Ποτέ δεν είναι αργά, για την αλφαβήτα

Το 53% των ατόμων ηλικίας 25 έως 39 ετών στην Ευρωπαϊκή Ένωση πιθανότατα θα δυσκολευτεί να ανταποκριθεί στις οικονομικές υποχρεώσεις του. Το στατιστικό αυτό εύρημα δεν μας εκπλήσσει και έχει δύο αναγνώσεις.

Η πρώτη είναι προφανής, καθώς σχετίζεται ευθέως με τις συνέπειες της οικονομικής συρρίκνωσης λόγω της πανδημίας. Σε αυτό το επίπεδο, τις κατάλληλες απαντήσεις οφείλει να αναζητήσει κανείς στα μέτρα που λαμβάνουν οι κεντρικές τράπεζες και οι εθνικές κυβερνήσεις.

Η δεύτερη ανάγνωση είναι πιο σύνθετη, καθώς υπεισέρχεται στο επίπεδο κατάρτισης των Ευρωπαίων, και δη των Ελλήνων, γύρω από τα διαθέσιμα χρηματοοικονομικά εργαλεία που δυνητικά βελτιώνουν τη θέση τους. Εδώ η ευθύνη βαραίνει τον καθέναν από εμάς προσωπικά, καθώς η γνώση και το κυνήγι της είναι στο χέρι μας.

Ο χρηματοοικονομικός αναλφαβητισμός δεν είναι θεωρητικός. Είναι απολύτως πρακτικός και τον συναντάμε γύρω μας. Τον ζήσαμε άλλωστε, αυτόν και τις επιπτώσεις του, σε συλλογικό επίπεδο τις προηγούμενες δεκαετίες. Από τα χρόνια της λαϊκής οργής κατά της μεταρρύθμισης Γιαννίτση για τη διαφύλαξη των μελλοντικών συντάξεων μέχρι τα χρόνια των παραδοσιακών χορών στην πλατεία Συντάγματος μετά το δημοψήφισμα για το ευρωπαϊκό πακέτο διάσωσης.

Επί μακρόν, η χώρα ζούσε πάνω από τις δυνατότητες της οικονομίας της. Δεν αξιοποίησε, σαν να μην γνώριζε, τα οφέλη από τη συμμετοχή στην Ευρωζώνη. Αντιθέτως, υπερδανείστηκε και υπερχρεώθηκε. Σχεδόν χρεοκόπησε. Και μετά θύμωσε. Αυτές είναι οι συνέπειες, της λειψής και ενίοτε στρεβλής γνώσης, σε εθνική κλίμακα. Όμως υπάρχει και η ατομική σφαίρα της προνοητικότητας στην καθημερινή διαχείριση των χρημάτων μας.

Στην Ελλάδα βρίσκει κανείς τα χαμηλότερα ποσοστά συμμετοχής σε μετοχές, αμοιβαία κεφάλαια ή άλλα χρηματοοικονομικά προϊόντα, με σημείο αναφοράς τις υπόλοιπες δυτικές οικονομίες. Εξαίρεση που επιβεβαιώνει τον κανόνα αποτέλεσε η περίοδος της έξαρσης στο ελληνικό χρηματιστήριο, κατά την οποία ωστόσο επικράτησε μια στρεβλή προσέγγιση του όρου «επένδυση». Εξ ου και μεταφράστηκε σε ολέθριες συνέπειες για τα περιουσιακά στοιχεία οικογενειών και επιχειρήσεων.

Η αποταμίευση, ο δανεισμός, η διαχείριση των φόρων και η κάθε μορφής επένδυση, από τις μετοχές μέχρι τα εναλλακτικά ψηφιακά νομίσματα, είναι έννοιες – εργαλεία για όλους μας. Μπορούν υπό όρους και προϋποθέσεις να διασφαλίσουν υψηλές αποδόσεις για τα λεφτά μας.

Στο εξωτερικό, συναντά κανείς οργανωμένα προγράμματα χρηματοοικονομικής εκπαίδευσης από τις νεαρές ηλικίες στα σχολεία. Ακόμη και σε χώρες με αναπτυσσόμενες οικονομίες, όπως η Τουρκία. Εξάλλου, ατομικά πλάνα επένδυσης συνιστούν διεθνώς μέρος της λύσης για τα ασφαλιστικά συστήματα, όσο το δημογραφικό πρόβλημα και οι χαμηλοί ρυθμοί ανάπτυξης εν μέσω των διαδοχικών κρίσεων ενισχύουν την ανάγκη για εναλλακτικές μορφές μελλοντικής διασφάλισης.

Η γνώση και κατάρτιση, με στόχο την επένδυση και τη βέλτιστη οικονομική διαχείριση, μπορεί να αποβεί κομβικής σημασίας για το μέλλον και την ευημερία μας. Η συγκυρία δεν είναι αποτρεπτική αλλά αντιθέτως ευνοϊκή. Για τέσσερις λόγους:

• Τα lockdowns έχουν ενισχύσει σε έναν βαθμό τις αποταμιεύσεις, λόγω των μειωμένων καταναλωτικών δαπανών και εξόδων, γεγονός που σε ορισμένες περιπτώσεις συνδυάζεται με έξτρα ρευστότητα από τη χορήγηση έκτακτων οικονομικών ενισχύσεων. 

• Η πανδημία έχει αυξήσει την αβεβαιότητα γύρω από την προοπτική της οικονομίας και άρα της ευχέρειας αύξησης των εισοδημάτων, καθιστώντας πιο επιτακτική τη διερεύνηση έξυπνων και αποδοτικών τρόπων επένδυσης.

• Τα επιτόκια είναι εξαιρετικά χαμηλά, μαζί με τις αποδόσεις των τραπεζικών καταθέσεων. 

• Η καινοτομία μέσω της ραγδαίας εξέλιξης της τεχνολογίας κυριαρχεί και στον χρηματοοικονομικό τομέα, αυξάνοντας τις διαθέσιμες επιλογές για την αποδοτική τοποθέτηση κεφαλαίων.

Όσο πιο καταρτισμένος είναι κανείς, όσο πιο ενημερωμένος, τόσο αυξάνει τα μέσα για να ενισχύσει τις απολαβές του. Μπορεί να ξέρεις τον τρόπο και να μη βγάλεις λεφτά. Όμως δεν γίνεται να βγάλεις λεφτά χωρίς να ξέρεις τον τρόπο. Κι αν είσαι απλώς τυχερός, δεν συνιστάς αντιπροσωπευτικό παράδειγμα. Το κυριότερο; Ανεξαρτήτως ηλικίας, μορφωτικού επιπέδου, εισοδηματικής κατηγορίας: Ποτέ δεν αργά, για την αλφαβήτα.

ΥΓ: Ο Απρίλιος είναι διεθνώς αναγνωρισμένος ως μήνας χρηματοοικονομικού αλφαβητισμού. Με την ευκαιρία αυτή, το Μoney Review φιλοξενεί συζήτηση την οποία διοργανώνει το ελληνικό Ινστιτούτου Χρηματοοικονομικού Αλφαβητισμού. Μπορείτε να την παρακολουθήσετε εδώ σήμερα στις 4 μ.μ.

Ακολουθήστε το Money Review στο Google News