Business & Finance Πέμπτη 2/02/2023, 07:09 ΤΑΣΟΣ ΚΑΡΑΣΑΡΛΗΣ
ΑΡΘΡΟ

Οι παράγοντες που θα δώσουν τον τόνο στην ελληνική οικονομία και το διεθνές σκηνικό

Οι παράγοντες που θα δώσουν τον τόνο στην ελληνική οικονομία και το διεθνές σκηνικό

Στην έκθεση του ο ΟΟΣΑ για την ελληνική οικονομία εκτιμά ότι οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν τα τελευταία χρόνια έχουν αποδειχθεί επιτυχείς και τα αποτελέσματα έχουν παρατηρηθεί σε τομείς όπως ο τουρισμός και οι μεταποιητικές εξαγωγές. Επιπλέον, η εμπιστοσύνη των καταναλωτών και των επενδυτών έχει αυξηθεί σημαντικά και η ανεργία έχει επιστρέψει σε χαμηλό 12 ετών στο 11,4% με τα στοιχεία Νοεμβρίου. Αν και οι υψηλότερες τιμές των τροφίμων και της ενέργειας, μαζί με τις παγκόσμιες αβεβαιότητες, θέτουν προκλήσεις για τη συνεχιζόμενη ανάκαμψη η Ελλάδα είναι σε καλή θέση να τις αντέξει δεδομένων των διαρθρωτικών προσαρμογών. Όσον αφορά το μέλλον, ο ΟΟΣΑ συνιστά να επικεντρωθούν οι μελλοντικές μεταρρυθμίσεις σε ορισμένους τομείς, όπως η αποτελεσματικότητα των δημόσιων δαπανών και η είσπραξη εσόδων, μαζί με τη «λειτουργία» των αγορών εργασίας. Εν τω μεταξύ, αν και η περσινή επιτάχυνση του πληθωρισμού ήταν αναπόφευκτη, ο ΟΟΣΑ πιστεύει ότι ο ρυθμός κορυφώθηκε τον περασμένο Οκτώβριο και θα συνεχίσει να μειώνεται (σύμφωνα με τον κρατικό προϋπολογισμό του 2023 ο πληθωρισμός θα υποχωρήσει στο 5%). 

Εκτιμά συντηρητικά ανάπτυξη 5,1% το 2022 (5,6% εκτιμά ο κρατικός προϋπολογισμός) και κατά μέσο όρο 1,5% την περίοδο 2023-24. Να σημειωθεί εδώ ότι σύμφωνα με το IMF η ανάπτυξη το 2023 θα είναι της τάξης του 1,8% (συμφωνεί με το ψηφισμένο σχέδιο του κρατικού προϋπολογισμού), μεγαλύτερη, με τα μέχρι σήμερα στοιχεία, από τον εκτιμώμενο μέσο όρο της Ευρωζώνης. 

Εκτιμά επίσης ότι είναι πιθανό να επηρεαστεί η κατανάλωση των νοικοκυριών υπό το πρίσμα της αποδυνάμωσης της αγοραστικής δύναμης και της πιθανότητας να καθυστερήσουν ορισμένες επενδύσεις κεφαλαίου. Ωστόσο, αυτό διαφέρει από την άποψη της δεξαμενής σκέψης του ΙΟΒΕ, η οποία, νωρίτερα αυτή την εβδομάδα, υποστήριξε ότι οι πάγιες επενδύσεις θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά την προεκλογική περίοδο. Επιπλέον, σημαντικό είναι το γεγονός, ότι η ελληνική οικονομία θα συνεχίσει να επωφελείται από τα κονδύλια της ΕΕ για την ανάκαμψη μετά την πανδημία.

Με βάση το πρωταρχικό σενάριο της ανάλυσης βιωσιμότητας του χρέους (DSA), η ΤτΕ ανέφερε ότι το ελληνικό δημόσιο χρέος θα συνεχίσει να είναι βιώσιμο μέχρι το 2060, οπότε προβλέπεται να μειωθεί στο 61% του ΑΕΠ. Βασίζεται στην υπόθεση επιστροφής σε πρωτογενές πλεόνασμα το 2023 που θα αυξηθεί στο 2% του ΑΕΠ το 2025 και θα παραμείνει μόνιμα σε αυτό το επίπεδο. Αυτό το ευνοϊκό σενάριο είναι σε μεγάλο βαθμό αποτέλεσμα ευνοϊκών όρων αποπληρωμής του χρέους της χώρας προς τον θεσμικό τομέα, λόγω των διαδοχικών μέτρων ελάφρυνσης του χρέους της Ελλάδας το 2012, το 2017 και το 2018, και όχι κάτι που μπορεί να βασίζεται στο διηνεκές, σημειώνει η τράπεζα. Σύμφωνα με την έκθεση, αυτό σημαίνει ότι η οικονομική πολιτική πρέπει να στοχεύει σε ταχεία μείωση του δημόσιου χρέους. Μακροπρόθεσμα, η αυξημένη αβεβαιότητα και η αναχρηματοδότηση του συσσωρευμένου χρέους με όρους αγοράς, θα αυξήσουν την έκθεση του Ελληνικού Δημοσίου στον κίνδυνο επιτοκίου, εξαλείφοντας τα περιθώρια χαλάρωσης της δημοσιονομικής πολιτικής και αναγκάζοντας τη χώρα να διατηρήσει πρωτογενή πλεονάσματα, αναφέρει η έκθεση. Σύμφωνα με το βασικό σενάριο της τράπεζας, ο δείκτης χρέους/ΑΕΠ αναμένεται να μειωθεί σταδιακά ενώ θα παραμείνει πάνω από το 100% μεσοπρόθεσμα, πριν πέσει στο 61% του ΑΕΠ το 2060. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες του δημόσιου τομέα προβλέπεται να παραμείνουν κοντά αλλά εντός του ορίου του 15% του ΑΕΠ.

Σύμφωνα με τη στρατηγική χρηματοδότησης της χώρας που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο του ΟΔΔΗΧ, η Ελλάδα σχεδιάζει να αντλήσει 7 δισ. ευρώ το 2023 μέσω μεσοπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων εκδόσεων, εξαιρουμένων τυχόν εισπράξεων από ενδεχόμενη πώληση πράσινων ομολόγων. Οι συνολικές ανάγκες χρηματοδότησης για το 2023 αναμένεται να φτάσουν τα 15,4 δισ. ευρώ, ενώ τα έσοδα από ιδιωτικοποιήσεις το 2023 φαίνονται στα 2 δισ. ευρώ. Ο ΟΔΔΗΧ ανέφερε ότι τα ταμειακά αποθέματα της Ελλάδας ανήλθαν σε 30,6 δισ. ευρώ τον Δεκέμβριο. Αυτά τα ταμειακά διαθέσιμα καλύπτουν περισσότερα από τρία χρόνια ακαθάριστων χρηματοδοτικών αναγκών της χώρας, παρέχοντας ένα σημαντικό απόθεμα έναντι τυχόν κινδύνου αναχρηματοδότησης και επιτοκίου μεσοπρόθεσμα.

Σο πλαίσιο αυτό ο Υπουργός Οικονομικών δήλωσε ότι η συνετή δημοσιονομική διαχείριση και η βέλτιστη χρήση των διαθέσιμων κεφαλαίων θα επιτρέψουν στην Ελλάδα να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά τις αβέβαιες στιγμές και να επιτύχει καθεστώς επενδυτικής βαθμίδας, που είναι ο κεντρικός εθνικός στόχος για το 2023. Υπάρχουν δέκα προκλήσεις/στόχοι για την ελληνική οικονομία, είπε ο κ. Σταϊκούρας, περιγράφοντάς τα ως εξής:

·         Διασφάλιση της ισχύουσας δημοσιονομικής υπεύθυνης στάσης
·         Εφαρμογή παρεμβάσεων για τη διαχείριση των οικονομικών επιπτώσεων πολυεπίπεδων κρίσεων
·         Συνέχιση και ενίσχυση των φορολογικών ελαφρύνσεων για νοικοκυριά και επιχειρήσεις (για τη μεσαία τάξη κυρίως)
·         Υποστήριξη του διαθέσιμου εισοδήματος των πολιτών
·         Ενίσχυση κοινωνικής στέγασης και κατοικιών
·         Συνέχιση της εφαρμογής διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων
·         Εμπροσθοβαρή εκμετάλλευση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και εκτέλεση του       Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων όσο το δυνατόν αποτελεσματικότερα
·         Διαχείριση του υψηλού, δεδουλευμένου ιδιωτικού χρέους και περιορισμός του κινδύνου δημιουργίας νέου χρέους μετά από εξωτερικές κρίσεις
·         Ενίσχυση της Εθνικής Άμυνας και
·         Ενεργή συμμετοχή στη διαμόρφωση μιας νέας ευρωπαϊκής οικονομικής δομής, όπως κάνει η Ελλάδα τα τελευταία 3,5 χρόνια.

Συνεπώς, λαμβάνοντας υπόψιν όλα τα στοιχεία που προαναφέραμε, σε συνδυασμό με τους παράγοντες όπως, ο πόλεμος της Ουκρανίας, η πανδημία covid-19  και   τα υψηλά επιτόκια λόγω του πληθωρισμού, είναι αυτά που  θα δώσουν τον ρυθμό, για την ανάπτυξη της ελληνικής οικονομίας.

Συμπληρώνοντας και πιστεύοντας ότι  είναι σημαντικό, η  προσέλκυση επενδύσεων σε φιλικό περιβάλλον, πρέπει να  βασίζεται στις τέσσερις μαγικές λέξεις: Ήτοι  Αξιοπιστία, Εντιμότητα, Υπευθυνότητα και Λογοδοσία.

ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Ο διοικητής της Τράπεζας της Αγγλίας (1937) είχε δηλώσει πως το σύγχρονο τραπεζικό σύστημα δημιουργεί χρήματα από το πουθενά. Και η συγκεκριμένη διαδικασία είναι ίσως η πιο εντυπωσιακή εφεύρεση στην ιστορία της ανθρωπότητας.

Υπό το πρίσμα αυτό εκτιμούμε  τις τρέχουσες οικονομικές εξελίξεις έχοντας στραμμένο πάντα το βλέμμα μας στις κεντρικές τράπεζες.

 Τώρα, όσον αφορά την  τρέχουσα κατάσταση στην παγκόσμια οικονομία, η πρόσφατη συνάντηση στο Νταβός έδωσε μία απαισιόδοξη εικόνα για το άμεσο μέλλον του διεθνούς εμπορίου και της οικονομικής εν γένει δραστηριότητας.

Τα δύο τρίτα των ερωτώμενων που συμμετείχαν στο φόρουμ απάντησαν ότι αναμένουν παγκόσμια ύφεση το 2023. Οι λόγοι που επιτείνουν την αρνητική τους  άποψη είναι ο υψηλός πληθωρισμός, το υψηλό χρέος και οι γεωπολιτικές αναταράξεις που έχουν σαν συνέπεια να μειώνουν τα κίνητρα για επενδύσεις.

Παρά τις αβεβαιότητες, η  εκτίμησή μου είναι ότι η κρίση του κόστους  διαβίωσης τείνει να πλησιάζει το αποκορύφωμά της, που σημαίνει ότι τα επιτόκια των ανεπτυγμένων χωρών θα σταθεροποιηθούν πολύ σύντομα, παρά τις επικείμενες αυξήσεις. Η τεράστια ρευστότητα που υπήρχε, θα συνεχίσει να υπάρχει και θα διοχετεύεται κυρίως  σε επενδυτικές  ευκαιρίες, παρά σε ομόλογα.

Επίσης, οι αγορές προεξοφλούν, ως συνήθως, θετικές χρηματοοικονομικές εξελίξεις, για αυτό και τα χρηματιστήρια, από την αρχή του έτους, έχουν μεγάλη επαναφορά στα προηγούμενα υψηλά επίπεδα.

Πιστεύω ότι θα  διατηρηθεί το θετικό κλίμα στις χρηματαγορές για αρκετό διάστημα, εφόσον βεβαίως  αυξηθεί  κυρίως   το θάρρος για ανάληψη ρίσκου προς ένα νέο προϊόν, υπηρεσία ή επιχειρηματικό μοντέλο που δεν έχει δοκιμαστεί  στο παρελθόν (καινοτομίες).

Στον τομέα των νομισμάτων επανήλθε η ισορροπία, σε επίπεδα που ανταποκρίνονται στα θεμελιώδη μεγέθη των ανεπτυγμένων κρατών, εκτός των ισοτιμιών του ιαπωνικού νομίσματος (έναντι του δολαρίου και του ευρώ).

Το ρίσκο των νομισματικών αρχών της Ιαπωνίας είναι υπερβολικό, με κίνδυνο να ξεφύγει η κυκλοφορία του χρήματος και να επιβαρυνθεί σημαντικά το  ήδη επιβαρυμένο έλλειμα του προϋπολογισμού αλλά και ο εισαγόμενος πληθωρισμός.

Ένας από τους δείκτες που με ενθαρρύνουν προσωπικά όσον αφορά την παγκόσμια ανάπτυξη είναι ο λόγος (Ratio) GOLD/CRUD OIL: 23.

Με όριο κινδύνου το 15, είμαστε αρκετά ψηλότερα, δίνοντας έναν τόνο αισιοδοξίας στους ανθρώπους των αγορών, παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις στους συντελεστές παραγωγής και των πρώτων υλών.

Η μεγάλη στροφή των κεντρικών τραπεζών στην αγορά χρυσού για λόγους που έχουν να κάνουν κυρίως  με την απώλεια ελέγχου της κυκλοφορίας των νομισμάτων τους, προδικάζει περαιτέρω άνοδο της τιμής  στο πολύτιμο  μέταλλο.

Επίσης το αμερικανικό δολάριο, παρά την  κορυφαία δυναμική του σαν βασικός παράγοντας   αποθεματικού νομίσματος, αρχίζει να ξεθωριάζει για δύο κυρίως λόγους: Ο πολύ επιβαρυμένος ισολογισμός των ΗΠΑ, σε συνδυασμό  με το υπερβολικό μεγάλο χρέος της κεντρικής κυβέρνησης (twin deficit) αλλά  και οι κυρώσεις (sanctions ). Ήδη έχει απωλέσει περίπου το 4% σαν επένδυση, από τα αποθέματα των κεντρικών τραπεζών.

Ένα σημαντικό πρόβλημα που προέκυψε με τον πόλεμο της Ουκρανίας ήταν και  η μεγάλη  ανατίμηση του δολαρίου, που σε συνδυασμό με την εκρηκτική άνοδο των πρώτων υλών και εμπορευμάτων επιβάρυναν περαιτέρω τον πληθωρισμό.

Η διακύμανση 1,0500 με 1,1500 ευρώ / δολάριο είναι βάσει  των θεμελιωδών μεγεθών μία ισορροπημένη και ανεκτή εμπορικά κατάσταση που πιστεύω θα επικρατήσει μέσο-μακροπρόθεσμα.

Επίσης  το CHF, που προκάλεσε μεγάλη αναστάτωση στις πιστωτικές αγορές και όχι μόνον, με το σπάσιμο της τεχνητής μπάρας 1,2000 (STOP LOSS E/CHF)  προκαλεί πονοκεφάλους τα τελευταία 7-8 χρόνια στην κεντρική τράπεζα της Ελβετίας στο Μ1 (ρευστότητα)  αλλά και στο εμπορικό της ισοζύγιο.

Τα προβλήματα μάλιστα πρόσφατα κορυφώθηκαν και  επεκτάθηκαν  στις τράπεζες, όπως η  Credit Suisse, με συνέπεια να διαταραχθεί η εμπιστοσύνη των επενδυτών στο χρηματοπιστωτικό της σύστημα.

Κλείνοντας την ανάλυση και την αποτύπωση απόψεων, θα ήθελα να επαναλάβω τα χρήσιμα  λόγια του Ping-Fu, συγγραφέα του βιβλίου «Bend, not Break».  Μην προσπαθείτε να τραβάτε το ενδιαφέρον, προσπαθείτε να ενδιαφέρεστε και να ενημερώνεστε.

* Ο Τ. Καρασαρλής είναι Οικονομολόγος και έχει διατελέσει μεταξύ άλλων Γενικός Διευθυντής της FBB Bank και Πρόεδρος του Δημοτικού Συμβουλίου Διονύσου.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News