εκ πρώτης όψεως το εξής παράδοξο:

Βλέπουμε δηλαδή ότι ενώ όντως η αποκλιμάκωση του πληθωρισμού οδηγεί τόσο την Ευρώπη όσο και τις ΗΠΑ σε μία αντεστραμμένη (inverted) καμπύλη επιτοκίων, κάτι τέτοιο δε συμβαίνει στην Ελλάδα. Αυτό θα μπορούσε να συμβαίνει λόγω διαφορών στον αναμενόμενο πληθωρισμό, αν π.χ. η Ελλάδα αναμενόταν να έχει υψηλότερο πληθωρισμό. Σύμφωνα με τις χειμερινές προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, κάτι τέτοιο δε φαίνεται να συμβαίνει:

Συνεπώς, αυτό που βλέπουμε στα επιτόκια, το παράδοξο δηλαδή ότι οι προηγμένες οικονομίες φαίνεται να λειτουργούν με αντεστραμμένες καμπύλες επιτοκίων αλλά η Ελλάδα όχι, δεν μπορεί παρά να οφείλεται σε αύξηση της αβεβαιότητας. Και μάλιστα, η αβεβαιότητα αυτή δεν είναι συγκεντρωμένη στις επερχόμενες εκλογές, του 2023, αλλά επιμένει σε βάθος χρόνου.

Ἔχω μία πίπα ξύλινη παράξενα γλυμμένη.

Βλέπω καπνίζοντας τὰ πιὸ παράδοξα ὄνειρά μου.

Σκέφτομαι: «Θά ῾ναι μαγική». Μὰ πάλι λέω: μὴ φταίει

ὁ ἐγγλέζικος βαρὺς καπνὸς καὶ ἡ νευρασθένειά μου;

Νίκος Καββαδίας – Μαραμπού (1933)

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News