Αυστηρή η κριτική του ΕΕΣ για το EUTF: Αποσπασματική στήριξη, χωρίς στρατηγική στόχευση

Σε νέα έκθεσή του, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο (ΕΕΣ) καταλήγει στο συμπέρασμα ότι το καταπιστευματικό ταμείο έκτακτης ανάγκης της ΕΕ (EUTF) για την Αφρική δεν εστιάζει όσο πρέπει στις προτεραιότητές του, που είναι η αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της αστάθειας, της αντικανονικής μετανάστευσης και των εκτοπισμών στην αφρικανική ήπειρο. Το 2018, το ΕΕΣ είχε συστήσει τη βελτίωση της στόχευσης της χρηματοδότησης από το ταμείο αυτό. Εντούτοις, η ειδική αυτή χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού παραμένει κατακερματισμένη, καθώς χρησιμοποιείται για τη στήριξη ενός υπερβολικά μεγάλου φάσματος εγχειρημάτων στους τομείς της ανάπτυξης, της ανθρωπιστικής βοήθειας και της ασφάλειας. Διαπιστώθηκε ακόμη ότι τα αποτελέσματα δεν δηλώνονται με ακρίβεια και ότι οι κίνδυνοι παραβίασης των ανθρώπινων δικαιωμάτων δεν αντιμετωπίζονται όπως θα έπρεπε.

Οι μεταναστευτικές ροές από την Αφρική προς την ΕΕ, που διαχρονικά παρουσιάζουν διακυμάνσεις, κορυφώθηκαν την περίοδο 2014-2016. Το 2015, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δημιούργησε το καταπιστευματικό ταμείο έκτακτης ανάγκης της ΕΕ (EUTF) για την Αφρική, επιδιώκοντας να συμβάλει στην αντιμετώπιση διάφορων κρίσεων σε τρεις περιοχές της αφρικανικής ηπείρου: στο Σαχέλ και στη λίμνη Τσαντ, στο Κέρας της Αφρικής και στη Βόρεια Αφρική. Πέραν του ότι οι εσωτερικοί εκτοπισμοί πληθυσμών αποτελούν σύνηθες φαινόμενο στην Αφρική, το Σαχέλ είναι επίσης μία από τις διαδρομές που ακολουθούν συχνότερα οι μετανάστες που ταξιδεύουν προς την Ευρώπη.

«Η αποσπασματική στήριξη, χωρίς στρατηγική στόχευση, δεν εγγυάται αποτέλεσμα», δήλωσε η Bettina Jakobsen, Μέλος του ΕΕΣ και αρμόδια για την έκθεση. «Αναγνωρίζουμε ότι το EUTF συνέβαλε στο να παραμείνει η μετανάστευση στην κορυφή των προτεραιοτήτων της αναπτυξιακής και πολιτικής ατζέντας. Δεδομένου όμως ότι δεν διαπιστώσαμε παρά αμελητέες βελτιώσεις, οφείλουμε να επαναλάβουμε την κριτική μας αναφορικά με τη στόχευση του ταμείου, που εξακολουθεί να είναι υπερβολικά ευρεία.»

Σύμφωνα με τις σχετικές αναφορές, τα έργα που υλοποιήθηκαν με πόρους του EUTF απέφεραν πολλά από τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα και εν μέρει πέτυχαν τους στόχους τους. Όλα τα έργα που εξέτασε το κλιμάκιο ελέγχου ανταποκρίνονταν σε υπαρκτές ανάγκες, αν και όχι απαραιτήτως στις πιο επείγουσες. Οι κανόνες του ταμείου επέτρεπαν τη γρήγορη λήψη χρηματοδοτικών αποφάσεων. Ωστόσο, τα διδάγματα από προηγούμενες δράσεις λαμβάνονταν ελάχιστα υπόψη και τα στοιχεία για τα επιτεύγματα συχνά διογκώνονταν. Επιπλέον, οι δείκτες που χρησιμοποιούνται για την παρακολούθηση των αποτελεσμάτων δεν δείχνουν αν αυτά είναι βιώσιμα ή αν συνέβαλαν στην αντιμετώπιση των βαθύτερων αιτίων της αστάθειας, της αντικανονικής μετανάστευσης και του εκτοπισμού. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή εξακολουθεί να μην είναι σε θέση να κρίνει ποιες προσεγγίσεις είναι οι πλέον αποδοτικές και αποτελεσματικές για τον περιορισμό των φαινομένων της αντικανονικής μετανάστευσης και του αναγκαστικού εκτοπισμού πληθυσμών στην Αφρική.

Σε αντίθεση με την προσέγγιση των χρηματοδοτικών μέσων που προηγήθηκαν, για τη σωστή στόχευση της χρηματοδότησής του το EUTF επιδίωξε να βασιστεί σε τεκμηριωμένες πληροφορίες. Για τον σκοπό αυτό, χρηματοδότησε την εκπόνηση περισσότερων από 100 εκθέσεων βασισμένων σε έρευνα, οι οποίες αποτέλεσαν πολύτιμη πηγή πληροφοριών σχετικά με τα αίτια των συγκρούσεων, της αντικανονικής μετανάστευσης και του εκτοπισμού πληθυσμών. Ωστόσο, στη συντριπτική πλειονότητά τους οι εκθέσεις αυτές δημοσιεύθηκαν αφότου είχε ήδη δεσμευθεί το σύνολο σχεδόν της χρηματοδότησης, με αποτέλεσμα ο αντίκτυπός τους στα έργα να είναι τελικά ελάχιστος.

Η Επιτροπή ανέπτυξε νέες προσεγγίσεις τόσο για τη συλλογή πληροφοριών σχετικά με τα βαθύτερα αίτια της μετανάστευσης όσο και για τον εντοπισμό των κινδύνων που απειλούν τα ανθρώπινα δικαιώματα σε ένα ευμετάβλητο περιβάλλον. Δεδομένων των αυξημένων κινδύνων που παρουσιάζει η περίπτωση της Λιβύης, επέλεξε να εφαρμόσει στη χώρα αυτή για πρώτη φορά την μέθοδο παρακολούθησης των κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα από τρίτους. Η προσέγγιση αυτή μπορεί να αποτελέσει χρήσιμη πηγή πληροφοριών. Ωστόσο, η Επιτροπή δεν έχει αναπτύξει επίσημες διαδικασίες για την υποβολή, την καταγραφή και τη διερεύνηση καταγγελιών για παραβιάσεις των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε σχέση με έργα που χρηματοδοτούνται με ενωσιακούς πόρους. Δεν υπάρχει, λόγου χάριν, κάποιο σύστημα όπου να καταγράφεται επίσημα ότι οι καταγγελίες αυτού του είδους εξετάστηκαν όπως προβλέπεται και ότι συνεκτιμήθηκαν κατά τη λήψη της απόφασης για συνέχιση ή αναστολή της ενωσιακής χρηματοδότησης. Ως εκ τούτου, το ΕΕΣ δεν μπορεί να επιβεβαιώσει ότι δόθηκε συνέχεια σε όλες.

Ο θεματοφύλακας των οικονομικών της ΕΕ διατυπώνει σειρά συστάσεων και καλεί την Επιτροπή να αναλάβει γρήγορα δράση, ώστε να υπάρξει βελτίωση κατά το τελευταίο στάδιο λειτουργίας του ταμείου -λήγει το 2025- αλλά και ενόψει των μελλοντικών μέσων αναπτυξιακής χρηματοδότησης με παρόμοιες επιδιώξεις. Ειδικότερα, ο εκτελεστικός βραχίονας της ΕΕ καλείται να ενισχύσει την τεκμηριωμένη στόχευση γεωγραφικών περιοχών και δικαιούχων, να βελτιώσει τις επιδόσεις στον εντοπισμό κινδύνων για τα ανθρώπινα δικαιώματα και να λάβει μέτρα για τον μετριασμό τους.

Γενικές πληροφορίες

Επιδίωξη του EUTF είναι να υποστηρίξει από κάθε άποψη τη σταθερότητα στην περιοχή και να βελτιώσει τη διαχείριση της μετανάστευσης στην αφρικανική ήπειρο. Στις προτεραιότητές του περιλαμβάνονται μέτρα για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, προσπάθειες σταθεροποίησης της περιοχής και η προστασία των ευάλωτων μεταναστών. Μέχρι σήμερα, έχει λάβει πάνω από 5 δισεκατομμύρια ευρώ σε συνεισφορές και έχει στηρίξει 27 αφρικανικές χώρες. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των συνεισφορών (4,4 δισεκατομμύρια ευρώ ή το 88 % του συνόλου) προήλθε από το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάπτυξης και τον προϋπολογισμό της ΕΕ. Μέχρι τον Δεκέμβριο του 2023, οι εκταμιεύσεις είχαν φτάσει τα 4 508 εκατομμύρια ευρώ. Μετά τη μείωση που σημειώθηκε κατά τη διάρκεια της πανδημίας, οι αριθμοί που αφορούν την αντικανονική μετανάστευση προς την Ευρώπη αυξάνονται και πάλι σταθερά. Το κλιμάκιο ελέγχου εστίασε την προσοχή του σε μικρό αριθμό χωρών στις περιοχές που καλύπτει το ταμείο: την Αιθιοπία, τη Γκάμπια, τη Μαυριτανία, τη Λιβύη και την Τυνησία.

Η ειδική έκθεση 17/2024, με τίτλο «Καταπιστευματικό ταμείο της ΕΕ για την Αφρική – Παρά τις νέες προσεγγίσεις, η στήριξη εξακολουθεί να μην είναι επαρκώς στοχευμένη», είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του ΕΕΣ. Το 2018, στην πρώτη έκθεσή του για το EUTF, το ΕΕΣ είχε καταλήξει στο συμπέρασμα πως το ταμείο ήταν μεν ένα ευέλικτο εργαλείο, αλλά ότι υπήρχαν περιθώρια βελτίωσης της εστίασής του.

Moneyreview.gr

Διαβάστε επίσης:

Οι συνοριακοί έλεγχοι διχάζουν και τους Γερμανούς

Ευρωβουλή: Σε ψηφοφορία το νέο σύμφωνο για τη μετανάστευση και το άσυλο

Μια μπερδεμένη Ευρωπαϊκή Ένωση

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News