ΑΠΟΨΕΙΣ

Εμπιστοσύνη και συμμόρφωση, ένα κοινωνικό συμβόλαιο

Εμπιστοσύνη και συμμόρφωση, ένα κοινωνικό συμβόλαιο

Τόσο η ποίηση όσο και η πραγματικότητα έχουν ανυψώσει την έννοια και το περιεχόμενο της εμπιστοσύνης διαχρονικά, σε σημείο που αυτόχρημα, να είναι συνώνυμη με την επιβίωση. 

Η ανθρώπινη φύση και η ίδια η κοινωνία έχουν τις βαθιές ρίζες τους στην εμπιστοσύνη. Τι θα γινόμασταν αν το έλλειμμα της εμπιστοσύνης μεγάλωνε; Ποια θα ήταν η σχέση του ατόμου με την κοινωνία και τους θεσμούς της; Και πιο συγκεκριμένα, ποια μορφή θα λάμβανε η συμμόρφωση του πολίτη ως προς την ανάληψη των βαρών που του αναλογούν, και δη των φορολογικών; Φαίνεται ότι η ευθύνη μας να χτίζουμε και να διατηρούμε σχέση εμπιστοσύνης είναι υπέρτατο καθήκον για την εύρυθμη λειτουργία της κοινωνίας. 

Ειδικά σε έναν πολυσχιδή κόσμο, με τη φορολογία να γίνεται ολοένα και περισσότερο δαιδαλώδης ως βασικό δημοσιονομικό εργαλείο, η ανάγκη για διαφάνεια, λογοδοσία και ανοιχτό διάλογο γίνεται όλο και επιτακτικότερη. Με την ικανοποίηση αυτής της ανάγκης, το δυσνόητο μπορεί να γίνει κατανοητό, μπορεί να οικοδομηθεί κοινό πεδίο διαλόγου, ώστε επακόλουθα να δημιουργηθεί η διάθεση συμμόρφωσης με γνώμονα το αντιληπτό δίκαιο. Τελευταία, που κατά το κοινώς ομολογούμενο έχει κλονιστεί η σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ πολιτών και κοινωνικών θεσμών, αυτό αποτελεί το ζητούμενο. 

Αλλωστε, εμπειρικές μελέτες έχουν δείξει ότι η συμμόρφωση τροφοδοτείται από την εμπιστοσύνη. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα άτομα που αισθάνονται ότι έχουν τύχει δίκαιης και συνεπούς μεταχείρισης από μια δημόσια φορολογική αρχή, είναι πιθανότερο να την εμπιστευτούν και τείνουν να ακολουθήσουν «οικειοθελώς» τις οδηγίες της. 

Η εκτεταμένη εθελοντική φορολογική συμμόρφωση με τη σειρά της, διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στις προσπάθειες των χωρών να συγκεντρώσουν τους απαραίτητους πόρους για τη λειτουργία τους, χωρίς, κατά το δυνατόν, εμπλοκές σε αμφισβητήσεις και πολυετείς δικαστικούς αγώνες. 

Σε αυτή τη βάση της διαφάνειας φαίνεται ότι κινούνται οι ευρωπαϊκοί και παγκόσμιοι θεσμοί με σειρά κανονισμών (BEPS, DAC6 κ.λπ.) που σκοπό έχουν να μειώσουν τη φοροαποφυγή και φοροδιαφυγή, αυξάνοντας, ωστόσο, το επίπεδο ελέγχου, και επιβάλλοντας κατά κάποιο τρόπο τη συμμόρφωση, καθώς το απαραίτητο κλίμα εμπιστοσύνης δεν μπορεί να διαμορφωθεί όσο γρήγορα χρειάζεται. Στην Ελλάδα, η νέα πραγματικότητα των ηλεκτρονικών βιβλίων (myDATA), αλλά και η αναδεικνυόμενη τάση του ESG-Τ (Environment, Social & Governance – Tax) είναι γραφές αυτής της αδήριτης ανάγκης για διαφάνεια. 

Η τάση αυτή δεν περιορίζεται μόνο σε μακροοικονομικό επίπεδο. Σε επίπεδο επιχειρήσεων, επιδιώκεται ο σχεδιασμός ενός περιβάλλοντος εσωτερικών διαδικασιών ελέγχου με έντονα στοιχεία φορολογικής συμμόρφωσης, προκειμένου οι διοικήσεις να είναι σε θέση να ελέγχουν έγκαιρα και αποτελεσματικά τις λειτουργίες και τις φορολογικές προεκτάσεις αυτών. Δηλαδή, οι επιχειρήσεις καλούνται πλέον να αναλογιστούν το περιβαλλοντικό και κοινωνικό τους αποτύπωμα, να επαναπροσδιορίσουν το φορολογικό τους προφίλ, να σχεδιάσουν τις εσωτερικές φορολογικές τους διαδικασίες, να επενδύσουν στην τεχνολογία και στο ανθρώπινο δυναμικό τους και να οραματιστούν ένα βιώσιμο μέλλον και τη σχέση τους με την κοινωνία και τους θεσμούς της. 

Αυτονόητο είναι ότι συνιστώσα αυτής της αλλαγής και συμμόρφωσης είναι μεταξύ άλλων και το επάγγελμα του οικονομολόγου, λογιστή, φοροτέχνη, ελεγκτή, το οποίο καλείται να αντιληφθεί, εκπαιδευτεί και να εκπαιδεύσει περαιτέρω, ώστε να μπορέσει να ανταποκριθεί στην παρούσα κατάσταση αλλά και στην προσδοκία ενός διαφανέστερου μέλλοντος. Εδώ είναι και η πρόκληση: να συνδράμει στη διαμόρφωση «κουλτούρας συμμόρφωσης» και δη φορολογικής, ως απότοκο εμπιστοσύνης και όχι ως ένδειξη υποταγής ή αδυναμίας. 

* Ο κ. Παναγιώτης Σελέκος είναι Tax Director της PwC Ελλάδας. 

** Το άρθρο αρχικά δημοσιεύτηκε στην «Καθημερινή της Κυριακής».

 

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News