HSBC: Η πανδημία απενοχοποίησε το χρέος – αλλά για πόσο;
Η πανδημία έμαθε στον κόσμο να μην ανησυχεί πια για το χρέος, αλλά αντιθέτως να το αγαπά, συμπεραίνει χαρακτηριστικά σε νέα μελέτη ο οικονομολόγος της HSBC, Fabio Balboni. Όμως μαζί με το παράθυρο ευκαιρίας για τις δημοσιονομικές πολιτικές των κρατών επισημαίνει και τους ορατούς κινδύνους που απορρέουν από κάτι απολύτως νομοτελειακό: τον χρόνο που κυλάει.
Πριν από τον κορωνοϊό, αρκετοί κορυφαίοι οικονομολόγοι ισχυρίζονταν ότι με τη σταθερή μείωση των επιτοκίων διεθνώς –ειδικά σε σχέση με τους ονομαστικούς ρυθμούς ανάπτυξης- η θεμελιώδης βιωσιμότητα των κρατικών χρεών είχε βελτιωθεί, μειώνοντας τον κίνδυνο δημοσιονομικών κρίσεων, τουλάχιστον για τις ανεπτυγμένες οικονομίες.
Αυτή η άποψη πιθανότατα συνέβαλε ώστε να γίνει κοινός τόπος ανάμεσα στους policymakers –σε κυβερνήσεις και κεντρικές τράπεζες- ότι η δημοσιονομική πολιτική είναι το βασικό εργαλείο αντιμετώπισης της κρίσης του κορωνοϊού, χωρίς να υπάρχουν και μεγάλες ανησυχίες για τις μελλοντικές επιπτώσεις.
Αυτό συνέβη στην Ευρωζώνη, όπου οι κυβερνήσεις, εν μέρει με τη στήριξη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ακολούθησαν στρατηγικές μεγάλης δημοσιονομικής επέκτασης. Με τους δημοσιονομικούς κανόνες της Ε.Ε. να έχουν ανασταλεί, δεν υπάρχουν ακόμα ενδείξεις ότι οι κυβερνήσεις προτίθενται να «σφίξουν το ζωνάρι», σημειώνει ο Balboni.
«Ενώ δεν διαφωνούμε ότι μία ισχυρή δημοσιονομική απάντηση ήταν δικαιολογημένη κατά τη διάρκεια της κρίσης, ειδικά καθώς πολλές κεντρικές τράπεζες εφάρμοσαν τα μηδενικά ή σχεδόν μηδενικά επιτόκια, αμφισβητούμε το κατά πόσο θα πρέπει τα κράτη να πατούν ακόμα το γκάζι και το εάν οι ανησυχίες για τη βιωσιμότητα των δημόσιων οικονομικών και των χρεών έχουν περάσει στο παρελθόν», τονίζει η HSBC.
Άλλωστε, το ΔΝΤ έχει δείξει ότι οι δημοσιονομικές κρίσεις εξακολουθούν να συμβαίνουν στις ανεπτυγμένες οικονομίες –έστω και εάν δεν είναι τόσο συχνές όσο στις αναδυόμενες- και συνήθως ξεσπούν έπειτα από περιόδους χαλαρής δημοσιονομικής πολιτικής.
Ενώ τα επιτόκια έχουν μειωθεί, τα υψηλότερα επίπεδα του χρέους αυξάνουν τις μελλοντικές χρηματοδοτικές ανάγκες και μαζί με αυτές, τον κίνδυνο αναχρηματοδότησης και την έκθεση σε πιθανές μελλοντικές αυξήσεις επιτοκίων, όπως σημειώνει ο Balboni. Η Ιταλία, με χρέος που πλησιάζει το 160% του ΑΕΠ, αναφέρεται από την HSBC σαν χαρακτηριστικό παράδειγμα.
Επιπλέον, χώρες όπως η Γαλλία και η Ισπανία εισήλθαν στην πανδημία με μεγάλα δομικά ελλείμματα και αναμένεται να εξέλθουν από αυτήν με ακόμα μεγαλύτερα, αυξάνοντας ακόμα περισσότερο τους κινδύνους στην αναχρηματοδότηση του χρέους, τονίζεται.
Η HSBC προειδοποιεί ότι η αύξηση των δημόσιων δαπανών έχει σε κάποιες περιπτώσεις μόνιμο χαρακτήρα. Για παράδειγμα, η απασχόληση στον δημόσιο τομέα έχει αυξηθεί κατακόρυφα και αυτό είναι δύσκολο να αντιστραφεί. Την ίδια στιγμή, οι μόνιμες ουλές που θα αφήσει η πανδημία –έστω και περιορισμένες- αναμένεται να πλήξουν τα φορολογικά έσοδα.
Έτσι, ακόμα και εάν τα επιτόκια παραμείνουν χαμηλά, κάποιες χώρες της Ευρωζώνης θα χρειαστούν σημαντική δημοσιονομική προσαρμογή για να επαναφέρουν το χρέος τους σε βιώσιμη τροχιά, τονίζει η HSBC. Και καθώς τα προσχέδια των προϋπολογισμών για τα επόμενα χρόνια δεν δείχνουν κάποια τέτοια διάθεση, οι οίκοι αξιολόγησης τονίζουν την ανάγκη να υπάρξουν αξιόπιστα μεσοπρόθεσμα σχέδια προσαρμογής.
«Επομένως, φαίνεται πιθανό ότι σε κάποιο σημείο, κάποιες χώρες θα αρχίσουν να δέχονται εντεινόμενες πιέσεις να αρχίσουν να σφίγγουν το ζωνάρι, κάτι που θα είναι κάθε άλλο παρά εύκολο, καθώς πολλές αντιμετωπίζουν εκλογικές αναμετρήσεις», καταλήγει ο Balboni.
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
