S&P: Πώς η Ελλάδα εξουδετέρωσε τη «βόμβα» του δημογραφικού
Χαμηλότερη ανάπτυξη και περισσότερες δημοσιονομικές προκλήσεις σημαίνει για τις περισσότερες χώρες του πλανήτη η δημογραφική αλλαγή που θα σημειωθεί τις επόμενες δεκαετίες, λόγω της μείωσης του ρυθμού γεννήσεων και της αύξησης του προσδόκιμου ζωής, προειδοποιεί η S&P. Η Ελλάδα μπορεί να είναι η 4η γηραιότερη χώρα ανάμεσα σε εκείνες που εξέτασε ο οίκος αξιολόγησης, όμως οι σχετικές δαπάνες της αναμένεται να μειωθούν έως το 2035.
Όπως εξηγούν οι οικονομολόγοι της S&P Samuel Tilleray, Marko Mrsnik και Kenneth Wattret, όλες οι χώρες είναι εκτεθειμένες στη δημογραφική αλλαγή, αλλά κάποιες θα υποστούν τις συνέπειες πολύ συντομότερα από άλλες. «Ενώ οι κυβερνήσεις θα δυσκολευτούν να αντιστρέψουν τις δημογραφικές τάσεις, η ικανότητά τους να περιορίσουν τα δημοσιονομικά ρίσκα είναι πιο εφικτή, εφόσον τα μέτρα πολιτικής είναι αποφασιστικά και έγκαιρα», τονίζουν.
Ασφαλώς, το δημογραφικό δεν είναι ένα νέο ζήτημα, αλλά η σημασία του για τις κυβερνήσεις και τα δημόσια οικονομικά αυξάνεται. Από τις 80 χώρες τις οποίες εξέτασε η S&P, όλες εμφανίζουν γήρανση πληθυσμού, αλλά η ένταση του φαινομένου είναι ανομοιογενής. Ο οίκος εντόπισε 18 χώρες όπου ο πληθυσμός της τρίτης ηλικίας σε σχέση με τα άτομα σε ηλικία εργασίας θα έχει αυξηθεί τουλάχιστον κατά 50%.
Με δεδομένο ότι οι τρεις παράγοντες της μακροπρόθεσμης ανάπτυξης είναι η αύξηση της εργασίας, του κεφαλαίου και της παραγωγικότητας, η συρρίκνωση της προσφοράς εργασίας θα πιέσει το ΑΕΠ, τονίζει η S&P. Και καθώς μία ταχύτερη συσσώρευση κεφαλαίου είναι απίθανο να επιτευχθεί για μεγάλο χρονικό διάστημα, ειδικά στις ανεπτυγμένες οικονομίες, το βάρος θα πέσει στην τεχνολογική ανάπτυξη και τον αντίκτυπο που αυτή θα έχει στην παραγωγικότητα. Πρακτικά, η προβλεπόμενη μείωση του εργατικού δυναμικού του πλανήτη θα πρέπει να αντισταθμιστεί, για παράδειγμα, από την ευρεία υιοθέτηση των τεχνολογιών τεχνητής νοημοσύνης, ώστε να διατηρηθούν οι σημερινοί ρυθμοί ανάπτυξης.
Όμως, ιστορικά, τέτοιες επαναστατικές τεχνολογικές αλλαγές φέρνουν μεν μια αρχική ώθηση στην παραγωγικότητα, αλλά συνήθως δεν προκαλούν αλλαγές με διάρκεια, σημειώνει ο οίκος.
Ποιες χώρες θα δεχθούν τις μεγαλύτερες δημοσιονομικές πιέσεις
Η γήρανση των πληθυσμών αποτελεί μια μεγάλη πρόκληση για τα οικονομικά των κυβερνήσεων, καθώς τα συστήματα κοινωνικής ασφάλειας πολλών χωρών θα αποδειχθούν μη βιώσιμα εάν δεν γίνουν αλλαγές, τονίζει η S&P.
Και ενώ πολλά μέτρα πολιτικής εστιάζουν στις συντάξεις, είναι όλο και πιο σαφές ότι και οι δαπάνες της υγείας αποτελούν έναν εξίσου σημαντικό τομέα. Οι δαπάνες που σχετίζονται με την ηλικία περιλαμβάνουν τις συντάξεις, την υγεία και την μακροχρόνια φροντίδα, με τα σχετικά έξοδα να διαφέρουν σημαντικά ανάμεσα στις χώρες, καθώς στην Ευρώπη ανέρχονται κατά μέσο όρο στο 19,1% του ΑΕΠ, ενώ στην υπο-Σαχάρια Αφρική φτάνουν μόλις στο 2,3% του ΑΕΠ.
Οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις αναμένεται να παραμείνουν εκείνες που ξοδεύουν τα περισσότερα στις δαπάνες που σχετίζονται με την υγεία. Τα γενναιόδωρα κρατικά συστήματα κοινωνικής ασφάλισης, σε συνδυασμό με την κρατική υγεία για όλους, αφήνουν τις κυβερνήσεις της περιοχής εκτεθειμένες στη γήρανση των πληθυσμών τους.
Όμως, όπως τονίζει η S&P, η επιβάρυνση των δημόσιων οικονομικών εξαιτίας της δημογραφικής αλλαγής δεν είναι μονόδρομος, κάτι το οποίο αποδεικνύεται από την περίπτωση της Ελλάδας.
Παρότι η Ελλάδα περιγράφεται σαν μια χώρα που γερνά –είναι η τέταρτη γηραιότερη του δείγματος- εντούτοις οι δαπάνες που σχετίζονται με την ηλικία αναμένεται να μειωθούν έως το 2035, ως αποτέλεσμα των σημαντικών μεταρρυθμίσεων που εφάρμοσαν διαδοχικές ελληνικές κυβερνήσεις. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές μείωσαν τις πληρωμές, με την S&P να δίνει σαν παράδειγμα την κατάργηση ενός μεγάλου μέρους της αυτόματης τιμαριθμικής αναπροσαρμογής των συντάξεων.
Η μελλοντική πρόκληση για την ελληνική κυβέρνηση θα σχετίζεται με το εάν οι πληρωμές κοινωνικής ασφάλισης είναι επαρκείς και όχι με τη βιωσιμότητά τους, τονίζει ο οίκος.
Μαθήματα από την Ιαπωνία
Με το 29,2% του πληθυσμού σε ηλικία άνω των 65 ετών και ακόμα 1 στους 10 πάνω από τα 80, η Ιαπωνία είναι η χώρα που βρίσκεται στην πρώτη γραμμή της δημογραφικής αλλαγής. Όμως, η χώρα αντισταθμίζει τη γήρανση του πληθυσμού κατά την τελευταία δεκαετία ανεβάζοντας τα ποσοστά απασχόλησης ανάμεσα στην τρίτη ηλικία. Όπως σημειώνει η S&P, αυτό επιτυγχάνεται με την ενθάρρυνση των ηλικιωμένων να επιστρέψουν στην αγορά εργασίας και τις προσπάθειες για βελτίωση της συμμετοχής των γυναικών στην απασχόληση.
Οι 3 άξονες πολιτικής
Όπως τονίζει η S&P, τα αποφασιστικά και έγκαιρα μέτρα πολιτικής μπορούν να βοηθήσουν να περιοριστούν οι δημοσιονομικοί κίνδυνοι από τη γήρανση του πληθυσμού.
Ο οίκος προτείνει στις κυβερνήσεις να αντιμετωπίσουν τις μελλοντικές ανισορροπίες με τρεις βασικούς τρόπους:
– Μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων που στοχεύουν στην αύξηση των επιπέδων της απασχόλησης για τα μεγαλύτερα σε ηλικία άτομα.
– Μέσω εμπροσθοβαρούς δημοσιονομικής προσαρμογής.
– Μέσω σημαντικών μεταρρυθμίσεων στα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και υγείας, πέραν των μέχρι στιγμής πρωτοβουλιών των κυβερνήσεων.
Διαβάστε επίσης:
ΟΟΣΑ: «Πρωταθλητές» στις ασφαλιστικές εισφορές οι Έλληνες
Μειώνονται αλλά παραμένουν υψηλά οι συνταξιοδοτικές δαπάνες
Οι 18 αλλαγές του 2024 σε εργασιακά και ασφαλιστικό
Ακολουθήστε το Money Review στο Google News
