Το ρευστό παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον

Μέσα σε ένα παγκόσμιο οικονομικό περιβάλλον που χαρακτηρίζεται από χαμηλή και επιβραδυνόμενη ανάπτυξη και βραδύτερη της αναμενόμενης πτώση των πληθωριστικών πιέσεων, η οικονομία των ΗΠΑ εξακολουθεί να διαψεύδει τις προβλέψεις μας (όπως και του consensus) για σταδιακή επιβράδυνση, καταγράφοντας ρυθμούς ανάπτυξης 2,4% το β΄ τρίμηνο του 2023. Η ανάπτυξη αυτή στηρίζεται κυρίως –εάν όχι αποκλειστικά– στην αύξηση της ιδιωτικής κατανάλωσης και της ισχυρής αγοράς εργασίας, η οποία μεταφράζεται σε συνεχιζόμενη αύξηση των θέσεων απασχόλησης και των αμοιβών των εργαζομένων.

Ωστόσο, ακόμη και η «ακαταπόνητη» αμερικανική οικονομία δεν μπορεί να συνεχίζει να αψηφά τους νόμους της βαρύτητας για μεγάλο χρονικό διάστημα, καθώς μια σειρά μακροοικονομικών δεικτών καταδεικνύουν μια αργή, αλλά συστηματική κόπωση της οικονομίας.

Σε αντίθεση με τις ΗΠΑ, οι οποίες βρίσκονται αντιμέτωπες με το ενδεχόμενο της ομαλής επιβράδυνσης, η οικονομία της Ευρωζώνης βρίσκεται σε πολύ χειρότερη μοίρα. Παράλληλα με την πτώση της μεταποίησης (η οποία είναι κοινή με τις ΗΠΑ), η Ευρωζώνη βρίσκεται αντιμέτωπη με μια πολύ αδύναμη ιδιωτική κατανάλωση, η οποία επιβαρύνει όχι μόνο τις πωλήσεις λιανικής αλλά και ολόκληρο τον τομέα των υπηρεσιών. Επιπρόσθετα και η πολλά υποσχόμενη ανάκαμψη της οικονομίας της Κίνας δεν έχει υλοποιηθεί, στερώντας την οικονομία –κυρίως του πυρήνα– της Ευρωζώνης από ακόμη ένα «αναπτυξιακό μέρισμα». Τέλος και ο πληθωρισμός, παρά το γεγονός ότι έχει υποχωρήσει από τα υψηλά του 2022, εξακολουθεί να παραμένει στο 4,3%, ποσοστό απαράδεκτα υψηλό για τα δεδομένα και τους στόχους της ΕΚΤ.

Με βάση λοιπόν τα υφιστάμενα στοιχεία, το «θετικό» σενάριο για την Ευρωζώνη είναι αυτό της ήπιας κυκλικής ύφεσης, με την περαιτέρω πτώση της οικονομικής δραστηριότητας και των εισοδημάτων να συνοδεύεται και από την επιστροφή του πληθωρισμού στα επίπεδα του 2%. Παρά την προβλεπόμενη ύφεση, η θετική πλευρά του αυτού σεναρίου είναι ότι η συνεπακόλουθη επιστροφή του πληθωρισμού στο 2% θα επιτρέψει στην ΕΚΤ να χαλαρώσει τη νομισματική πολιτικής της δίνοντας κάποιες ανάσες στην ευρωπαϊκή οικονομία. Το εναλλακτικό σενάριο για την Ευρωζώνη είναι το ακόμη πιο απαισιόδοξο και επίπονο σενάριο του στασιμοπληθωρισμού. Υπό αυτό το σενάριο, εξωγενείς παράγοντες (όπως π.χ. υψηλές τιμές πετρελαίου και φυσικού αερίου) θα διατηρήσουν τον πληθωρισμό σε υψηλά επίπεδα, γεγονός που θα περιορίσει τα περιθώρια μείωσης των επιτοκίων από την ΕΚΤ. Σε αυτό το σενάριο, η οικονομική στασιμότητα συνδυάζεται αναγκαστικά με περιοριστική νομισματική πολιτική, μειώνοντας σημαντικά τις πιθανότητες οικονομικής ανάκαμψης.

Τέλος, πέρα από τις ΗΠΑ και την Ευρωζώνη, η οικονομία της Κίνας φαίνεται ότι δυσκολεύεται να ανακτήσει τον προ πανδημίας δυναμισμό της, παρασέρνοντας, όπως προαναφέραμε, σε στασιμότητα και τις οικονομίες του πυρήνα της Ευρωζώνης. Η προσπάθεια από πλευράς κινεζικής ηγεσίας να κατευθύνει την οικονομία σε τομείς που εξυπηρετούν τους δικούς της πολιτικούς σκοπούς και γεωστρατηγικούς στόχους, σε συνδυασμό με την ύφεση στην αγορά κατοικίας, εγκλωβίζει την Κίνα σε χαμηλούς (για τα κινεζικά δεδομένα) ρυθμούς ανάπτυξης.

Η χαμηλή ανάπτυξη σε συνδυασμό με τον αντιπληθωρισμό δημιουργεί πλέον εύλογους φόβους για πιθανό εγκλωβισμό της Κίνας σε μια δίνη «υφεσιακής υπερχρέωσης», όπου η εξυπηρέτηση συσσωρευμένων δανειακών υποχρεώσεων αφαιρεί πόρους από την κατανάλωση και τις επενδύσεις, γεγονός που οδηγεί σε περαιτέρω ύφεση, η οποία δημιουργεί αντιπληθωρισμό κ.ο.κ.

Συμπερασματικά λοιπόν, σύμφωνα με το βασικό μακροοικονομικό μας σενάριο, στο προσεχές διάστημα αναμένουμε υποχώρηση της οικονομικής δραστηριότητας στις ΗΠΑ, με παράλληλη πτώση του πληθωρισμού στα επίπεδα του 2,5%-2%, γεγονός που θα επιτρέψει στη Fed να εκκινήσει τη χαλάρωση της νομισματικής πολιτικής μεταξύ 2ου και 3ου τριμήνου του 2024. Ταυτόχρονα, η Ευρωζώνη θα βιώσει μεγαλύτερη υποχώρηση της οικονομίας αλλά και βραδύτερη αποκλιμάκωση του πληθωρισμού. Αυτό θα έχει ως συνέπεια τη μεταγενέστερη της Fed πτώση του επιτοκίου της ΕΚΤ τουλάχιστον κατά ένα τρίμηνο, δηλαδή από το 3ο ή το 4ο τρίμηνο του 2024.

* Ο κ. Ηλίας Λεκκός είναι επικεφαλής Οικονομικής Ανάλυσης και Επενδυτικής Στρατηγικής της Τράπεζας Πειραιώς. Το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή της Κυριακής.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News