Φρίντμαν προς Ίσινγκ: «Συγχαρητήρια για κάτι που είναι αδύνατον να επιτύχεις»
Όταν ο Ότμαρ Ίσινγκ έγινε επικεφαλής οικονομολόγος της νεοσύστατης τότε Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) πριν από 25 χρόνια, έλαβε μια επιστολή από έναν από τους κορυφαίους σκεπτικιστές του σχεδίου.
Ο Μίλτον Φρίντμαν, ο Νομπελίστας μονεταριστής, είχε προειδοποιήσει για τους κινδύνους που ενέχει η προσπάθεια δημιουργίας ενός ενιαίου νομίσματος μεταξύ 11 χωρών.
Ο Ίσινγκ, Γερμανός ακαδημαϊκός, έτρεφε τις δικές του αμφιβολίες. Εξακολουθούσε να χτίζει ένα θεσμό ειδικά σχεδιασμένο για να διασφαλίσει ότι το ευρώ θα αψηφούσε τέτοιες προβλέψεις και θα πετύχαινε.
«Είχαμε γίνει φίλοι χρόνια πριν και ανάμεσα στα πολλά συγχαρητήρια, το γράμμα του ήταν στο γραφείο μου», είπε σε συνέντευξή του στο Bloomberg Television. «Το άνοιξα και ο Μίλτον έγραφε: «Αγαπητέ Ότμαρ, συγχαρητήρια για κάτι που είναι αδύνατον να επιτύχεις. Ξέρετε ότι είμαι πεπεισμένος ότι το ευρώ θα αποτύχει, αλλά χάρη σε εσάς, η κατάρρευση μπορεί να καθυστερήσει μερικά χρόνια».
Το νόμισμα έχει επιβιώσει αναμφισβήτητα πολύ περισσότερο από όσο θα περίμενε ο Φρίντμαν. Αλλά οι εγγενείς αδυναμίες για τις οποίες είχε προειδοποιήσει ήταν ένας επίμονος πονοκέφαλος, που έγινε αισθητός και στην κρίση κρατικού χρέους της περασμένης δεκαετίας και στις πιο πρόσφατες περιόδους αναταραχής.
Από τους αξιωματούχους που ήταν παρόντες στη «γέννηση» της ΕΚΤ και θεωρήθηκε το πρώτο «γεράκι» της νομισματικής πολιτικής, ο 87χρονος σήμερα Ίσινγκ έχει πολλά να θυμηθεί από τις προκλήσεις της δημιουργίας της ΟΝΕ και της ΕΚΤ.
Οι αμφιβολίες του Χέλμουτ Κολ
Ο Ίσινγκ, ακαδημαϊκός, ήταν μέλος του διοικητικού συμβουλίου της Μπούντεσμπανκ, με επικεφαλής τον Χανς Τιτμάγιερ, όταν διορίστηκε μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της ΕΚΤ με ευθύνη τα οικονομικά ζητήματα. Αλλά σύμφωνα με τα λόγια του Ίσινγκ, ο καγκελάριος Χέλμουτ Κολ δεν είχε και μεγάλη πίστη στο όλο εγχείρημα.
Κάποια μέρα ρώτησε τον Τιτμάγιερ το εξής: «Έχει πει ποτέ κάτι θετικό αυτός ο καθηγητής για το ευρώ;» Και εκείνος του απάντησε: «Μάλλον όχι».
Γερμανικές ανησυχίες
Πολλοί Γερμανοί ήταν πολύ επιφυλακτικοί σχετικά με την παραίτηση από το γερμανικό μάρκο, το εθνικό νόμισμα του οποίου η σταθερότητα συνδεόταν με την ευημερία της χώρας στη μεταπολεμική περίοδο.
«Το να εγκαταλείψουμε το γερμανικό μάρκο και να αποδεχθούμε το νέο κοινό νόμισμα, το ευρώ, ήταν ένα βαθύ ρήγμα στη γερμανική – όχι μόνο τη νομισματική ιστορία – αλλά και στην κοινωνία. Έτσι, το να έχουμε μια αρχή θεωρείτο αδύνατο. Αλλά τα καταφέραμε», είπε ο Ίσινγκ.
Τα πρώτα βήματα
Ήταν τέτοια η πρόκληση για την οικοδόμηση μιας κεντρικής τράπεζας από το τίποτα, που ο Ίσινγκ παραδέχτηκε αρχικά στον εαυτό του ότι το όλο έργο μπορεί να μην λειτουργήσει.
«Ο διεθνής Τύπος, ειδικά ο Αγγλοσαξωνικός, ήταν πολύ επικριτικός. Φανταστείτε αυτή η ΕΚΤ στην αρχή τον Ιούνιο του 1998 είχε 400 υπαλλήλους και οι εθνικές κεντρικές τράπεζες – τότε 11 εξ αυτών – 55.000. Οπότε όλοι έβλεπαν με σκωπτικό μάτι το μικρό μας ίδρυμα. Και βλέπετε η μετάβαση από 11 νομίσματα σε ένα δεν έχει ξαναγίνει στην ιστορία. Αυτό ήταν πραγματικά ένα μοναδικό γεγονός».
Πολιτική Κριτική
Ο Ίσιγνκ θεωρεί την περίοδο του χαμηλού πληθωρισμού μετά την παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση ως μια χαμένη ευκαιρία. Λέει ότι οι κεντρικές τράπεζες έτρεφαν ευρέως διαδεδομένες προσδοκίες ότι θα μπορούσαν να λύσουν όλα τα προβλήματα, τη στιγμή που αυτό που θα έπρεπε να κάνουν ήταν να καθορίσουν τα όρια των εξουσιών τους.
«Είναι δύσκολο να εξηγήσουμε τι μπορεί να κάνει η νομισματική πολιτική και τι δεν μπορεί. Και η φράση «αυτό που δεν μπορούμε να κάνουμε» σχεδόν έλειπε στα μηνύματα που έστελναν οι κεντρικές τράπεζες εκείνη την εποχή. Οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν συνεχώς να κρατήσουν την ανεργία σε χαμηλά επίπεδα. Είναι ένας συνδυασμός μισθολογικής πολιτικής, κυβερνητικών πολιτικών κ.λπ. Οι κεντρικές τράπεζες μπορούν να συνεισφέρουν διατηρώντας σταθερή την αξία του χρήματος, αλλά νομίζω ότι έχασαν την ευκαιρία να διδάξουν πώς μπορεί να γίνει αυτό».
Η άποψη για τα επιτόκια
Τώρα που ο πληθωρισμός έχει επιστρέψει, ο Ίσινγκ πρεσβεύει ότι οι κεντρικές τράπεζες δεν μπορούν να σταματήσουν τη σύσφιγξη της νομισματικής πολιτικής έως ότου οι τιμές καταναλωτή τεθούν υπό έλεγχο.
moneyreview.gr με πληροφορίες από Bloomberg
Διαβάστε επίσης:
Λαγκάρντ στην «Κ»: Η σταθερότητα δεν μπορεί να θεωρείται δεδομένη
H EKT συμπληρώνει 25 χρόνια δράσης – Ο ρόλος της ως πιστωτή και ελεγκτή
Lagarde: Έχουμε πολλά να κάνουμε ακόμα μέχρι να τιθασεύσουμε τον πληθωρισμό
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
