Στράουχ – ESM: «Παράθυρο» για μειώσεις φόρων σε μισθούς και επενδύσεις

Μεγαλύτερη οικονομία σημαίνει περισσότερα φορολογικά έσοδα και άρα εξυπηρετήσιμο χρέος, τονίζει με νόημα σε συνέντευξη που παραχώρησε στην επιχειρηματική έκδοση της «Καθημερινής», K-CEOs, ο Chief Economist του ESM Ρολφ Στράουχ. Τονίζει δε ότι πιθανώς υπάρχουν περιθώρια για μειώσεις φόρων σε μισθούς και επενδύσεις, στον βαθμό που θα τις συνοδεύσουν η διεύρυνση της φορολογικής βάσης και η αύξηση της είσπραξης φόρων από ελεύθερους επαγγελματίες και τουρισμό.

Το υψηλόβαθμο στέλεχος του μεγαλύτερου πιστωτή της Ελλάδας – διακρατεί το 55% του δημόσιου χρέους – στέκεται στην ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, υπό την έννοια ότι θα καταστήσει τη χώρα πιο ανθεκτική στα σοκ. Αναφερόμενος στις ελληνικές τράπεζες, τις ενθαρρύνει να επωφεληθούν σήμερα από την κερδοφορία που προσφέρει η αύξηση των επιτοκίων, ώστε να απορροφήσουν αύριο μια πιθανή υποβάθμιση της ποιότητας του ενεργητικού τους.

Ηχηρό μήνυμα στέλνει για ΤΧΣ και Υπερταμείο: «Να τους επιτραπεί να εκπληρώσουν την εντολή τους». Όσο για τη διεύρυνση του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών; «Μας εξέπληξε. Θα συρρικνωθεί τα επόμενα χρόνια. Η πρόκληση είναι να γίνει με ομαλό τρόπο». Ευκαιρία που εμφανίζεται «για μία φορά στη ζωή» χαρακτηρίζει το Ταμείο Ανάκαμψης.

Η εκλογική διαδικασία ολοκληρώθηκε. Κατά τη γνώμη σας, ποιες θα πρέπει να είναι οι προτεραιότητες της νέας κυβέρνησης;

Είναι σημαντικό να διατηρήσει τη δυναμική των μεταρρυθμίσεων, να συνεχίσει να εστιάζει στη βιώσιμη ανάπτυξη και στη συνετή δημοσιονομική πολιτική διατηρώντας το χρέος βιώσιμο, και να επιτύχει την αξιολόγηση της επενδυτικής βαθμίδας, η οποία θα ενισχύσει την πρόσβαση στην αγορά της χώρας, των τραπεζών και των επιχειρήσεων.

Η δημιουργία ενός ζωηρού ιδιωτικού τομέα, η ενίσχυση των τραπεζών και η βελτίωση της διακυβέρνησης και της αποτελεσματικότητας των κρατικών επιχειρήσεων θα πρέπει να αποτελούν κορυφαίες προτεραιότητες. Αυτό θα βοηθήσει στον εκσυγχρονισμό της οικονομίας και θα αυξήσει την ελκυστικότητά της για τους επενδυτές.

Από αυτή την άποψη, είναι σημαντικό να επιτραπεί σε ανεξάρτητους κρατικούς θεσμούς – ιδίως το HCAP (σ.σ. Υπερταμείο) και το HFSF (σ.σ. Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας) – να εκπληρώσουν την εντολή τους. Αυτά τα ταμεία διαχειρίζονται πολύτιμα περιουσιακά στοιχεία για το κράτος και διαδραματίζουν θεμελιώδη ρόλο στην εισαγωγή βέλτιστων πρακτικών διακυβέρνησης και αποτελεσματικότητας. Αυτές οι βελτιώσεις θα ωφελήσουν τελικά όλους τους πολίτες.

Τι στηρίζει σήμερα τα κρατικά έσοδα στην Ελλάδα; Στον βαθμό που η καλή τους επίδοση οφείλεται στον υψηλό πληθωρισμό, ενδέχεται να δούμε μία διαφορετική εικόνα μόλις υποχωρήσουν οι πληθωριστικές πιέσεις;

Οι δημοσιονομικές επιδόσεις της Ελλάδας τα τελευταία δύο χρόνια ήταν αξιοσημείωτες. Ένας σημαντικός παράγοντας πίσω από αυτή την ισχυρή απόδοση ήταν η ραγδαία αύξηση των φορολογικών εσόδων.

Οι εισπράξεις φόρων επωφελήθηκαν από διάφορους παράγοντες. Ο πληθωρισμός σίγουρα βοήθησε, αλλά ας μην ξεχνάμε επίσης ότι η ελληνική οικονομία ανέκαμψε δυναμικά από την πανδημία και αποδείχθηκε πολύ ανθεκτική μπροστά στο σοκ των τιμών ενέργειας και στον πόλεμο στην Ουκρανία. Και οι αρχές ήταν επιτυχημένες στην καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, ένα μακροχρόνιο πρόβλημα στην Ελλάδα.

Η ελληνική οικονομία είναι σημαντικά μεγαλύτερη από ό,τι περιμέναμε πριν από ένα χρόνο. Και μια μεγαλύτερη οικονομία παράγει περισσότερα φορολογικά έσοδα επίσης στο μέλλον. Αυτό είναι θετικό για την προοπτική στα δημόσια έσοδα.

Πόσο δυσκολότεροι θα γίνουν οι στόχοι των πρωτογενών πλεονασμάτων για την Ελλάδα από το 2024; Υπάρχει ο κίνδυνος η δημοσιονομική σύσφιξη να υπονομεύσει τη δυναμική της ανάπτυξης; 

Μια υπεύθυνη και διατηρήσιμη δημοσιονομική πολιτική παραμένει κρίσιμη προτεραιότητα για την Ελλάδα στο επόμενο διάστημα. Ευτυχώς, η οικονομική προοπτική της Ελλάδας οικοδομείται σε μια ανθεκτική βάση. Η αύξηση των δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων στο πλαίσιο του σχεδίου ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας έχει δημιουργήσει μια ισχυρή δυναμική, βοηθώντας στον εκσυγχρονισμό της ελληνικής οικονομίας με τεχνολογία αιχμής και θέσεις εργασίας υψηλής ποιότητας.

Βλέπουμε επίσης ότι η ζήτηση για τουρισμό παραμένει πολύ ισχυρή και λίγες χώρες είναι σε τόσο καλή θέση να επωφεληθούν από αυτή τη ζήτηση όσο η Ελλάδα.

Τέλος, το ελληνικό δημόσιο χρέος, αν και εξακολουθεί να είναι πολύ υψηλό, απολαμβάνει πολύ χαμηλά επιτόκια σε πολύ μεγάλες λήξεις, επίσης χάρη στον ESM, ο οποίος θωρακίζει σε μεγάλο βαθμό τη γενική κυβέρνηση από την ταχεία αύξηση των επιτοκίων της αγοράς που έχουμε δει τους τελευταίους περίπου 18 μήνες.

Το ελληνικό δημόσιο χρέος έχει μειωθεί κατά 23% ως ποσοστό του ΑΕΠ λόγω του πληθωρισμού και της ανάπτυξης. Όμως σε απόλυτο νούμερο έχει αυξηθεί στην περιοχή των 400 δισ. ευρώ. Εσείς συμφωνείτε με την άποψη ότι σημασία δεν έχει η ονομαστική αξία του χρέους αλλά η δυνατότητα να εξυπηρείται; 

Όπως ανέφερα προηγουμένως, η δομή του χρέους της Ελλάδας έχει βελτιωθεί πολύ. Αυτό οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στους πολύ ευνοϊκούς όρους δανεισμού του ESM – και του προκατόχου του, EFSF – και στις ασκήσεις διαχείρισης υποχρεώσεων στο πλαίσιο του προγράμματος ESM. Ο ESM κατέχει περίπου το 55% του δημόσιου χρέους της Ελλάδας και η σταθμισμένη εναπομένουσα διάρκεια των δανείων ESM/EFSF είναι 31 χρόνια – πολύ μεγαλύτερη από αυτή του υπόλοιπου χρέους. Λόγω του χαμηλού επιτοκίου σε αυτά τα δάνεια – χάρη στο χαμηλό κόστος χρηματοδότησης του ESM με αξιολόγηση ΑΑΑ κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου – το ετήσιο κόστος της Ελλάδας για την εξυπηρέτηση αυτών των δανείων είναι χαμηλότερο από το αναμενόμενο για το συνολικό επίπεδο χρέους της.

Το δημόσιο χρέος υποστηρίζεται τελικά, πάντα και παντού, από την ικανότητα της κυβέρνησης να συγκεντρώσει τα απαραίτητα φορολογικά έσοδα για την εξυπηρέτηση και την αποπληρωμή του χρέους. Οι προοπτικές για την είσπραξη των κρατικών εσόδων παραμένουν θετικές δεδομένων των προοπτικών ανάπτυξης. Η ανάπτυξη βελτιώνει την οικονομική πίτα, αποτελώντας τη βάση για τη φορολογία.

Αυτό, καταρχήν, αποτελεί καλό οιωνό για την ικανότητα της Ελλάδας να εξυπηρετήσει το απόθεμα του χρέους της τα επόμενα χρόνια. Ωστόσο, δεδομένου του μεγάλου μεγέθους του χρέους, η κυβέρνηση θα πρέπει να διατηρήσει μια υπεύθυνη και βιώσιμη δημοσιονομική πολιτική. Και οι κρατικές δαπάνες θα πρέπει να παραμείνουν συνετές και να κατευθύνονται σε τομείς που θα ενισχύσουν τη δυναμική της οικονομίας στο μέλλον – όπως η εκπαίδευση, η κατάρτιση στην εργασία και οι υποδομές.

Συμφωνείτε με την άποψη ότι οι χαμηλότεροι φορολογικοί συντελεστές φέρνουν υψηλότερα έσοδα στο τέλος της ημέρας, μέσω της αυξημένης οικονομικής δραστηριότητας και της κατανάλωσης; Υπ’ αυτήν την έννοια, θα βοηθούσαν την Ελλάδα από δημοσιονομική άποψη περισσότερες μειώσεις φόρων;

Επιτρέψτε μου να ξεκινήσω με ένα γενικό σημείο. Οι φορολογικές περικοπές συνήθως μειώνουν τα κρατικά έσοδα. Δεν υπάρχουν πολλές εμπειρίες διεθνώς ή στην Ελλάδα όπου οι φορολογικές περικοπές αυτές καθαυτές οδήγησαν τελικά σε υψηλότερες συνολικές εισπράξεις φόρων, οι οποίες οφείλονται κυρίως στην υψηλότερη ανάπτυξη.

Τούτου λεχθέντος, η Ελλάδα συνεχίζει να έχει υψηλούς οριακούς φορολογικούς συντελεστές, ιδίως για άτομα που κερδίζουν το ψωμί τους με μισθό, καθώς και για επενδυτές που τοποθετούν κεφάλαια σε νέα έργα. Και οι υψηλοί οριακοί συντελεστές λειτουργούν ως φρένο σε αυτούς τους τύπους δραστηριοτήτων.

Για τον λόγο αυτόν, πιστεύουμε ότι είναι εύλογο να διερευνηθεί εάν υπάρχει περιθώριο περαιτέρω μείωσης των οριακών φορολογικών συντελεστών, εάν αυτοί είναι υψηλοί σύμφωνα με τα διεθνή πρότυπα. Αλλά ταυτόχρονα, θα πρέπει να διευρυνθεί η βάση στην οποία επιβάλλονται οι φόροι. Συγκεκριμένα παραδείγματα για τη διεύρυνση αυτής της βάσης περιλαμβάνουν την άρση των φορολογικών εξαιρέσεων, την αύξηση της λήψης φόρων από τους αυτοαπασχολούμενους και την τουριστική βιομηχανία, και την περαιτέρω καταπολέμηση της φοροδιαφυγής.

Ποια θα είναι τα οφέλη για την Ελλάδα μετά την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας και πώς αυτά σχετίζονται με την εξυπηρέτηση του χρέους;

Η αξιολόγηση της επενδυτικής βαθμίδας είναι ένας κρίσιμος στόχος για την Ελλάδα, την οικονομία της, τις τράπεζες, τους επενδυτές και τον Έλληνα πολίτη. Με λίγα λόγια, θα βοηθήσει να γίνει η χώρα και η οικονομία της πιο ανθεκτικές στα σοκ.

Θα είναι μια ανταμοιβή μετά από χρόνια δημοσιονομικών προσπαθειών, αναδιάρθρωσης τραπεζών και μεταρρυθμίσεων. Η αξιολόγηση της επενδυτικής βαθμίδας θα καταστήσει την πρόσβαση της Ελλάδας στην αγορά ισχυρότερη και πιο ανθεκτική. Θα έχει επίσης θετικό αντίκτυπο στο κρατικό spread της χώρας ενισχύοντας τη βιωσιμότητα του χρέους.

Επιπλέον, η επενδυτική βαθμίδα θα διευρύνει τον αριθμό των επενδυτών που μπορούν να επενδύσουν στην Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι θα ωφεληθεί ολόκληρη η οικονομία και η κοινωνία. Για παράδειγμα, θα επιτρέψει την προσέλκυση καλών, στρατηγικών και σταθερών επενδυτών στο κεφάλαιο των τραπεζών όταν θα ξεκινήσει η διαδικασία ιδιωτικοποίησής τους.

Τι δεδομένα δημιουργούν για τις ελληνικές τράπεζες τα υψηλά επιτόκια και πόσο σοβαρός είναι ο κίνδυνος για επιπλοκές στην ευστάθεια του συστήματος;

Δεν είναι εύκολο να ποσοτικοποιηθεί ο τελικός αντίκτυπος της αύξησης των επιτοκίων στους ισολογισμούς και την κερδοφορία των τραπεζών. Υπάρχουν πολλά κανάλια μετάδοσης που δρουν σε διαφορετικές κατευθύνσεις. Δεν είναι εύκολο να καταλάβουμε ποιο θα επικρατήσει στο τέλος.

Για παράδειγμα, η κερδοφορία των τραπεζών επωφελείται από την ανατιμολόγηση του χαρτοφυλακίου δανείων τους, αλλά η αύξηση του επιτοκίου σημαίνει επίσης ότι αυξάνεται το δικό τους κόστος χρηματοδότησης. Αυξάνει επίσης το κόστος δανεισμού χρημάτων για νοικοκυριά και επιχειρήσεις. Αυτό σημαίνει ότι η αύξηση των πτωχεύσεων καθίσταται πιο πιθανή.

Συνολικά, οι ελληνικές τράπεζες θα πρέπει να επωφεληθούν βραχυπρόθεσμα από την αύξηση των επιτοκίων χάρη σε μια προσωρινή βελτίωση της κερδοφορίας τους, η οποία θα τους δώσει περισσότερο περιθώριο ελιγμών για την απορρόφηση πιθανής υποβάθμισης της ποιότητας του ενεργητικού και την περαιτέρω ενίσχυση των κεφαλαίων τους.

Οι τράπεζες θα πρέπει να χρησιμοποιήσουν αυτήν τη βελτιωμένη κερδοφορία για να επενδύσουν στον εκσυγχρονισμό των υποδομών τους, και ειδικότερα στην πληροφορική και την ψηφιοποίηση, ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικές.

Η επιδείνωση του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών στην Ελλάδα οφείλεται στις ανατιμήσεις της ενέργειας ή και σε ευρύτερους παράγοντες; Είναι κάτι που ανησυχεί τον ESM; 

Μας εξέπληξε κάπως το μέγεθος της επιδείνωσης του ελλείμματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών – η διαφορά μεταξύ της αξίας των εξαγωγών της Ελλάδας έναντι των εισαγωγών – τα τελευταία δύο χρόνια.

Οι υψηλές τιμές της ενέργειας συνέβαλαν στα ελλείμματα, αλλά αυτό δεν είναι όλη η ιστορία. Οι δαπάνες των νοικοκυριών για κατανάλωση ήταν εξαιρετικά ισχυρές. Οι εταιρείες ενισχύουν τα επενδυτικά τους σχέδια, επίσης λόγω της ευνοϊκής χρηματοδότησης που διατίθεται από τα κονδύλια του Ταμείου Ανάκαμψης. Αυτές οι εξελίξεις βοήθησαν την οικονομία να αναπτυχθεί, αλλά δημιούργησαν και έντονη ζήτηση για εισαγωγές.

Το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών της Ελλάδας θα συρρικνωθεί τα επόμενα χρόνια. Η πρόκληση είναι να διασφαλιστεί ότι αυτό θα συμβεί με ομαλό τρόπο. Αυτό που παρακολουθούμε είναι οι δαπάνες και η ζήτηση των νοικοκυριών να επανέλθουν σε πιο φυσιολογικά επίπεδα μετά από χρόνια ισχυρής ανάπτυξης. Επίσης, με την πάροδο του χρόνου, θα θέλαμε να δούμε περαιτέρω βελτιώσεις στις εξαγωγικές επιδόσεις της Ελλάδας, με την Ελλάδα να γίνεται πιο ανταγωνιστική σε βασικούς τομείς όπως η γεωργία, η ενέργεια και οι ψηφιακές υπηρεσίες.

Την ικανότητα μιας χώρας για διατηρήσιμους ρυθμούς ανάπτυξης ορίζουν δείκτες όπως η παραγωγικότητα της οικονομίας της. Τι απόσταση έχει (να) διανύσει η Ελλάδα σε αυτό το επίπεδο; 

Η Ελλάδα έδειξε ότι είναι πιο ανθεκτική από ό,τι πολλοί περίμεναν στον απόηχο της πανδημίας και κατά τη διάρκεια του μεγάλου σοκ από τον πόλεμο στην Ουκρανία.

Για να εξασφαλιστεί ότι αυτή η θετική τάση θα συνεχιστεί, η Ελλάδα πρέπει να γίνει πιο παραγωγική, καινοτόμος και αποτελεσματική. Στην πραγματικότητα, πιστεύω ότι αυτή είναι η πρωταρχική πρόκληση για την οικονομία τα επόμενα χρόνια.

Ευτυχώς, υπάρχει ένας σαφής οδικός χάρτης που πρέπει να ακολουθήσει η Ελλάδα – το σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας. Η εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων και των επενδύσεων στο πλαίσιο αυτού του φιλόδοξου σχεδίου θα βοηθήσει πολύ στην αναμόρφωση της ελληνικής οικονομίας και στη δημιουργία ενός αυτοενισχυόμενου κύκλου παραγωγικότητας, επενδύσεων και νέων θέσεων εργασίας.

Ενθαρρυνόμαστε για το γεγονός ότι οι ελληνικές αρχές μοιράζονται αυτήν την προοπτική: η επιτυχής υλοποίηση και χρήση των κονδυλίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης που προέρχονται από το πρόγραμμα EU Next Generation είναι για την Ελλάδα και τον λαό της μια ευκαιρία που εμφανίζεται για μία φορά στη ζωή.

Κλείνοντας, να υπενθυμίσουμε ποιος είναι ο ρόλος του ESM στην Ελλάδα και γιατί επιτηρεί τις οικονομικές εξελίξεις στη χώρα;

Η αποστολή του ESM είναι να διαφυλάξει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα στη ζώνη του ευρώ. Διασφαλίζουμε, στο πλαίσιο της εντολής μας, ότι το ευρώ και τα μέλη του είναι ασφαλή. Ο ESM είναι στενός εταίρος της Ελλάδας για περισσότερα από δέκα χρόνια, και η μοναδική μας συνεργασία θα συνεχιστεί και στο μέλλον.

Η ελληνική οικονομία είναι πολύ πιο ανθεκτική και δυναμική σήμερα χάρη και στις μεταρρυθμίσεις που έγιναν κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων οικονομικής βοήθειας. Αυτό της επέτρεψε να ξεπεράσει τους μεγάλους οικονομικούς κραδασμούς που αντιμετωπίσαμε τα τελευταία χρόνια.

Θέλουμε να συνεχίσουμε να βοηθάμε την Ελλάδα να ενισχύσει περαιτέρω την οικονομία της και να την κάνει κατάλληλη για τις προκλήσεις του αύριο. Έχουμε ίδιο συμφέρον για την οικονομική επιτυχία και την ευημερία της Ελλάδας.

Διαβάστε επίσης:

Γ. Στουρνάρας: Η Ελλάδα είναι ανοικτή στις επενδύσεις από την Κίνα

Στην επενδυτική βαθμίδα η ελληνική οικονομία σύμφωνα με τον οίκο R&I

To «μπράβο» του ESM – Τι πέτυχε η Ελλάδα εν μέσω κρίσης – Τα 7 μικρά θαύματα

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News