Το νέο «πράσινο» πακέτο της Ευρώπης

Στο πλαίσιο της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, έχει ωριμάσει ένα ξεκάθαρο όραμα για το κλίμα: Η Ευρώπη επιδιώκει την κλιματική ουδετερότητα ώς το 2050 και, για να φτάσει εκεί, έχει αυξήσει τον ενδιάμεσο στόχο μείωσης των εκπομπών για το 2030 σε 55% έναντι 40% (έναντι του επιπέδου του 1990).

Για να γίνει αυτό το όραμα πραγματικότητα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρουσίασε χθες το πολυαναμενόμενο πακέτο Fit for 55. Το πακέτο περιλαμβάνει 12 νομοθετικές προτάσεις στην κατεύθυνση της αναβάθμισης της υφιστάμενης ενωσιακής νομοθεσίας στους τομείς του κλίματος, της ενέργειας και των μεταφορών ώστε να πετύχει τον νέο στόχο για το 2030, και εισάγει νέες πολιτικές για την επίτευξή του.

Το Fit for 55 θα γίνει τώρα αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των κρατών-μελών και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, σε μία πολιτικά λεπτή διαδικασία που ενδέχεται να διαρκέσει δύο χρόνια.

Συνοπτικά, η κεντρική αποστολή του πακέτου είναι να μετατρέψει τη δεκαετία του 2020 σε μία περίοδο μετασχηματισμού στο πεδίο της κλιματικής δράσης, διευρύνοντας και εμβαθύνοντας παράλληλα την εκστρατεία απανθρακοποίησης. Πρόκειται για επείγουσα αποστολή: Η εφαρμογή της υφιστάμενης νομοθεσίας θα μείωνε τις εκπομπές κατά μόλις 60% έως το 2050 αντί να οδηγήσει στην κλιματική ουδετερότητα.

Μεταξύ των πιο ριζοσπαστικών προτάσεων είναι η δημιουργία μιας αγοράς άνθρακα για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές, η αναθεώρηση των κανόνων για την ενεργειακή φορολογία, ώστε να αντανακλούν την περιβαλλοντική απόδοση ενεργειακών προϊόντων και του ρεύματος, και η δραστική αυστηροποίηση των στάνταρ για τις εκπομπές των νέων αυτοκινήτων, που θα οδηγήσει στη σταδιακή κατάργηση των οχημάτων εσωτερικής καύσης έως το 2035.

Είναι σαφής ο λόγος που οι νέες προτάσεις επικεντρώνονται στα κτίρια και στις οδικές μεταφορές: έως τώρα η κλιματική πολιτική της Ε.Ε. έχει εστιάσει κυρίως στον ηλεκτρισμό και στη βιομηχανία. Ως αποτέλεσμα, οι εκπομπές από τον τομέα της παραγωγής ηλεκτρισμού έχουν μειωθεί ταχέως, ενώ το ίδιο συμβαίνει, με πιο αργούς ρυθμούς, και στη βιομηχανία. Αντιθέτως οι εκπομπές των κτιρίων δεν έχουν μειωθεί αισθητά, ενώ οι εκπομπές των οδικών μεταφορών συνεχίζουν σταθερά να αυξάνονται. Οι δύο αυτοί τομείς αποτελούν το 22% και το 35% των εκπομπών της Ε.Ε. η απανθρακοποίησή τους είναι ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των κλιματικών στόχων της Ε.Ε.

Δεν πρόκειται για εύκολο εγχείρημα. Συνεπάγεται, μεταξύ άλλων, την αύξηση του κόστους που θα πληρώνουν οι καταναλωτές για τα καύσιμα που χρησιμοποιούν στα αυτοκίνητα και στα σπίτια τους. 

Στην πρότασή της, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αναγνωρίζει τις διανεμητικές συνέπειες των μέτρων της. Για τον λόγο αυτό εισηγείται τα κράτη-μέλη να χρησιμοποιήσουν τα έσοδα από τα σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών για να επενδύσουν στην απανθρακοποίηση των κτιρίων και των μέσων μεταφοράς, με έμφαση (50% των συνολικών δαπανών) σε νοικοκυριά με χαμηλά εισοδήματα. Πολλοί ευρωβουλευτές και αρκετά κράτη-μέλη, ωστόσο, θα θεωρήσουν ότι αυτό δεν είναι αρκετό για να θωρακιστούν οι πιο ευάλωτοι από τον αντίκτυπο των μέτρων.

Η διανεμητική διάσταση της κλιματικής πολιτικής αποτελεί πιθανώς τη μεγαλύτερη πρόκληση ενώπιον των Ευρωπαίων διαμορφωτών πολιτικής στα επόμενα χρόνια. Το πακέτο Fit for 55 ωθεί το ευρωπαϊκό εγχείρημα της απανθρακοποίησης σε υψηλότερη ταχύτητα, εισάγοντας την κλιματική πολιτική στην καθημερινότητα όλων των Ευρωπαίων πολιτών και επιχειρήσεων. Η διασφάλιση ότι η μετάβαση θα είναι κοινωνικά δίκαιη συνεπώς είναι το «κλειδί» ώστε να είναι μακροπρόθεσμα επιτυχής.

* O κ. Σιμόνε Ταλιαπέτρα είναι Senior fellow στο ινστιτούτο Bruegel, επίκουρος καθηγητής στο Università Cattolica.

* Το άρθρο δημοσιεύθηκε αρχικά στην «Καθημερινή της Κυριακής»

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News