Ανάλυση: Τι σημαίνει ο θάνατος του προέδρου του Ιράν Εμπραχίμ Ραϊσί

Η συντριβή του ιρανικού ελικοπτέρου και ο θάνατος του προέδρου της Ισλαμικής Δημοκρατίας Εμπραχίμ Ραϊσί, έρχεται σε μια στιγμή που η χώρα, αντιμέτωπη με άνευ προηγουμένου εξωτερικές προκλήσεις, προετοιμαζόταν ήδη για αλλαγή καθεστώτος με την αναμενόμενη πτώση στα επόμενα χρόνια του 85χρονου ανώτατου ηγέτη της, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ.

Όπως σημειώνει η Guardian, στην υβριδική ηγεσία του Ιράν, όπου η εξουσία κατανέμεται με συχνά αδιαφανείς τρόπους μεταξύ κληρικών, πολιτικών και στρατού, ο ανώτατος ηγέτης και όχι ο πρόεδρος είναι τελικά εκείνος που παίρνει τις αποφάσεις.

Κατά κάποιο τρόπο, οι θέσεις του προέδρου και του πρωθυπουργού, που αρχικά βασίστηκαν σε ένα μοντέλο του γαλλικού συντάγματος, αποδυναμώθηκαν κατά τη σύνταξη του συντάγματος του Ιράν το 1979.

Ο πρόεδρος, όσο πιστός και αν είναι στον ανώτατο ηγέτη – και ο Ιρανός πρόεδρος Εμπραχίμ Ραϊσί  θεωρούνταν πολύ πιστός στον Χαμενεΐ – συχνά παίζει τον ρόλο του χρήσιμου αποδιοπομπαίου τράγου, που βοηθά τον ανώτατο ηγέτη να αποφύγει την κριτική. Αυτή ήταν σίγουρα η μοίρα του προκατόχου του Ραϊσί, Χασάν Ροχανί, ο οποίος δέχθηκε επικρίσεις για αποφάσεις άλλων, τονίζει o Guardian.

Τους τελευταίους μήνες ο Ραϊσί, που είχε εκλεχθεί πρόεδρος το 2021, αλλά στην πράξη αποτελούσε την προσωπική επιλογή του ανώτατου ηγέτη, αναφερόταν ως ο πιθανός διάδοχος του Χαμενεΐ. Ο θάνατός του ανοίγει έναν δύσκολο δρόμο για τον γιο του Χαμενεΐ, Μοτζτάμπα Χαμενεΐ.

Η επιλογή γίνεται από μια «συνέλευση εμπειρογνωμόνων» 88 ατόμων και ο θάνατος του Ραϊσί  σίγουρα αυξάνει τις πιθανότητες μιας κληρονομικής διαδοχής στο Ιράν, κάτι στο οποίο πολλοί κληρικοί αντιτίθενται, θεωρώντας το  ξένο στις επαναστατικές αρχές του Ιράν.

Όμως, ο θάνατος του Ραϊσί  ενισχύει την αίσθηση ότι η χώρα βρίσκεται ήδη σε μια πολιτική μετάβαση. Ένα νέο σκληροπυρηνικό κοινοβούλιο εξελέγη μόλις την 1η Μαρτίου, με την προσέλευση σε κάποιες κάλπες ακόμα και κάτω από το 10% και το εθνικό ποσοστό συμμετοχής μόλις στο 41%, που αποτελεί ιστορικό χαμηλό.

Μεταρρυθμιστές ή μετριοπαθείς πολιτικοί είτε αποκλείστηκαν είτε ξυλοκοπήθηκαν σοβαρά αφήνοντας έναν νέο και, μέχρι στιγμής, αδοκίμαστο διχασμό στο κοινοβούλιο μεταξύ των παραδοσιακών σκληροπυρηνικών και μιας υπερσυντηρητικής ομάδας γνωστής ως Paydari ή Staadfastness Front.

Ο ουσιαστικός αποκλεισμός των μεταρρυθμιστών από την πολιτική συμμετοχή στο κοινοβούλιο για πρώτη φορά από το 1979 ενισχύει την αίσθηση ότι η χώρα βρίσκεται σε αχαρτογράφητα νερά.

Όλα αυτά σε μια στιγμή που το Ιράν δεν μπορεί να αντέξει τέτοια αβεβαιότητα, καθώς αντιμετωπίζει τις προκλήσεις από τη Δύση σχετικά με το πυρηνικό του πρόγραμμα, μια άσχημη οικονομία και τεταμένες σχέσεις με άλλα κράτη της Μέσης Ανατολής, ειδικά όσον αφορά τις σχέσεις με το Ισραήλ και τις ΗΠΑ.

Η απώλεια του υπουργού Εξωτερικών  Χοσεΐν Αμίρ-Αμπντολαχιάν ενισχύει την αίσθηση αστάθειας για μια χώρα που υπερηφανευόταν για τον έλεγχο και την προβλεψιμότητα. Ο πιο πιθανός διάδοχός του είναι ο αναπληρωτής του, Αλί Μπαγκερί, αλλά οι σκληροπυρηνικοί μπορεί να τον θεωρήσουν πολύ πρόθυμο να διαπραγματευτεί με τη Δύση για το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

Αν και το Ιράν δεν έχει χάσει πρόεδρο στην εξουσία από την επανάσταση του 1979, η χώρα έχει ένα σαφές επίσημο σύστημα διαδοχής στο οποίο ο πρώτος αντιπρόεδρος – επί του παρόντος ο Μοχάμεντ Μοχμπέρ- αναλαμβάνει την ευθύνη.

Ένας νέος πρόεδρος θα πρέπει να εκλεγεί εντός 50 ημερών, δίνοντας στον ανώτατο ηγέτη και στο περιβάλλον του σχετικά λίγο χρόνο για να επιλέξουν κάποιον που όχι μόνο θα γίνει πρόεδρος σε μια τόσο κρίσιμη στιγμή, αλλά θα είναι και σε ισχυρή θέση για να διαδεχθεί τον ίδιο τον Χαμενεΐ.

Η άμεση πρόκληση για οποιονδήποτε νέο ηγέτη θα είναι να ελέγξει όχι μόνο τις εσωτερικές διαφωνίες, αλλά και τις απαιτήσεις εντός της χώρας να ακολουθήσει μια πιο σκληρή γραμμή με τη Δύση και να πλησιάσει τη Ρωσία και την Κίνα.

Η διαχρονική πρόκληση για το Ιράν παραμένουν οι σχέσεις με το Ισραήλ, οι οποίες έφτασαν σε νέο επίπεδο κινδύνου τον Απρίλιο, όταν οι δύο χώρες αντάλλαξαν πυρά.

Αλλά οποιοσδήποτε νέος πρόεδρος θα πρέπει να πάρει μεγάλες αποφάσεις σχετικά με το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν.

moneyreview.gr 

Διαβάστε επίσης: 

Ιράν: Νεκροί ο πρόεδρος Ραϊσί και ο υπουργός Εξωτερικών Αμιραμπντολαχιάν

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News