Χρηματοδοτώντας την πράσινη ενέργεια

Καθώς ο κόσμος στρέφεται όλο και περισσότερο προς καθαρές μορφές ενέργειας και η ενεργειακή μετάβαση αποτελεί το μέγα διακύβευμα της εποχής μας, αυξάνεται διαρκώς το ενδιαφέρον για επενδύσεις σε καθαρές τεχνολογίες και ένα πολύ μεγάλο μέρος τους κατευθύνεται πλέον σε σταθερή βάση σε έργα ΑΠΕ και βελτίωσης της ενεργειακής αποδοτικότητας. Η δε χρηματοδότηση αυτών των έργων αναδεικνύεται πλέον σε μείζον θέμα.

Εάν μάλιστα εξετάσουμε το θέμα των ενεργειακών επενδύσεων σε παγκόσμια βάση θα δούμε ότι τα ποσά που εμπλέκονται είναι πραγματικά τεράστια. Οπως μας πληροφορεί ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (ΙΕΑ) στην πρόσφατη έκθεσή του, το World Energy Investment 2022 Report, τα συνολικά ποσά που επενδύθηκαν παγκοσμίως στον ενεργειακό τομέα τη χρονιά που πέρασε ανήλθαν στα 2,4 τρισ. δολ., σημειώνοντας αύξηση 8% σε σύγκριση με τον περασμένο χρόνο. Από αυτά, το 60% αντιστοιχεί σε επενδύσεις καθαρής ενέργειας, δηλαδή σε έργα ΑΠΕ, ηλεκτρικά δίκτυα, ενεργειακή αποδοτικότητα, ηλεκτροκίνηση και πυρηνική ενέργεια. Το υπόλοιπο ποσό, δηλαδή περίπου 1 τρισ. δολ., κατευθύνθηκε σε θερμικούς σταθμούς παραγωγής ηλεκτρισμού, καθώς και στην έρευνα και παραγωγή πετρελαίου και φυσικού αερίου, άνθρακα και εξοικονόμηση ενέργειας στη βιομηχανία.

Μια ενδιαφέρουσα διαπίστωση είναι ότι η στροφή προς τις καθαρές μορφές ενέργειας περνάει μέσα από τον ηλεκτρισμό, αφού το 90% της παραγωγής καθαρής ενέργειας αφορά την παραγωγή ηλεκτρισμού. Αρα τίθεται θέμα περαιτέρω εξηλεκτρισμού και επέκτασης των ηλεκτρικών δικτύων τόσο σε τοπική βάση (εθνικά δίκτυα) όσο και σε παγκόσμια (βλ. διεθνείς ηλεκτρικές διασυνδέσεις). Η στροφή προς καθαρές μορφές ενέργειας ευνοεί, ή καλύτερα προϋποθέτει, την ανάπτυξη ηλεκτρικών δικτύων σε παγκόσμια βάση, είτε αυτά αφορούν τη διανομή στα αστικά και περιαστικά κέντρα ή τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας σε μεγάλες αποστάσεις, εντός μιας χώρας ή και μεταξύ χωρών ή και ηπείρων (π.χ. EuroAsia Interconnector, EuroAfrica Interconnector, Egypt – Greece Interconnector).

Με τον περαιτέρω εξηλεκτρισμό τόσο στις ώριμες οικονομίες όσο και στις ανερχόμενες να αποτελεί σταθερό στόχο που θα επιτρέψει την περαιτέρω εξάπλωση των ΑΠΕ και της καθαρής ενέργειας γενικότερα (βλ. πυρηνική ενέργεια, γεωθερμία). Γι’ αυτό και οι επενδύσεις σε ηλεκτρικά δίκτυα λογίζονται πλέον ως μέρος των καθαρών τεχνολογιών.

Τα ποσά που εκτιμάται ότι θα χρειασθούν εφεξής για τη χρηματοδότηση έργων καθαρής ενέργειας είναι δυσθεώρητα, με τον οργανισμό ΙRENA να εκτιμά ότι οι ετήσιες επενδύσεις θα πρέπει να διαμορφωθούν στο επίπεδο των 5 τρισ. δολ. (ή 150 τρισ. μέχρι το 2050) προκειμένου να μειωθούν οι εκπομπές σε ικανοποιητικό επίπεδο (βλ. Netzero 50). Αυτός ο στόχος ακούγεται εξωπραγματικός εάν λάβουμε υπόψη ότι το σημερινό επίπεδο κινείται στο 1 με 1,4 τρισ. δολ. τον χρόνο. Μπορεί ο ανωτέρω στόχος να είναι γενικά αποδεκτός από τράπεζες και διεθνείς χρηματοδοτικούς οργανισμούς, όπως λ.χ. οι World Bank, ΕΙΒ, EBRD, όμως η εξασφάλιση της αναγκαίας χρηματοδότησης για επενδύσεις σε καθαρές μορφές ενέργειας αποτελεί σήμερα τη μεγάλη πρόκληση.

Και ενώ σε διεθνές επίπεδο δεν υπάρχει ένδεια κεφαλαίων, με τα λιμνάζοντα επενδυτικά κεφάλαια να υπολογίζονται σε περισσότερα από 150 τρισ. δολ., η πρόσβαση σε αυτά (μέσω εξειδικευμένων funds και διεθνών ιδρυμάτων) δεν είναι εύκολη υπόθεση παρά μόνον σε όσους διαθέτουν τα κατάλληλα διαπιστευτήρια. Στην περίπτωση επενδύσεων σε καθαρές τεχνολογίες, ΑΠΕ, διαχείριση αποβλήτων, ενεργειακή αποδοτικότητα, ανακύκλωση και παρεμφερή έργα, αυτά τα διαπιστευτήρια εξασφαλίζονται μέσα από την έκδοση climate bonds και κατά προτίμηση green bonds.

Προς αυτή την κατεύθυνση κινούνται οι προσπάθειες του ιδιωτικού τομέα αλλά και των τραπεζών για τη συγκέντρωση πράσινων επενδυτικών κεφαλαίων μέσω της έκδοσης πράσινων ομολόγων (green bonds). Οπως μας πληροφορεί το ΙΕΝΕ σε ειδική ημερίδα που οργάνωσε πρόσφατα (στις 5/4) γι’ αυτό το θέμα υπό την αιγίδα της Βρετανικής Πρεσβείας στην Αθήνα και σε συνεργασία με το Climate Bond Initiative (CBI) του Λονδίνου, πρόκειται για ομόλογα τα οποία εκδίδονται από τις ενδιαφερόμενες εταιρείες ή και από κυβερνήσεις βάσει συγκεκριμένων προδιαγραφών, με τα χρήματα που συγκεντρώνονται να κατευθύνονται αποκλειστικά σε έργα καθαρής ενέργειας ή ανακύκλωσης.

Μέχρι στιγμής έχουν εκδοθεί πράσινα ομόλογα συνολικής αξίας 2 τρισ. δολ., ενώ το 2022 εκδόθηκαν σε όλο τον κόσμο green bonds αξίας 450 δισ. δολ. Αυτά τα ποσά αντιστοιχούν μόλις στο 3% της συνολικής ετήσιας παγκόσμιας αγοράς έκδοσης ομολόγων (fixed income markets) και άρα τα περιθώρια για περαιτέρω έκδοση πράσινων ομολόγων είναι πραγματικά μεγάλα.

Με τα πράσινα ομόλογα να αποτελούν πλέον ένα βασικό εργαλείο συγκέντρωσης και μόχλευσης επενδυτικών κεφαλαίων που διασφαλίζουν γρήγορη και εγγυημένη χρηματοδότηση έργων ΑΠΕ και γενικότερα καθαρής ενέργειας. Η δε μεθοδολογία βάσει της οποίας εκδίδεται ένα πράσινο ομόλογο και παρακολουθείται η πορεία του μέχρι την αποπληρωμή των ομολογιούχων, εγγυάται τη σωστή χρήση των συγκεντρωθέντων κεφαλαίων και την κατασκευή και λειτουργία των έργων (βλ. https://www.iene.eu/en/congress/33/green-bonds).

Στη ΝΑ Ευρώπη η αγορά πράσινων ομολόγων είναι εξαιρετικά περιορισμένη και απ’ όλες τις χώρες της περιοχής η Ελλάδα έχει ένα σαφές προβάδισμα, έχοντας εκδώσει πράσινα ομόλογα συνολικής αξίας 2,4 δισ. ευρώ κατά τη διάρκεια των τελευταίων τριών ετών. Οι εταιρείες και οργανισμοί που έχουν εκδώσει τα εν λόγω ομόλογα περιλαμβάνουν την ΤΕΡΝΑ Ενεργειακή, την Ελλάκτωρ, τη Μυτιληναίος, την Εθνική Τράπεζα (NBG), την Τράπεζα Πειραιώς και τη Noval Properties. Παράλληλα υπάρχει ενδιαφέρον από πλευράς ελληνικής κυβέρνησης για την έκδοση, το β΄ εξάμηνο του 2023 ή αρχές του 2024, ενός πράσινου κρατικού ομολόγου (sovereign green bond) της τάξης του 1 με 1,5 δισ. ευρώ, ακολουθώντας το παράδειγμα άλλων χωρών εντός της ΕΕ αλλά και ευρύτερα, όπως λ.χ. της Σερβίας που εξέδωσε πράσινο κρατικό ομόλογο 1 δισ. ευρώ προκειμένου να χρηματοδοτήσει έργα ΑΠΕ.

* Ο κ. Κωστής Σταμπολής είναι πρόεδρος και εκτελεστικός διευθυντής του Ινστιτούτου Ενέργειας ΝΑ Ευρώπης (ΙΕΝΕ) και διευθυντής του ενεργειακού portal Energia.gr.

** Το άρθρο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Καθημερινή. 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News